Chính vì xuất phát từ vị trí, vai trò quan trọng của giai cấp công nhân, Đảng ta đã ban hành nhiều chỉ thị, nghị quyết về xây dựng giai cấp công nhân ngày càng lớn mạnh đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ thời kỳ mới. Trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội năm 1991 đã khẳng định: "Phát triển giai cấp công nhân về số lượng và chất lượng để xứng đáng là giai cấp tiên phong trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội… coi trọng việc xây dựng một đội ngũ công nhân lành nghề, những nhà kinh doanh có tài, những nhà quản lý giỏi và các nhà khoa học, kỹ thuật có trình độ cao”.
Đặc biệt, Văn kiện Đại hội địa biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã xác định: “Xây dựng giai cấp công nhân hiện đại, lớn mạnh; nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn, chuyên môn, kĩ năng nghề nghiệp, tác phong công nghiệp, kỷ luật lao động thích ứng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Tăng cường tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng cho giai cấp công nhân. Chăm lo đời sống vật chất tinh thần, nhà ở và phúc lợi xã hội cho công nhân, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân. Đổi mới tổ chức và hoạt động của công đoàn phù hợp với cơ cấu lao động, nhu cầu, nguyện vọng của công nhân và yêu cầu hội nhập quốc tế, tập trung làm tốt vai trò đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân, tập thể công nhân. Định hướng, quản lý tốt sự ra đời, hoạt động của các tổ chức của công nhân tại doanh nghiệp ngoài tổ chức công đoàn hiện nay”.
Có thể khẳng định, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhất là trải qua hơn 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, 13 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 6 khóa X về “Tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, giai cấp công nhân Việt Nam đã không ngừng tăng về số lượng, trưởng thành về chất lượng và khẳng định, phát huy vai trò, địa vị của mình trong thực tiễn xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Hiện nay, theo thống kê, tổng số lao động làm công hưởng lương trong các loại hình doanh nghiệp ở nước ta có khoảng 24,5 triệu người, trong đó công nhân, lao động trong các doanh nghiệp chiếm khoảng 60%, chiếm tỉ lệ khoảng 14% số dân số và 27% lực lượng lao động xã hội, song hằng năm giai cấp công nhân Việt Nam đã tạo ra trên 65% giá trị tổng sản phẩm xã hội và hơn 70% giá trị thu ngân sách nhà nước. Trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, tay nghề của giai cấp công nhân ngày càng được cải thiện. Từng bước hình thành lớp công nhân trẻ có trình độ học vấn, văn hóa, được đào tạo nghề theo chuẩn nghề nghiệp, nắm vững khoa học - công nghệ, được rèn luyện trong thực tiễn sản xuất hiện đại, phương pháp làm việc ngày càng tiên tiến.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay vẫn còn những hạn chế nhất định so với yêu cầu, nhiệm vụ mới đang đăt ra. Cụ thể: Trình độ học vấn, chuyên môn, nghề nghiệp của công nhân lao động còn thấp so với yêu cầu phát triển đất nước. Việc làm và đời sống của giai cấp công nhân chưa được cải thiện; lợi ích của một bộ phận công nhân được hưởng chưa tương xứng với những thành tựu của công cuộc đổi mới và những đóng góp của chính mình; việc làm, đời sống vật chất và tinh thần của công nhân đang có nhiều khó khăn. Trình độ giác ngộ, bản lĩnh chính trị của một bộ phận công nhân đang còn thấp; sự hiểu biết về chính sách, pháp luật còn nhiều hạn chế. Tỷ lệ đảng viên, đoàn viên công đoàn trong công nhân lao động còn ít...
Do đó, để thực hiện xây dựng giai cấp công nhân hiện đại, lớn mạnh, nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn, chuyên môn, kĩ năng nghề nghiệp nhằm hiện hiện thực hóa được khát vọng xây dựng một đất nước Việt Nam hùng cường, phấn đấu đến năm 2045 trở thành một nước phát triển có thu nhập cao, theo đinh hướng xã hội chủ nghĩa mà Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã đề ra, các cấp, các ngành cần tập trung và những giải pháp chủ yếu sau:
Một là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng cho giai cấp công nhân
Công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng cho công nhân là nhệm vụ quan trọng hàng đầu, ưu tiên số một, vì vậy, phải được tiến hành thường xuyên, bám sát thực tiễn. Bên cạnh đó, cần gắn công tác tuyên truyền, giáo dục, vận động với việc động viên về mặt vật chất, tinh thần đối với công nhân lao động chấp hành tốt nội quy và kỷ luật lao động, có ý chí phấn đấu, rèn luyện nâng cao lập trường tư tưởng, có ý thức giai cấp, tinh thần dân tộc, nhất là, trong bối cảnh đẩy mạnh CNH, HĐH và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng như hiện nay.
Hai là, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế gắn với phát triển kinh tế tri thức theo định hướng xã hội chủ nghĩa
Để đáp ứng yêu cầu của quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với cách mạng công nghiệp lần thứ tư, để xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh trước hết là đổi mới nguồn nhân lực cho công nghiệp hóa hiện nay theo hướng trí tuệ hóa lao động song ứng dụng công nghệ hiện đại. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đưa ra chủ trương"Phát triển GCCN cả về số lượng và chất lượng; nâng cao bản lĩnh, trình độ, kỹ năng nhằm thích ứng với cuộc cách mạng công nghiệp (CMCN) lần thứ tư..”. Do vậy, cần phải tiếp tục phát triển một số ngành công nghiệp sử dụng nhiều lao động. Thực hiện nhiệm vụ này vừa giải quyết được việc làm cho lao động, vừa đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng hiện đại, sử dụng lao động ở mọi trình độ, phân bố hợp lý lao động giữa các vùng miền, thành phần, ngành nghề kinh tế.
Phát huy nội lực và tranh thủ những điều kiện thuận lợi do ngoại lực mang lại để đẩy mạnh ứng dụng và tiếp cận nhanh với sự tiến bộ của khoa học công nghệ thế giới để sản xuất được những sản phẩm cạnh tranh trong điều kiện hội nhập là nhiệm vụ quan trọng hiện nay. Điều này sẽ làm biến đổi cơ cấu sản xuất theo hướng hiện đại, qua đó cũng làm cho giai cấp công nhân có điều kiện phát triển về số lượng và chất lượng, cơ cấu giai cấp công nhân cũng biến đổi theo hướng trí thức hóa công nhân. Bộ phận công nhân lao động trí óc ngày càng tăng, lực lượng lao động chân tay giảm dần trong cơ cấu giai cấp công nhân nước ta.
Ba là, thực hiện một cách đầy đủ, nghiêm túc các chính sách, pháp luật nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của giai cấp công nhân trong quá trình hội nhập quốc tế.
Trong quá trình hội nhập quốc tế, cùng với việc hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường thì hệ thống chính sách, pháp luật về lao động cũng cần được đổi mới, sửa đổi, bổ sung cho phù hợp. Không ít địa phương mới chỉ coi trọng việc thu hút đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi về cơ chế, chính sách cho các nhà đầu tư, các chủ doanh nghiệp, mà chưa thực sự quan tâm thích đáng đến việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân lao động.
Để ngăn ngừa và khắc phục tác động tiêu cực của hội nhập quốc tế đến sự biến đổi của giai cấp công nhân nước ta, bên cạnh việc coi trọng phát triển kinh tế cần quan tâm chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho giai cấp công nhân. Trước mắt cần hoàn thiện và thực hiện hiệu quả chính sách việc làm cho công nhân; hoàn thiện chính sách tiền lương phù hợp, bảo đảm sự công bằng trong phân phối thu nhập cho công nhân - lao dộng; đẩy mạnh việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở trong doanh nghiệp, nhất là trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài; hoàn thiện và phát triển hệ thống an sinh xã hội, mở rộng phúc lợi xã hội cho công nhân; hoàn thiện hệ thống bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp; xây dựng, ban hành và thực hiện hiệu quả quy định về xây dựng thiết chế văn hóa - xã hội cho công nhân trong doanh nghiệp.
Bốn là, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của tổ chức công đoàn trong doanh nghiệp
Tổ chức công đoàn là cầu nối giữa công nhân và doanh nghiệp, là nơi bả vệ quyền và lợi ích chính đáng của công nhân, vì vậy cần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của tổ chức công đoàn là yêu cầu quan trọng và cần thiết hiện nay. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng khẳng định “…đổi mới tổ chức và hoạt động của công đoàn phù hợp bối cảnh, điều kiện mới”. Để thực hiện được việc bảo vệ quyền lợi của công nhân, trước hết, cần nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Luật Công đoàn cho sát với thực tiễn, có tính khả thi cao, phù hợp với những quy định của Hiến pháp, Bộ luật Lao động, Luật Doanh nghiệp và các văn bản pháp luật liên quan. Đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức hoạt động của tổ chức công đoàn. Đối với các doanh nghiệp đông công nhân, cần phải có cán bộ công đoàn chuyên trách; nghiên cứu việc cơ cấu đại diện công đoàn vào Thường vụ cấp ủy ở những nơi có nhiều khu công nghiệp, đông công nhân. Mặt khác, công đoàn cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục công nhân nâng cao giác ngộ giai cấp, bản lĩnh chính trị, ý thức tự lực, tự cường, tinh thần cảnh giác cách mạng, kiên định con đường XHCN; tập hợp trí tuệ công nhân, phối hợp với các tổ chức đại diện quyền lợi cho công nhân trong doanh nghiệp để tham gia xây dựng, bổ sung, sửa đổi và thực hiện chính sách, pháp luật.
Tăng cường mở rộng quan hệ với các tổ chức công đoàn trên thế giới và trong khu vực để chia sẻ, học hỏi kinh nghiệm, đồng thời để khẳng định vị trí và vai trò của Công đoàn Việt Nam, tranh thủ sự ủng hộ, hợp tác công đoàn các nước trên thế giới trong sự nghiệp vì quyền lợi của công nhân lao động, vì sự lớn mạnh của giai cấp công nhân Việt Nam trong điều kiện hội nhập quốc tế.
Với niềm tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng, với bãn lĩnh và kinh nghiệm của mình, giai cấp công nhân Việt Nam ngày càng lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng, xứng đáng là giai cấp lãnh đạo cách mạng và là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ mà Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã đề ra. Tân Linh