Tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên giảm từ 18,63% (năm 2005) xuống 15,31% (năm 2016); Tỷ lệ phát triển dân số tự nhiên hàng năm duy trì <1 %; Tỷ lệ các cặp vợ chồng sử dụng các biện pháp tránh thai tăng từ 66,1% (năm 2005) lên 73,06% (năm 2016). Mô hình khu phố, thôn không có người thứ 3 trở lên được duy trì và ngày càng nhân rộng trên địa bàn Thị xã. Từ năm (2005- 2016) tổ chức phát động 19 làng, khu phố không có người sinh con thứ 3 trở lên. Công tác gia đình được củng cố, ổn định để gia đình thực sự là tổ ấm, tế bào lành mạnh của xã hội, đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế- xã hội của địa phương. Việc xây dựng quy mô gia đình ít con, gia đình bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc được quan tâm đẩy mạnh. Hiện nay có 5592/5895 gia đình đạt chuẩn Gia đình văn hóa, đạt tỷ lệ 94,86%, tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn thị xã Quảng Trị dưới 4%. Công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em trên địa bàn được các cấp ủy đảng, chính quyền chăm lo phát triển toàn diện cho trẻ em về sức khỏe, trí tuệ, đạo đức, văn hóa tinh thần, để trở thành những công dân tốt, đồng thời hạn chế được mức thấp nhất sự xâm hại đối với trẻ em. Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng giảm xuống chỉ còn 7%. Trong những năm qua Thị xã đã làm tốt công tác vận động trẻ em đến trường và hạn chế tỉ lệ học sinh bỏ học. số trẻ em 5 tuổi đi mẫu giáo đạt tỉ lệ 100%, trẻ em đúng độ tuổi vào lóp một và lóp 6 đạt tỷ lệ 100%. 100% trẻ em có hoàn cảnh khó khăn và mồ côi được chăm sóc và hưởng trợ cấp hàng tháng, 100% trẻ em đều được khai sinh theo đúng quy định của pháp luật. Trên địa bàn thị xã đấ xây dựng 1 nhà thiếu nhi và 8 điểm vui chơi phục vụ nhu cầu vui chơi cho trẻ em.
Trong công tác Dân số, các cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận và các đoàn thể nhân dân, thủ trưởng các cơ quan, đơn vị luôn coi việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ của Nghị quyết là nhiệm vụ quan trọng, vừa có tính lâu dài, vừa có tính cấp bách, hàng năm đều đưa các tiêu chí DS-GD và Trẻ em vào các mục tiêu phát triển của địa phương, đơn vị, xem đây là là một trong những tiêu chuẩn quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của từng địa phương, cơ quan, đơn vị và cá nhân.Nhìn chung, trong 10 năm thực hiện Nghị quyết số 03-NQ/TU, cán bộ, đảng viên, công nhân viên chức trên địa bàn đa số gương mẫu thực hiện các chính sách DS-KHHGĐ. Các hoạt động truyền thông, giáo dục theo hướng đa dạng các loại hình tuyên truyền, vận động ngày càng đi vào chiều sâu với nhiều hình thức, nội dung phong phú, nhiều mô hình can thiệp truyền thông được xây dựng và phát huy hiệu quả tốt. Trung tâm Dân Số-KHHGĐ thị xã đã nhận và cấp phát sách, báo, tạp chí, tờ rơi, khẩu hiệu, băng đĩa và các sản phẩm tuyên truyền; các cấp, các ngành đã đa dạng hóa các hình thức truyền thông. Chú trọng lồng ghép các hoạt động truyền thông qua các sự kiện, các ngày kỷ niệm: Ngày Dân số Thế giới 11/7, ngày Dân số Việt nam 26/12, Tháng hành động Quốc gia về Dân số.
Công tác chăm sóc sức khoẻ sinh sản trên địa bàn thị xã trong những năm qua đã được triển khai một cách có hiệu quả. 100% số trạm y tế trên địa có nữ hộ sinh, số trạm y tế thực hiện được các dịch vụ CSSKSS/KHHGĐ đạt 100%. Hầu hết đội ngũ Bác sỹ và nhân viên Y tế được đào tạo và có kỷ năng cơ bản về chăm sóc SKSS/KHHGĐ; cán bộ chuyên trách và cộng tác viên dân số được tập huấn về kiến thức, kỷ năng tư vấn, vận động và thực hiện cung cấp các biện pháp tránh thai phi lâm sàng tại cộng đồng nên chất lượng dịch vụ không ngừng được nâng cao và cơ bản đáp ứng được yêu cầu của người dân. Tỷ lệ người được chăm sóc SKSS và chấp nhận các biện pháp tránh thai ngày càng tăng. Mạng lưới chăm sóc sức khoẻ sinh sản được mở rộng và đi vào chiều sâu. Các biện pháp tránh thai càng ngày được đa dạng hoá. Hàng năm tổ chức các đợt chiến dịch truyền thông lồng ghép và cung cấp dịch vụ CSSKSS/KHHGĐ huy động các đội dịch vụ lưu động của Trung tâm Y tế thị xã nhằm hỗ trợ kỹ thuật, đáp ứng mọi nhu cầu, nguyện vọng về CSSKSS/KHHGĐ của nhân dân, nhất là các cặp vợ chồng trong đội tuổi sinh đẻ. Phối hợp triển khai đề án chăm sóc sức khỏe người cao tuổi dựa vào cộng đồng; tổ chức tư vấn, khám sức khỏe cho người cao tuổi. Duy trì có hiệu quả 04 câu lạc bộ “người cao tuổi giúp người cao tuổi” với những nội dung, hình thức sinh hoạt phong phú thu hút nhiều hội viên tham gia. Duy trì sinh hoạt 10 câu lạc bộ tiền hôn nhân theo định kỳ; đã tư vấn và khám sức khoẻ cho thanh niên, vị thành niên. Phối họp lồng ghép giáo dục dân số trong và ngoài nhà trường do đó có 50% số người trong độ tuổi vị thành niên, thanh niên có kiến thức và hiểu biết các vấn đề về chăm sóc sức khoẻ sinh sản/kế hoạch hoá gia đình, giảm tỷ số phá thai và tỷ lệ sinh trong độ tuổi vị thành niên. Hàng năm, ngoài nguồn ngân sách chương trình mục tiêu công tác DS-KHHGĐ, thị xã còn hỗ trợ ngân sách phục vụ cho công tác Dân Số-KHHGĐ.
Gia đình luôn được xác định là một trong những lĩnh vực quan trọng của lĩnh vực phát triển văn hóa, công tác gia đình đã được các cơ quan, đơn vị quan tâm đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục và phòng chống bạo lực gia đình. Ban Thường vụ Thị ủy giao UBND Thị ban hành các văn bản chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, UBND các phường, xã về việc thực hiện nghiêm túc tinh thần Chỉ thị sổ 49-CT/TW của Ban Bí thư về xây dựng gia đình thời kỳ CNH-HĐH đất nước và Nghị quyết số 03-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Chương trình hành động số 07-CTHĐ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ thị xã. Hàng năm, tiến hành các đợt kiểm tra, phúc tra xét đề nghị công nhận, công nhận lại các danh hiệu văn hóa trên địa bàn. UBND Thị xã tổ chức phát động các phong trào thi đua trong cán bộ, đảng viên và người lao động một cách thiết thực để chào mừng các ngày Lễ lớn trong năm. Công tác tuyên truyền đã được các cấp, các ngành, các cơ quan, đơn vị và cộng đồng dân cư triển khai sâu rộng, đặc biệt là các văn bản pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình, bảo vệ trẻ em và bình đẳng giới nhân các dịp kỷ niệm ngày ngày Quốc tế Phụ nữ 08/3, ngày Quốc tế Hạnh phúc 20/3, ngày Quốc tế Thiếu nhi 01/6, Ngày Gia đình Việt Nam 28/6, Ngày Thế giới xóa bỏ bạo lực với phụ nữ và trẻ em (25/11), truyên truyền, phổ biến giáo dục Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, Luật bảo vệ chăm sóc giáo dục trẻ em, Luật bình đẳng giới ...Chất lượng gia đình văn hóa tăng lên cả về chất lượng và sổ lượng, có tính bền vững và có sức lan tỏa sâu rộng. Đến nay, trên địa bàn thị xã có 100% khu phố, làng đăng ký xây dựng đơn vị văn hóa, có 27/27 khu phố, làng được công nhận đạt tiêu chuẩn đơn vị văn hóa, đạt 100%, trong đó có 14 khu phố, làng được ủy ban nhân dân tỉnh công nhận Đơn vị văn hóa xuất sắc; 58/60 cơ quan đơn vị phát động xây dựng Đơn vị văn hóa, có 58/60 cơ quan đơn vị được công nhận Đơn vị văn hóa, đạt 96,66%, trong đó có 13 cơ quan đơn vị được ủy ban nhân dân tỉnh công nhận Đơn vị văn hóa xuất sắc; có 5592/5895 gia đình đạt chuẩn Gia đình văn hóa, đạt tỷ lệ 94,86%. Phần lớn các khu phố, thôn đều có điểm sinh hoạt cộng đồng. Sự phát triển nhanh của đời sống kinh tế đã tạo thêm những điều kiện thuận lợi cho nhân dân phát triển nhanh các tiện nghi sinh hoạt, phương tiện nghe nhìn, thông tin liên lạc... nhằm cải thiện và nâng cao đời sống vật chất và tinh thần. Các hoạt động từ thiện, nhân đạo, công tác đền ơn đáp nghĩa, xóa đói giảm nghèo, an sinh xã hội... ngày càng đi vào chiều sâu và có hiệu quả thiết thực. Ban Chỉ đạo cơ sở, Ban Điều hành các cơ quan đơn vị, Ban Vận động các khu phố, làng thường xuyên được kiện toàn đảm bảo số lượng và chất lượng. Công tác đánh giá, công nhận và rút danh hiệu đon vị văn hóa, gia đình văn hóa được tiến hành chặt chẻ, trong đó việc rút danh hiệu Gia đình văn hóa được tiến hành nghiêm túc. Nhờ vậy, phong trào xây dựng đời sống văn hóa ngày càng đi vào chiều sâu. Đen nay, trên địa bàn thị xã đã có 5/5 phường, xã đã thành lập Ban Chỉ đạo công tác gia đình. Nhiều khu phố, làng đã thành lập nhóm phòng, chống bạo lực gia đình, địa chỉ tin cậy cộng đồng hoạt động có hiệu quả, màu sắc riêng nhất là trong công tác tư vấn, hòa giải các gia đình có nguy cơ bạo lực.
Công tác trẻ em ngày càng được chú trọng, bên canh công tác dạy học, công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức, pháp luật cho học sinh, kết hơp chặt chẽ giữa gia đình và xã hội trong việc giáo dục, rèn luyện lối sống lành mạnh, phòng chống các tệ nạn xã hội, phòng, chống HIV/AIDS và giáo dục luật an toàn giao thông, giáo dục kiến thức bảo vệ và chăm sóc sức khỏe và bảo vệ môi trường, phòng chống tai nạn thương tích ở trẻ được đẩy mạnh. Hàng năm, Phòng LĐTB-XH thị xã phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức tuyên truyền, hoạt động ngoại khóa, khám sức khỏe định kỳ cho 6.000 học sinh 2 đợt/năm. Trung tâm y tế thị xã và các phường xã tổ chức tiêm chủng mở rộng cho 3.586 học sinh với 2 đợt/năm; tiêm vắc xin rubenla cho 2.688 học sinh 2 đợt/năm. Đoàn thanh niên thị xã đã tham gia tích cực trong hoạt động tuyên truyền phổ biến Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em, Công ước Liên hiệp quốc về quyền trẻ em, mạng lưới cán bộ đoàn đã tham gia tích cực vào việc giáo dục trẻ em cá biệt tại thôn, xóm, khu phố; tham gia làm tuyên truyền viên xã, phường và cộng tác viên thôn, khu phố cho các chương trình dự án bảo vệ, chăm sóc trẻ em như chương trình phòng, chống suy dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi, vận động nuôi con bằng sữa mẹ, phòng, chống tại nạn thương tích trẻ em, tích cực tham gia các tổ hòa giải làm giảm sự tan vỡ của nhiều gia đình qua đó ngăn chặn các nguy cơ trẻ em bỏ nhà đi lang thang hoặc sa vào các tệ nạn xã hội khác. Hàng năm ngành giáo dục, Đoàn thanh niên thị xã phối hợp với Công an thị xã tổ chức các đợt tuyên truyền về luật an toàn giao thông đường bộ, trong 10 năm đã triển khai được 52 đợt tuyên truyền, 10 đợt trực tiếp giảng dạy kiến thức pháp luật cho giáo viên và học sinh. Phổi hợp với Hội liên hiệp phụ nữ thị xã tổ chức truyền thông sức khỏe sinh sản vị thành niên cho 780 học sinh, tham gia hội thi tìm hiểu kiến thức pháp luật gia đình và trẻ em đạt giải nhất cấp tỉnh.Những năm qua để tạo điều kiện giúp các em có hoàn cảnh đặc biệt và trẻ em có nguy cơ rơi vào hoàn cảnh đặc biệt khó khăn về vật chất lẫn tinh thần, các cấp ủy đảng, chính quyền các cấp đã tổ chức triển khai thực hiện, đồng thời, kêu gọi sự giúp đỡ của các nhà hảo tâm, vận động các cơ quan, đơn vị, các cá nhân tặng quà cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn nhân dịp các ngày lễ, tết Nguyên Đán, Quốc tế thiếu nhi, Tết Trung thu bằng nhiều hình thức đa dạng và phong phú. Hàng năm chọn một đơn vị làm điểm Tháng hành động vì trẻ em, Tết trung thu nhằm tạo điều kiện cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn được vui chơi bổ ích. Các đơn vị liên quan đã phối hợp với Qũy bảo trợ trẻ em TW, Qũy bảo trợ trẻ em tỉnh trao các phần quà cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn đang học tại các trường mầm non. Phòng giáo dục đào tạo thực hiện tốt các chế độ, chính sách cho các trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, thuộc diện được miễn giảm hàng năm với số tiền 391 triệu đồng, hỗ trợ tiền ăn 35 triệu đồng/năm, hàng năm các công đoàn trường nhận hỗ trợ cho các em có hoàn cảnh khó khăn với mức 200- 300.000 đồng/em. Đến nay 5/5 xã, phường trên địa bàn được công nhận là xã, phường phù họp với trẻ em, 100% trẻ em khuyết tật được hưởng trợ cấp đầy đủ từng tháng, 100% trường học đảm bảo về ATGT, về công tác y tế học đường, môi trường lành mạnh.
Việc triển khai các chế độ, chính sách của Đảng và Nhà nước dành cho trẻ em được thực hiện nghiêm túc, các chính sách bảo hiểm y té, chữa bệnh cho trẻ em dưới 6 tuổi trên địa bàn được thực hiện đạt kết quả 100%.Tổ chức tốt các chương trình học tập và rèn luyện kỹ năng thực hành xã hội ngoài giờ lên lóp, giáo dục sức khỏe sinh sản cho trẻ vị thành niên, mở các lóp dạy bơi cho học sinh. Triển khai các chương trình phổ cập bơi, phòng chống tai nạn đối nước đối với trẻ em được gia đình, nhà trường quan tâm hưởng ứng rất tích cực. Nhiều chương trình chăm sóc sức khỏe trẻ em đạt kết quả cao. Hàng năm tổ chức 2 đợt chiến dịch ngày vi chất dinh dưỡng vào ngày 1,2 tháng 6, tỷ lệ trẻ em từ 6 đến 60 tháng tuổi được bổ sung vitamin a liều cao 2 lần/ năm đạt 100%, trẻ trong độ tuổi từ 24 tháng tuổi đến 60 tháng tuổi được tẩy giun đạt 100%. 100% các gia đình có con trong độ tuổi tiêm chủng và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ đến tiêm chủng đầy đủ, đúng hẹn , 100% các cháu được khám và phân loại tư vấn trước, sau tiêm nhằm đảm bảo an toàn trong tiêm chủng. Tỷ lệ trẻ dưới 1 tuổi tiêm chủng đạt 100%.
Việc vận động trẻ em đến trường và hạn chế tỉ lệ học sinh bỏ học luôn được chú trọng. Số trẻ em 5 tuổi đi mẫu giáo đạt tỉ lệ 100%, trẻ em đúng độ tuổi vào lóp một và lóp 6 đạt tỷ lệ 100%. Cơ sở vật chất phục vụ cho công tác dạy và học được đầu tư, hệ thống trường lóp được bố trí họp lý, đặc biệt ngành mầm non đã thực hiện được nhiều loại hình trường lóp như mẫu giáo tư thục, nhóm trẻ gia đình để thu hút trẻ em đến lóp, giáo dục tiểu học thực hiện dạy ngày 2 buổi đáp ứng nhu cầu học ngày càng cao của học sinh, chất lượng giáo dục của các ngành học ngày càng được chú trọng và nâng cao. Các chính sách miễn, giảm học phí cho trẻ em thuộc đối tượng chính sách đang theo học các ngành học tại địa phương được thị xã thực hiện tốt. Ban Thường vụ Thị ủy giao UBND Thị xã đã chỉ đạo Phòng GD-ĐT, Phòng LĐTB& XH , Phòng TCKH thị xã chỉ đạo các đơn vị, địa phương, các trường học tiến hành rà soát các đối tượng thụ hưởng theo quy định. Tất cả các em học sinh các cấp thuộc diện chính sách được hỗ trợ đúng quy định kịp thời đã góp phần giúp các em an tâm trong học tập.
Các cấp ủy đảng và chính quyền đã tăng cường sự chỉ đạo, lãnh đạo, và đầu tư nguồn lực cho công tác chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em. Kiện toàn đội ngũ làm công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em các cấp, hình thành mạng lưới bảo vệ và chăm sóc trẻ em tại cộng đồng dân cư. Công tác quản lý của Nhà nước về công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em được đẩy mạnh, các hoạt động truyền thông giáo dục, vận động toàn xã hội cùng tham gia, bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em, tạo điều kiện cho các em phát huy khả năng về phẩm chất trí tuệ. Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em trong các nhà trường, gia đình và xã hội đảm bảo đạt chuẩn; tổ chức kiện toàn đội ngũ cán bộ có trình độ, năng lực thực hiện công tác chăm sóc và bảo vệ ừẻ em, đồng thời tổ chức tập huấn cho cán bộ phụ trách làm công tác trẻ em ở các phường, xã. Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật, chính sách liên quan đến trẻ em và thực hiện các quyền của trẻ em được thực hiện thường xuyên.
Có thể thấy rằng công tác Dân số - Gia đình và Trẻ em ở Thị xã Quảng Trị trong thời gian qua đã được các cấp uỷ đảng, chính quyền, các cơ quan ban ngành, đoàn thể từ thị đến cơ sở quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nghiêm túc, được đông đảo cán bộ nhân dân tích cực hưởng ứng. Từ đó góp phần tạo nên ổn định quy mô dân số, xây dựng nền tảng gia đình vững chắc, tạo tiền đề quan trọng để phát triển kinh tế, ổn định xã hội, nâng cao mức sống của nhân dân trên địa bàn thị xã trong thời kỳ đổi mới đất nước.
Hoàng Anh Tuấn – BTG Tỉnh ủy