Công tác DLXH có 3 nội dung cơ bản, đó là nghiên cứu, nắm bắt và định hướng. Trong những năm qua, cấp ủy các cấp từ tỉnh đến cơ sở đã nghiên cứu, nắm bắt nội dung, yêu cầu các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương và chỉ đạo tổ chức triển khai thực hiện thường xuyên theo phương châm chủ động, kịp thời. Đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên, phóng viên, biên tập viên báo chí là lực lường nòng cốt triển khai nắm bắt và định hướng DLXH, góp phần giữ vững ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh.
Thực tiễn công tác nắm bắt dư luận xã hội trên địa bàn tỉnh thời gian qua
Trong thời gian qua, nhận thức về vai trò và tầm quan trọng công tác DLXH của các cấp ủy đảng và chính quyền địa phương đã được nâng cao. Sự quan tâm và chú trọng đối với công tác này trong cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân ngày càng rõ nét. Công tác nắm bắt DLXH hiện được xem là một nhiệm vụ thường xuyên của toàn hệ thống chính trị và mỗi cán bộ, đảng viên. Nhiều đơn vị đã chủ động triển khai và thực hiện công tác này một cách đồng bộ. Các địa phương trong tỉnh đã ban hành các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo về công tác DLXH, đồng thời đẩy mạnh đổi mới công tác thông tin, tuyên truyền và nghiên cứu tình hình tư tưởng, định hướng DLXH, gắn liền với đổi mới chỉ đạo và điều hành của cấp ủy và chính quyền địa phương. 100% các địa phương đã phân công cán bộ phụ trách công tác DLXH, xây dựng mạng lưới cộng tác viên có năng lực, tâm huyết, lập trường vững vàng, đồng thời xây dựng quy chế hoạt động cho mạng lưới này. Nhiều đơn vị đã thực hiện các hoạt động cụ thể và hiệu quả trong việc nắm bắt DLXH như tổ chức khảo sát, đánh giá theo Kết luận 100-KL/TW, ngày 18/8/2014 của Ban Bí thư (khóa XI) về “về việc đổi mới và nâng cao chất lượng công tác điều tra, nắm bắt, nghiên cứu dư luận xã hội”; tổ chức các cuộc họp giao ban hằng tuần, tháng, quý, tổng kết năm; xây dựng báo cáo tổng hợp DLXH định kỳ hằng tuần, tháng, quý, năm; thực hiện điều tra DLXH qua bảng hỏi, hộp thư điện tử và phiếu báo cáo hằng tháng.
Công tác nắm bắt DLXH của hệ thống tuyên giáo các cấp đang dần được triển khai một cách khoa học và bài bản, bám sát các nhiệm vụ và định hướng chỉ đạo. Các cuộc điều tra thăm dò DLXH của Viện DLXH, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy trên địa bàn tỉnh được thực hiện hằng năm, đặc biệt chú trọng vào các nội dung như thực hiện các đề án, chương trình, quyết sách lớn, nghị quyết các kỳ đại hội đảng bộ các cấp, sự gương mẫu của người đứng đầu, môi trường đầu tư kinh doanh, tình hình học tập nghị quyết, chỉ thị của Đảng... Qua đó, việc đánh giá diễn biến thái độ, tâm tư, tình cảm, và nguyện vọng của cán bộ, đảng viên và Nhân dân được thực hiện.
Việc thu thập ý kiến của các tầng lớp nhân dân góp ý vào các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước được tiến hành thường xuyên, như lấy ý kiến vào văn kiện đại hội đảng bộ các cấp, dự thảo luật, các đề án và chiến lược. Các hoạt động này không chỉ đảm bảo nguyên tắc dân chủ mà còn là kênh quan trọng để nắm bắt tình hình DLXH, tư tưởng, nguyện vọng và mong muốn của các nhóm xã hội, cũng như để so sánh sự khác biệt ý kiến giữa các tầng lớp, nhóm, giới, và thời điểm khác nhau. Dựa trên đó, có thể phân tích và nghiên cứu xu hướng biến đổi trong tư tưởng, nhận thức, niềm tin, và thái độ của các tầng lớp nhân dân.
Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, các nền tảng mạng xã hội đã trở thành môi trường thông tin sôi động với sự tham gia của đông đảo các tầng lớp nhân dân. Việc xây dựng mạng lưới nắm bắt thông tin DLXH ở cấp tổ dân phố, thôn, làng đã được một số địa phương triển khai. Các đơn vị đã thiết lập các nhóm zalo, trang fanpage trên Facebook để cung cấp thông tin chính thống, đầy đủ, chính xác và định hướng thông tin cho người dân hiểu rõ và đầy đủ về các chủ trương và quyết sách lớn của Đảng và Nhà nước, của cấp ủy, chính quyền địa phương trong tỉnh, qua đó góp phần nâng cao nhận thức và bản lĩnh chính trị cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, từ đó huy động sức mạnh của Nhân dân trong việc phản bác các luận điệu sai trái trên các phương tiện truyền thông xã hội. Một số đơn vị đã ứng dụng công nghệ và thiết lập phần mềm giúp theo dõi, nắm bắt và tổng hợp tình hình, thông tin DLXH trên các phương tiện thông tin đại chúng một cách kịp thời và thuận lợi. Các vấn đề nóng, bức xúc từ DLXH được thống kê, tổng hợp và đề xuất các biện pháp kịp thời giải quyết, tháo gỡ vướng mắc và ổn định tư tưởng, củng cố niềm tin cho Nhân dân (thông qua đội ngũ BCV, CTV).
Việc thực hiện các nghị quyết và quy định của Đảng, Nhà nước, và các cơ quan chức năng về công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng thông qua nắm bắt DLXH đang được triển khai tích cực, đồng bộ và có hiệu quả. Công tác này không chỉ đảm bảo thông tin chính xác, kịp thời cho các cấp ủy đảng và chính quyền địa phương, mà còn là cơ sở để đánh giá đúng tình hình, tâm tư, và nguyện vọng của nhân dân, từ đó đưa ra các quyết định, chủ trương, và giải pháp phù hợp, hiệu quả.
Tuy vậy, sự phát triển của kinh tế thị trường với nhiều thành phần kinh tế, nhiều hình thức sở hữu làm cho cơ cấu xã hội ngày càng đa dạng. Sự phân hóa về giai tầng xã hội, về thu nhập và mức sống ngày càng gia tăng, theo đó sự phân hóa về lợi ích, sự đa dạng về tư tưởng, quan điểm cũng ngày một phát triển hơn. Sự khác biệt trong nhận thức, nhất là trong đánh giá phán xét về các sự kiện, hiện tượng, quá trình xã hội của các giai tầng, các nhóm xã hội, các tổ chức xã hội sẽ có xu hướng gia tăng và phát triển như một xu hướng tất yếu. Hơn nữa, trong điều kiện bùng nổ thông tin, các tầng lớp nhân dân tiếp xúc với nhiều luồng thông tin đa dạng, đa chiều. Trong số đó có một số luồng thông tin trái chiều, thất thiệt từ các thế lực thù địch nhưng một bộ phận người dân chưa được “miễn dịch” trước sự tấn công của chúng, chưa đủ bản lĩnh để chiến thắng sự cám dỗ, chưa có nhãn quan sáng suốt để đánh giá sự đúng - sai, thật - giả vốn có trong các luồng thông tin ấy. Mặt khác, trong quá trình đổi mới, phát triển của tỉnh sẽ nãy sinh những vấn đề tư tưởng trên các lĩnh vực, đòi hỏi phải giải quyết, định hướng kịp thời để ổn định tình hình, bảo đảm an ninh tư tưởng trên địa bàn.
Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả nắm bắt dư luận xã hội trong thời gian tới
Trong bối cảnh hiện nay, tình hình thế giới và khu vực đang diễn biến phức tạp và nhanh chóng, tác động sâu rộng đến công cuộc đổi mới và xây dựng đất nước theo định hướng XHCN. Bên cạnh những thuận lợi và cơ hội, chúng ta đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức. Cuộc cách mạng công nghệ lần thứ tư, cùng với quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, đang dẫn đến những thay đổi căn bản trên mọi mặt của đời sống kinh tế, văn hóa, chính trị và xã hội, trong đó có Việt Nam. Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ và các nền tảng mạng xã hội đã tạo ra một lượng thông tin đa dạng và phong phú, vừa là thuận lợi cho việc tiếp cận, nhưng cũng đồng thời làm gia tăng hiện tượng nhiễu loạn và ô nhiễm thông tin.
Mặt trái của nền kinh tế thị trường cũng gây ra sự chênh lệch và phân hóa ngày càng gia tăng giữa các tầng lớp trong xã hội. Các thế lực thù địch lợi dụng các nền tảng mạng xã hội và các kênh thông tin cá nhân để lan truyền thông tin sai lệch, bóp méo sự thật và gieo rắc sự hoài nghi, gây hoang mang và làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng. Tình trạng này đã dẫn đến việc một số cán bộ và đảng viên không giữ vững lập trường tư tưởng, vi phạm các nguyên tắc của Đảng, để lại nhiều bài học đau xót từ các vụ việc được xử lý. Điều này đã làm giảm sút tính chiến đấu và hiệu quả của công tác đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị.
Trước những thách thức mới từ cả yếu tố khách quan và chủ quan tác động đến quá trình đổi mới, phát triển của tỉnh, việc nắm bắt DLXH để nhận diện sớm và từ xa diễn biến tư tưởng, cũng như các ý kiến và thái độ của cán bộ, đảng viên và Nhân dân về các vấn đề chiến lược trong phát triển đất nước, các chủ trương, kế hoạch, chương trình hành động của tỉnh là rất cần thiết. Để nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác này, chúng tôi đề xuất một số giải pháp cụ thể như sau:
Một là, đẩy mạnh hơn nữa việc nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của công tác DLXH; xác định đây là nhiệm vụ chính trị của cấp ủy, chính quyền và mỗi cán bộ, đảng viên trong hệ thống chính trị.
Tăng cường phổ biến, nghiên cứu, quán triệt và tuyên truyền các định hướng và chỉ đạo của Đảng về công tác DLXH theo Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; Kết luận số 21-KL/TW ngày 25-10-2021 của Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII và Kết luận số 100-KL/TW ngày 18-8-2014 của Ban Bí thư khóa XI. Mục tiêu là nâng cao nhận thức cho cấp ủy, chính quyền các cấp, lãnh đạo, cán bộ và đảng viên về vai trò của DLXH.
Các cấp ủy và chính quyền địa phương cần xác định công tác DLXH là nội dung quan trọng trong công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức và tuyên giáo. Đây là nhiệm vụ thường xuyên của các chi bộ, đảng bộ và cán bộ, đảng viên trong quá trình xây dựng, ban hành và thực thi chính sách. Tiếp tục nghiên cứu, xây dựng và ban hành các văn bản, quy chế, quy định để tạo cơ chế thống nhất, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, cán bộ, đảng viên và nhân dân nhằm triển khai thực hiện hiệu quả công tác DLXH.
Hai là, đa dạng hóa hình thức nắm bắt thông tin DLXH theo nhiều chiều hướng và ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao độ chính xác, khoa học và kịp thời của công tác này.
Cần kết hợp các hình thức nắm bắt DLXH trực tiếp và trực tuyến để đảm bảo thông tin được thu thập nhanh chóng và chính xác. Đồng thời, củng cố và tăng cường hiệu quả mạng lưới nắm bắt và phản ánh thông tin DLXH từ tỉnh đến cơ sở, đặc biệt là tại cấp cơ sở.
Trong thời đại công nghệ số, cần ứng dụng các phần mềm công nghệ hỗ trợ sàng lọc, thăm dò và phân tích thông tin DLXH một cách cập nhật và nhanh chóng, sử dụng các công cụ như phần mềm reputa, big data…
Tăng cường hoạt động đối thoại trực tiếp với Nhân dân để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng và thắc mắc của các tầng lớp nhân dân, từ đó có phương án giải quyết kịp thời các vấn đề bức xúc, không để chúng kéo dài và trở thành điểm nóng.
Tăng cường nắm bắt DLXH trên không gian mạng và quan tâm đến DLXH của cộng đồng người Quảng Trị sống xa quê hương. Phát huy vai trò của các cá nhân có uy tín, ảnh hưởng trong xã hội trong việc đăng tải thông tin chính thống để hỗ trợ định hướng dư luận. Kịp thời phát hiện và phối hợp giải quyết những vấn đề bức xúc, đáp ứng nguyện vọng chính đáng của Nhân dân.
Ba là, phát huy vai trò dẫn dắt và định hướng thông tin của các cơ quan báo chí và truyền thông để tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh và phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; Nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị làm công tác DLXH trong hệ thống tuyên giáo nhằm tăng cường hiệu quả công tác nắm bắt DLXH. Cải thiện chất lượng nội dung các chương trình, chuyên trang và chuyên mục về thành tựu phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại của tỉnh trong nhiệm kỳ qua cùng những định hướng lớn và đột phá trong văn kiện đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII.
Phát huy hơn nữa thế mạnh của báo chí điện tử, xây dựng các trang thông tin điện tử của các ngành và địa phương với chất lượng nội dung và hình thức cao, nhằm trở thành loại hình truyền thông chính thống, hiện đại.
Thường xuyên bồi dưỡng nghiệp vụ và nâng cao kiến thức, kỹ năng cho mạng lưới báo cáo viên và cộng tác viên, đội ngũ làm công tác báo chí để đáp ứng yêu cầu của công tác DLXH trong tình hình mới. Xây dựng đội ngũ cộng tác viên DLXH tại cơ sở nhằm bám sát và xử lý kịp thời các vấn đề nổi cộm và điểm nóng.
Đẩy mạnh việc đăng tải thông tin chính thống về đường lối, chủ trương và quyết sách của Đảng và Nhà nước, chủ trương, kế hoạch, chương trình hành động của Tỉnh ủy trên các trang báo chính thống; phát huy vai trò quan trọng của các cơ quan báo chí trong việc ứng phó với thông tin giả mạo.
Tăng cường vai trò giám sát và phản biện xã hội của các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân đối với các quyết sách của cấp ủy đảng các cấp để nâng cao hiệu quả trong xây dựng, ban hành và thực thi chủ trương, chính sách.
Xây dựng các bộ công cụ hỗ trợ nắm bắt DLXH theo từng nhóm đối tượng như phụ nữ, thanh niên, nông dân… nhằm nắm bắt thông tin từ các tầng lớp nhân dân một cách đồng bộ và hiệu quả.
Định hướng và giáo dục tư tưởng chính trị, trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ, phóng viên, biên tập viên; nâng cao ý thức và trách nhiệm trong từng sản phẩm tin, bài, phóng sự, chuyên trang và chuyên mục, tránh để xảy ra sai sót bị các thế lực thù địch lợi dụng để xuyên tạc, bịa đặt chống phá./. Phan Văn Lãn