Đây là ý kiến được nêu ra tại Diễn đàn Xây dựng thương hiệu quốc gia cho Công nghệ tài chính ngân hàng do Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh tổ chức ngày 9/12 tại Hà Nội.
Nhiều tiềm năng nhưng vẫn chưa thể bứt phá
Theo số liệu của Fulbright, hiện ở Việt Nam đã có 166 công ty Fintech. Theo các chuyên gia, hiện các công ty Fintech ở Việt Nam đang hoạt động trong các phân khúc chính là thanh toán điện tử, ngân hàng số, cho vay ngang hàng (P2P Lending), blockchain, gọi vốn cộng đồng, đánh giá điểm tín dụng…
 |
| Toàn cảnh Diễn đàn. Ảnh:VGP. |
Khảo sát mới đây của Tập đoàn United Overseas Bank Limited (UOB), lĩnh vực công nghệ tài chính (Fintech) tại Việt Nam đã đạt được mức tăng trưởng ấn tượng, từ 74 công ty năm 2017 lên gần 140 công ty vào cuối năm 2019.
TS. Phạm Xuân Hòe, nguyên Phó Viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng (NHNN) phát biểu, Fintech xuất hiện đã mang lại nhiều sự thay đổi.
Trước hết là mang đến thay đổi lớn về hành vi người tiêu dùng tài chính. Khách hàng được hưởng nhiều tiện ích hơn từ dịch vụ tài chính, kể cả tư vấn, ít trung thành với bên cung ứng dịch vụ tài chính vì có nhiều sự lựa chọn hơn. Nhưng khách hàng sẽ đối mặt với rủi ro mới như: Lộ lọt thông tin cá nhân; bị hack tài khoản, mất tiền; khiếu nại, gải quyết có thể phức tạp hơn.
Fintech mang lại cơ hội hợp tác kinh doanh với NHTM, thúc đẩy phát triển đa kênh và sản phẩm và dịch vụ tài chính cung ứng cho khách hàng. Nhưng Fintech cũng mang lại thách thức về tư duy chính sách. “Sáng tạo mới, mô hình kinh doanh mới, kênh cung ứng mới (sáng tạo) đòi hỏi khung pháp lý mới trước mắt là Sandbox và rất nhiều vấn đề pháp lý phải thay đổi”, TS. Phạm Xuân Hòe phát biểu.
TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia ngân hàng, nhận định, Việt Nam có nhiều lợi thế phát triển Fintech với thị trường nội địa lớn và còn nhiều dư địa phát triển. Có thể nói Fintech chứa đựng nhiều yếu tố đổi mới và sáng tạo trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, bao gồm từ cho vay, bảo hiểm, tư vấn, so sánh lãi suất... Do đó, Fintech ảnh hưởng rất sâu rộng đến mọi mặt trong đời sống xã hội.
Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng Fintech còn gặp nhiều rủi ro và thách thức, trước hết là vấn đề pháp lý, chính sách... Trong đó cơ chế, chính sách hay thay đổi, thiếu đồng bộ, thiếu nhất quán. Nhìn chung, các quy định về hoạt động Fintech chưa thật sự đủ.
Bên cạnh đó, việc chưa có cơ sở dữ liệu định danh cá nhân quốc gia và dữ liệu về DN còn phân tán, thiếu cập nhật, thiếu nhất quán và đồng bộ. Đồng thời đi kèm đó là thách thức về vấn đề an toàn bảo mật, an ninh mạng.
Thách thức bị chiếm lĩnh nếu không nâng cao năng lực
Theo các chuyên gia, công nghệ tài chính sẽ tăng cơ hội giúp DN tiếp cận thị trường mới, nhưng bên cạnh cơ hội cũng đặt ra những thách thức.
Áp lực của DN Fintech trong nước sẽ ngày càng lớn vì các DN nước ngoài có tốc độ thâm nhập và chiếm lĩnh thị trường rất nhanh. Các nhà phân tích cho rằng, không ngoại trừ khả năng DN nước ngoài sẽ mua lại các tập đoàn Fintech lớn tại Việt Nam và làm chủ lĩnh vực Fintech của Việt Nam.
Các chuyên gia thẳng thắn chỉ ra, “các DN Fintech tại Việt Nam vẫn chưa phát triển bằng nhiều nước ASEAN khác trong khu vực”.
Dựa trên số liệu khảo sát của Tập đoàn United Overseas Bank Limited (UOB), 28% công ty Fintech sẽ chọn Singapore làm nơi đặt trụ sở, so với tỉ lệ 13% công ty sẽ chọn Việt Nam. Singapore hiện là trung tâm Fintech khu vực, với 45% số doanh nghiệp đặt trụ sở và chiếm 51% tổng vốn đầu tư vào Fintech tại ASEAN.
Để Fintech phát triển và để mang lại bước phát triển mạnh mẽ cho ngành công nghệ tài chính ngân hàng, bắt nhịp với mức độ phát triển của thế giới, các chuyên gia cho rằng trước hết cần nhanh hoàn thiện hành lang pháp lý quản lý hoạt động Fintech theo cách tiếp cận: Mở nhưng kiểm soát được rủi ro (sandbox …) và hoàn thiện thể chế, cần bộ máy quản lý Fintech như thành lập một đơn vị, có thể là một vụ một cục thuộc bộ, để làm đầu mối quản lý thống nhất Fintech.
Bên cạnh đó là cần tạo được niềm tin, xây dựng được hệ sinh thái và môi trường cho đổi mới sáng tạo. Đồng thời, cần có tiêu chuẩn, chuẩn mực chung, có quy định về liên kết hệ sinh thái giữa ngân hàng, Fintech, các chuỗi cửa hàng, trang thương mại điện tử… Các đơn vị tham gia Fintech phải đáp ứng các yêu cầu về vốn, công nghệ, chuẩn mực hoạt động và quản lý rủi ro...
Chuyên gia ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu cho biết, theo kết quả khảo sát của Công ty Validus Capital có trụ sở ở Singapore và hoạt động tại Việt Nam, có tới 98% DNNVV khó tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng, với nhu cầu vay vốn tín chấp và những món vay tương đối nhỏ. Nhiều DN khi túng vốn đã phải vay nóng, ngay cả vay các tổ chức tín dụng đen với lãi suất cắt cổ và phải đương đầu với những thủ đoạn đòi nợ mang tính xã hội đen.
Trong tình trạng khó khăn này thì một số công ty Fintech đã cung cấp những nền tảng (platform) để kết nối nhà đầu tư và các cá nhân và DN vay vốn, qua việc ứng dụng các kỹ năng phân tích tài chính, trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain để thu xếp các nguồn vốn từ cá nhân và DN để cho vay hay đầu tư vào các cá nhân hay cơ sở kinh doanh.
Không thể phủ nhận hoạt động cho vay ngang hàng là một hoạt động tài chính mới mẻ, nhưng hiện nay pháp luật chưa có quy định cụ thể về loại hình hoạt động này. NHNN đang xây dựng một chương trình thử nghiệm Sandbox và có thể sẽ mời một số công ty P2P Lending tham gia chương trình thử nghiệm này trước khi ban hành một nghị định về P2P Lending. Trong khi chờ có một quy định pháp luật cho P2P Lending, các công ty P2P Lending tại Việt Nam đang phát triển mạnh vì nhu cầu vay tín chấp của những DN nhỏ và vừa và các hộ kinh doanh ngày càng cao.
Trong bối cảnh dịch bệnh có thể trở lại bất cứ lúc nào và tác động đến các hoạt động kinh tế, làm tăng nhu cầu vay mượn của các thành phần kinh tế, một khung pháp lý về hoạt động cho vay ngang hàng và những quy định về vai trò của các Fintech trong lĩnh vực tài chính ngân hàng là rất cần thiết.
“Một ngày qua đi mà chưa có một khuôn khổ pháp lý chặt chẽ và đầy đủ cho những hoạt động cho vay ngang hàng là một ngày có thêm nhiều thiệt hại cho các thành phần kinh tế”, chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu lưu ý.
Các chuyên gia khẳng định chuyển đổi số là xu hướng không thể bỏ qua của các DN. TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, cho rằng, DN cần đầu tư nghiêm túc cho công nghệ nếu muốn có lợi thế để phát triển trong tương lai và Fintech là trọng tâm cần được đưa vào chiến lược phát triển thương hiệu của DN.
“Làm được điều đó mới giúp DN phát triển thương hiệu nhanh hơn, mạnh hơn và bền vững hơn”, ông Võ Trí Thành nhận định.
Anh Minh