Cổng thông tin điện tử

Các đại biểu thảo luận về Trung tâm tâm đổi mới sáng tạo ở Việt Nam. Ảnh:VGP/Huy Thắng.

Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (CMCN 4.0) đang thay đổi một cách căn bản các ngành nghề khác nhau và đặt ra bài toán cho các quốc gia trong việc thích nghi và giải quyết các ảnh hưởng tiêu cực cho nền kinh tế. Cùng lúc đó, CMCN 4.0 cũng đem đến cho các quốc gia, trong đó có Việt Nam, cơ hội có một không hai để vượt lên và đưa nền kinh tế theo hướng phát triển mới dựa trên khoa học công nghệ.

Đảng và Nhà nước đã xác định Việt Nam cần có chiến lược để nhanh chóng nắm bắt cơ hội này và đưa đất nước lên tầm phát triển mới để bắt kịp các nước trong một số ngành hiện mình đang đi chậm hơn; đi cùng và vượt lên trong một số ngành khác mà quốc gia có lợi thế so sánh tương đối.

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) đã thực hiện nghiên cứu về chiến lược quốc gia trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và việc xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia là hạt nhân cho việc thúc đẩy phát triển kinh tế dựa trên khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Có nhiều bài học thành công trong việc xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo với tác động kinh tế rất lớn, điển hình như Trung Quân Thôn tại Bắc Kinh, Trung Quốc; Thành phố truyền thông số tại Seoul, Hàn Quốc hay CyberSpark tại Beer Sheva, Israel chuyên về An ninh mạng.

Bộ KH&ĐT nhận định, điểm chung của các trung tâm này là việc tập trung các thành phần của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong một hoặc một vài lĩnh vực được lựa chọn vào một môi trường phù hợp cho hệ sinh thái phát triển.

TS. Nguyễn Đình Cung - Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho hay, tại Việt Nam, Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia được đặt ở Đồng bằng Sông Hồng với quy mô kinh tế hiện đang chiếm hơn một phần tư GDP của cả nước và là nơi có thể tạo ra ảnh hưởng tích cực cho kinh tế Việt Nam khi đi đúng hướng.

“Mục tiêu cuối cùng phải thực tế, trước mắt phải  nâng cao năng suất lao động, mức sống người dân, năng lực cạnh tranh quốc gia, phát triển hạ tầng kinh tế số dữ liệu… đó là các yếu tố nền tảng cần phải cải thiện”, ông Nguyễn Đình Cung nói.

Phát biểu tại đây, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng, điều tiên quyết là các trung tâm này phải là nơi có môi trường kinh doanh rất tốt và các chính sách cạnh tranh (với các trung tâm đổi mới sáng tạo tập trung vào cùng lĩnh vực ở cùng quốc gia hay ở quốc gia khác) để thu hút các công ty đến đặt trụ sở cũng như thu hút nhân tài đến làm việc. Ngoài ra, trung tâm cần là nơi để các công ty với quy mô khác nhau có thể tiếp cận các nguồn lực cần thiết (như nhân tài, vốn hoặc cơ sở hạ tầng quan trọng) cũng như tiếp cận với thị trường.

Việc xác định lĩnh vực cần tập trung để đổi mới ở Đồng bằng Sông Hồng dựa trên hai yếu tố: Nền tảng kinh tế hiện có tại khu vực này và những xu hướng lớn ảnh hưởng đến môi trường kinh tế-xã hội trong tương lai.

Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia được thành lập để thực hiện đồng thời 5 chức năng, nhiệm vụ. Thứ nhất, cung cấp tư vấn và dịch vụ hỗ trợ hoàn thiện ý tưởng, phát triển thành sản phẩm, dịch vụ, công nghệ hay mô hình kinh doanh mới  như cho thuê mặt bằng, trang thiết bị nghiên cứu (lab), các thiết bị mô phỏng, các hệ thống tính toán và dữ liệu phục vụ các nghiên cứu, phát triển sản phẩm, dịch vụ; tìm kiếm các “huấn luyện viên”…

Thứ hai, cung cấp tư vấn và dịch vụ hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp; dịch vụ tăng tốc và phát triên khởi nghiệp thành công, doanh nghiệp công nghệ như cho thuê mặt bằng trọn gói, bao gồm các dịch vụ đi kèm (pháp lý, internet, các thủ tục hành chính, logistics…), cho các dự án startup và các doanh nghiệp công nghệ; hỗ trợ tìm vốn đầu tư thiên thần, vốn đầu tư mạo hiểm, và huy động vốn để mở rộng quy mô, quảng cáo và marketing; tìm kiếm các doanh nghiệp đỡ đầu.

Thứ ba, cung cấp các dịch vụ giới thiệu công nghệ và chuyển giao công nghệ cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa như cho thuê mặt bằng tổ chức sự kiện, hội nghị chuyên ngành công nghệ, trình diễn công nghệ, giới thiệu sản phẩm công nghệ; đào tạo, tư vấn về công nghệ  và chuyển giao công nghệ. 

Thứ tư, đầu tư, góp vốn kinh doanh, trực tiếp thúc đẩy nghiên cứu và phát triển các công nghệ mới. Cuối cùng, đó là nơi thử nghiệm các quy định, chính sách mới, cách thức mới về quản lý nhà nước. Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia này sẽ là trung tâm đầu tiên và là một phần của mạng lưới các trung tâm đổi mới sáng tạo sẽ được thiết lập trong tương lai trên khắp cả nước. Mỗi trung tâm đổi mới sáng tạo sẽ tập trung vào một số lĩnh vực cụ thể mà địa phương đặt trung tâm đó có lợi thế tương đối so với những địa điểm khác. Các trung tâm đổi mới sáng tạo này sẽ không chỉ là nơi thúc đẩy việc đưa công nghệ vào phát triển kinh tế mà còn sẽ trở thành nơi tạo ra những công nghệ mới của Việt Nam.

Việc chuyển hướng kinh tế để mang hàm lượng khoa học công nghệ nhiều hơn sẽ là một quá trình dài và khó khăn, đòi hỏi có sự phối hợp và hỗ trợ của nhiều bên – các bộ, ngành cũng như các công ty, cộng đồng, tổ chức giáo dục, các nhà đầu tư…

Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu về phát triển kinh tế trong hơn 3 thập kỷ qua kể từ Đổi mới. Nền kinh tế phát triển nhanh chóng đã đưa Việt Nam lên một vị thế mới trên thế giới, đặc biệt trong một số ngành, lĩnh vực mà giờ đây Việt Nam đã trở thành trung tâm của thế giới như trong ngành sản xuất hàng may mặc, điện tử hoặc xuất khẩu nông sản…

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, muốn đạt được mục tiêu cần có chính sách thể chế vượt trội. Trung tâm cần có những cơ chế, nghiên cứu, tư duy đổi mới thông thoáng hơn, tạo điều kiện tối đa phát triển, không bị bó buộc bởi cơ chế cũ.

“Trung tâm ở Việt Nam đạt tầm cỡ, để đủ hấp dẫn nhất trong khu vực thu hút các doanh nghiệp công nghệ, nghiên cứu trong và ngoài nước. Chúng ta đi sau muốn đi nhanh phải có sự khác biệt, phải hội tụ đủ các yếu tố cạnh tranh”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Huy Thắng