Trong một hội nghị nâng cao chất lượng khám chữa bệnh bảo hiểm y tế (BHYT) tuyến y tế cơ sở diễn ra tháng qua, ông Lương Ngọc Khuê - Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết cả nước có hơn 12.000 trạm y tế, nhưng trung bình mỗi trạm chỉ khám 10-15 bệnh nhân/ngày, có nơi chỉ lèo tèo vài người.
Trong suy nghĩ của nhiều người dân, trạm y tế chỉ là nơi thay băng, chích thuốc, chích ngừa định kỳ trẻ em, hay đi phun thuốc xịt muỗi, vận động người dân phòng chống bệnh, chứ không phải nơi khám chữa bệnh. Công bằng mà nói, có thời trạm y tế xã, phường giữ vị trí rất quan trọng. Tuy nhiên, từ khi kinh tế đất nước khá lên, người dân ngày càng quan tâm đến sức khoẻ thì bệnh viện trở thành lựa chọn hàng đầu.
Thống kê cho thấy chỉ có 28,7% bệnh nhân đến khám bệnh tại bệnh viện trung ương và tỉnh, thành phố; nhưng lại chiếm tới 67,3% tổng chi phí quỹ khám chữa bệnh BHYT. Tuyến quận, huyện thu hút 51,4% bệnh nhân nhưng chi phí chỉ là 29,8%; còn ở phường, xã thu hút gần 20% bệnh nhân nhưng chi phí lại chưa đến… 3%.
Vì người dân không tin y tế cơ sở? Có lẽ thế. Một bên là những ca cứu sống ngoạn mục và phương pháp điều trị tiên tiến, hiệu quả, còn một bên là những ca sự cố vì lỗi tắc trách của nhân viên y tế.
Mới đây, tại Hà Tĩnh, một phụ nữ đến trạm y tế xã chích thuốc dưỡng não rồi tử vong. Làm rõ chuyện mới biết, sau khi chích thuốc xong, nhân viên y tế bỏ mặc bệnh nhân để đi làm việc khác, không hề theo dõi. Đến khi quay lại, bệnh nhân đã tử vong từ lúc nào.
Những chuyện như thế không phải cá biệt, thông tin lan truyền liệu còn mấy người dân tin vào y tế cơ sở?
Khám bệnh tại một trạm y tế xã ở huyện Dakrong, Quảng Trị
Những năm qua các nhà quản lý cũng đã tìm nhiều cách để tăng cường chất lượng khám chữa bệnh cho y tế cơ sở, như tăng cường trang thiết bị, bổ sung bác sĩ, nhưng hiệu quả chẳng là bao. Nhiều trạm y tế có cả máy siêu âm, máy đo điện tim, làm được một số xét nghiệm cơ bản, nhưng không có bác sĩ tay nghề cao vận hành.
Còn một nghịch lý khác là thuốc BHYT cho trạm y tế thiếu đủ thứ, bác sĩ có kê thuốc, bệnh nhân cũng không lãnh được.
Một hệ thống khám, chữa bệnh tốt đẹp phải như hình tháp thuận, dưới lớn, trên nhỏ lại. Nhưng ở nước ta như hình tháp ngược. Bao hệ luỵ xảy ra, từ việc quá tải kéo theo nhiễm trùng bệnh viện, tăng tỷ lệ kháng kháng sinh, làm tăng chi phí điều trị, thậm chí còn đe dọa tính mạng bệnh nhân.
Không thể giải quyết việc này đơn thuần bằng biện pháp phân tuyến, hay lập rào cản kỹ thuật. Khi có niềm tin, người dân sẽ tự khắc tìm đến y tế cơ sở. Nhưng xây dựng niềm tin không phải là chuyện tức khắc và phải cần nhiều giải pháp.