Tại phiên họp, báo cáo về một số nội dung của dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh (UBQPQN) của Quốc hội Lê Tấn Tới cho biết, dự án luật đã được thảo luận, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 4. Sau kỳ họp, theo chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thường trực UBQPAN đã phối hợp với Ban soạn thảo và các cơ quan hữu quan nghiên cứu tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật.
 |
| Phiên họp thứ 20 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (Ảnh: Phạm Thắng) |
Đề xuất 2 phương án quy định về Quỹ Phòng thủ dân sự
Trình bày báo cáo về một số vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Phòng thủ dân sự, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Lê Tấn Tới cho biết, về vấn đề này, có 2 loại ý kiến.
Loại ý kiến thứ nhất đề nghị cho giữ như dự thảo Luật Chính phủ trình, vì cho rằng, hoạt động phòng thủ dân sự có phạm vi rất rộng, liên quan đến nhiều lĩnh vực đời sống xã hội, xử lý những vấn đề quan trọng tầm quốc gia liên quan đến phòng, chống, khắc phục hậu quả chiến tranh; phòng, chống, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố, thiên tai, dịch bệnh; bảo vệ nhân dân, cơ quan, tổ chức và nền kinh tế quốc dân.
Quỹ thực hiện trên nguyên tắc tự nguyện, không bắt buộc; được sử dụng trong điều kiện nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) không đáp ứng kịp thời, trong khi yêu cầu tài chính, nguồn lực khi có sự cố, thảm họa xảy ra là rất lớn, cấp thiết để góp phần hạn chế ảnh hưởng của sự cố, thảm họa; hiện nay có nhiều dạng sự cố hiện không có nguồn quỹ để sử dụng khi xảy ra.
Loại ý kiến thứ hai đề nghị bỏ quy định này với lý do hàng năm ngân sách thường xuyên đã bố trí gồm cả nguồn dự toán ngân sách và nguồn dự phòng để thực hiện các nhiệm vụ chi cho phòng chống thiên tai, dịch bệnh.
Theo loại ý kiến này, nhiệm vụ chi của Quỹ Phòng thủ dân sự trong một số trường hợp có thể trùng với nhiệm vụ chi của NSNN.
Bên cạnh đó, hiệu quả của Quỹ này không cao vì khi xảy ra thiên tai sẽ cần kinh phí rất lớn, nên nếu để số dư ở mức nhỏ sẽ không đáp ứng được yêu cầu, nếu dư Quỹ lớn sẽ lãng phí vì không thường xuyên sử dụng; việc khắc phục hậu quả vẫn chủ yếu là NSNN.
Ngoài ra, nguồn thu của Quỹ chỉ do điều tiết từ các quỹ khác là không phù hợp. Việc hình thành Quỹ Phòng thủ dân sự sẽ dẫn đến chấm dứt sự tồn tại của Quỹ phòng chống thiên tai và Quỹ phòng chống dịch, trong khi tính chất của Quỹ phòng chống thiên tai và Quỹ phòng chống dịch khác nhau.
Do đó, việc thành lập Quỹ là không cần thiết và chưa phù hợp với Luật NSNN và quy chế hoạt động của các quỹ tài chính ngoài ngân sách.
Cơ quan soạn thảo tán thành với loại ý kiến thứ nhất và đề nghị giữ quy định như dự thảo Chính phủ trình, có chỉnh lý một số nội dung.
Trong khi đó, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Quốc phòng và an ninh đề nghị không quy định Quỹ Phòng thủ dân sự mà thiết kế phương án hình thành quỹ trong trường hợp thật sự cần thiết.
Thường trực Ủy ban Quốc phòng và an ninh xây dựng 2 phương án xin ý kiến UBTVQH. Trong đó, phương án 1 giữ quy định về Quỹ Phòng thủ dân sự như dự thảo Chính phủ trình.
Phương án 2, bỏ Điều 44 dự thảo Luật Chính phủ trình về Quỹ Phòng thủ dân sự và sửa điểm b khoản 2 Điều 43 về Tài chính, lực lượng, phương tiện, dự trữ cho Phòng thủ dân sự thành: Trong trường hợp cấp bách, Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập quỹ theo quy định của pháp luật để quản lý, sử dụng các nguồn tài trợ, hỗ trợ, đóng tự nguyện bằng tiền, tài sản của các tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước và các nguồn hợp pháp khác cho hoạt động phòng chống, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố”.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và an ninh Lê Tấn Tới, việc chỉnh sửa này xuất phát từ kinh nghiệm của việc thành lập Quỹ vaccine thời gian qua, thể hiện sự linh hoạt trong huy động kịp thời nguồn lực cho các tình huống đặc biệt cấp bách.
Quy định chặt chẽ, bảo đảm tính công khai, minh bạch của Quỹ
Cho ý kiến về nội dung này, Chủ tịch Hội đồng dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm cho rằng, nên có Quỹ phòng thủ dân sự để có sẵn nguồn lực dự phòng cho công tác hỗ trợ khi xảy ra thiên tai, địch họa, phục hồi kinh tế sau sự cố, thảm họa. Việc phục hồi cần thu hút nguồn lực rộng lớn, Luật cần có quy định chặt chẽ, khả thi để đảm bảo đáp ứng yêu cầu thực tế.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cũng thống nhất cần lập Quỹ phòng thủ dân sự và cho rằng nguồn vốn căn bản cho Quỹ cần ưu tiên trong 10% ngân sách dự phòng của các địa phương. Và nếu được thì nên Luật hóa quy định này trong dự thảo.
 |
| Thượng tướng Nguyễn Tân Cương (Ảnh: Phạm Thắng) |
Cũng về nội dung này, Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh cho rằng, việc quản lý và sử dụng quỹ này trong thực tế có xuất hiện những vướng mắc, bất cập, chồng chéo. Tuy nhiên, nhu cầu thực tế cho thấy cần thiết phải có Quỹ này.
Trưởng Ban Công tác đại biểu đề nghị cần thiết kế phương án để kết hợp các nội dung của phương án 1, phương án 2 trong báo cáo của UBQPAN, để đưa ra quy định phù hợp, đảm bảo Quỹ này huy động được, quản lý và sử dụng một cách hiệu quả, đáp ứng yêu cầu thực tế đặt ra.
Phát biểu giải trình, làm rõ ý kiến một số đại biểu nêu tại phiên họp, Thượng tướng Nguyễn Tân Cương, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng bày tỏ nghiêng về phương án 1 và cho rằng việc thành lập Quỹ này là cần thiết, phù hợp với Nghị quyết 22 của Bộ Chính trị.
Thượng tướng Nguyễn Tân Cương phân tích: Hoạt động phòng thủ dân sự có phạm vi rất rộng, liên quan đến nhiều lĩnh vực; khi đã xảy ra sự cố, thảm họa thì hậu quả rất lớn. Do đó, nếu có sẵn một nguồn lực trong tay thì khi sự cố, thảm họa xảy ra, chúng ta có ngay nguồn lực đó để sử dụng, từ đó sẽ giải quyết được những vấn đề cấp thiết. Đồng thời, trong quá trình xử lý thảm họa sự cố vẫn tiếp tục huy động tiếp các nguồn lực từ bên ngoài.
Dẫn chứng về thảm họa động đất vừa xảy ra ở Thổ Nhĩ Kỳ và Syria, Thượng tướng Nguyễn Tân Cương cho rằng, một thảm họa lớn như vậy nếu không có nguồn lực ngay lúc đầu thì rất khó để có thể giải quyết và đáp ứng được ngay. Các quốc gia, các tổ chức quốc tế viện trợ thì cũng phải mất một thời gian chứ không thể đáp ứng ngay được. Do vậy, Thượng tướng Nguyễn Tân Cương đề nghị nên có một Quỹ phòng thủ dân sự thành lập ngay từ lúc đầu để có nguồn lực, còn việc sử dụng như thế nào thì cần phải có quy chế minh bạch.
Phát biểu kết luận nội dung này, Thượng tướng Trần Quang Phương - Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Thường trực UBQPAN phối hợp chặt chẽ với ban soạn thảo, tiếp thu đầy đủ ý kiến của UBTVQH để chỉnh lý dự thảo Luật đảm bảo đúng mục đích, yêu cầu xây dựng luật, sớm hoàn thiện dự thảo, báo cáo giải trình tiếp thu, chuẩn bị các phương án đối với các nội dung còn ý kiến khác nhau để xin ý kiến Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách trước khi trình Quốc hội cho ý kiến./.