Cổng thông tin điện tử

Ngày 7/8, tại Hà Nội, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đã tổ chức Diễn đàn Giải pháp thúc đẩy các nguồn vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Diễn đàn đã thảo luận những vấn đề liên quan đến khó khăn của cả doanh nghiệp và phía ngân hàng khi chưa tìm được tiếng nói chung để tiếp cận vốn.

Báo cáo của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho hay, trong suốt nhiều năm qua, mặc dù môi trường kinh doanh sau nhiều năm đổi mới đã có cải thiện đáng kể. Tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm 21% trong tổng dư nợ tín dụng. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất của doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp siêu nhỏ vẫn là vốn.

Hiện tại, khoảng 60% các doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn chưa sử dụng nguồn vốn ngân hàng; phần lớn trong số này là không tiếp cận được, hoặc không sử dụng nguồn vốn khác. Đặc biệt là khối doanh nghiệp khởi nghiệp, họ không có vốn, tài sản thế chấp, mà chỉ có trí tuệ, ý tưởng và phương án kinh doanh.

Nguyên nhân tiếp cận tín dụng của doanh nghiệp nhỏ và vừa còn khó khăn, theo TS. Cấn Văn Lực - Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV & Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - Tiền tệ Quốc gia, đó là đến từ các tổ chức tín dụng. Theo đó, một số tổ chức tín dụng chưa thực sự “mặn mà” đối với khách hàng doanh nghiệp nhỏ và vừa, một phần do biên lợi nhuận thấp (do trần lãi suất cho vay), trong khi rủi ro và chi phí hoạt động cao.

Cùng với đó, sự phối hợp chưa tốt giữa Quỹ bảo lãnh tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa  và các tổ chức tín dụng (về thẩm định, về nhận tài sản đảm bảo, thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh, khi xử lý rủi ro). Một số tổ chức tín dụng đang trong quá trình tái cơ cấu, thay đổi chiến lược hoạt động.

Ngoài ra, theo TS Lực, còn có nguyên nhân từ chính bản thân doanh nghiệp nhỏ và vừa do trình độ quản lý yếu kém, công nghệ lạc hậu, thiếu chiến lược kinh doanh, phương án kinh doanh chưa khả thi, thiếu tài sản đảm bảo, thông tin thiếu minh bạch, khó đối chiếu...

Chia sẻ thêm về vấn đề này, ông Nguyễn Hùng, Giám đốc Công ty TNHH Nông sản Hùng Hải đồng tình rằng, khi cho vay cần tính đến các rủi ro, nhưng để vay được nguồn vốn ngân hàng là điều rất khó. Bởi rất tổ chức tài chính chấp thuận hàng hoá nguyên liệu trong kho của công ty làm tài sản đảm bảo vay vốn.

Theo ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI, trách nhiệm này thuộc về cả 3 nhà, gồm: Nhà nước (đại diện là Ngân hàng nhà nước, các bộ ngành liên quan), ngân hàng và các tổ chức tài chính, và các doanh nghiệp nhỏ và vừa, siêu nhỏ .

Nhà nước còn nhiều khuôn khổ chính sách, nên chưa tạo thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận vốn. Ngân hàng còn thờ ơ trong quan hệ với khách hàng là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Ngân hàng vẫn cho vay bằng việc thế chấp để đảm bảo an toàn. Nhưng nền kinh tế số và khởi nghiệp, các dự án đầu tư nông nghiệp  không có nhiều tài sản, hiện vật để vay. Các dự án và ý tưởng kinh doanh là nguồn lực quan trọng lại ít được coi là căn cứ để cấp tín dụng.

“Trong số gần 700.000 doanh nghiệp nhỏ và vừa, siêu nhỏ thì phần lớn đều không có tài sản thế chấp. Bản thân các doanh nghiệp này cũng thiếu minh bạch trong kinh doanh, quản trị doanh nghiệp, các phương án kinh doanh ít khả thi. Đây là lý do để các thiết chế tài chính và tín dụng “say NO” (nói không) với các đơn vị này”, ông Lộc nói.

Cũng theo ông Nguyễn Quốc Hùng, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, qua tiếp nhận thông tin, tín dụng đối với khối doanh nghiệp này vẫn còn gặp khó khăn. Trước hết, phần lớn các doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa coi trọng việc cập nhật thông tin hoạt động cũng như tổ chức hạch toán kế toán theo quy định, thường nộp báo cáo tài chính cho ngân hàng chậm, số liệu thiếu chính xác, chưa có kiểm toán độc lập nên ảnh hưởng đến quá trình xem xét vốn và thẩm định hồ sơ vay vốn. Ngoài ra, các doanh nghiệp còn thiếu các tài sản đảm bảo cho khoản vay theo quy định hoặc tài sản đảm bảo có giá trị thấp, quyền sở hữu tài sản không minh bạch.

Doanh nghiệp đưa ra một phương án để vay vốn thì phải có đầu vào, đầu ra, và phải có lãi mới có thể tra được khoản vay. Vấn đề này doanh nghiệp nhỏ và vừa, siêu nhỏ chưa chứng minh được. Rồi sự vào cuộc của các bộ ngành, quỹ bảo lãnh tại địa phương chưa phát huy hiệu quả, nên gây khó khăn cho doanh nghiệp tiếp cận vốn. Nếu các quỹ này hoạt động hiệu quả, phối hợp với chính quyền địa phương, ngân hàng và doanh nghiệp tốt thì sẽ giải quyết được, ông Hùng cho hay.

Tại Diễn đàn, các chuyên gia cho rằng, giải pháp để giải quyết vấn đề vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp siêu nhỏ phải là trách nhiệm của cả 3 nhà: nút thắt thể chế của nhà nước, hoạt động tài chính và doanh nghiệp đều phải cùng lúc tháo gỡ.

Chia sẻ về vấn đề này, ông Vũ Tiến Lộc cho rằng, nhà nước thì cần có cải cách mạnh mẽ hơn về khung khổ chính sách, pháp luật, thúc đẩy cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa, khởi nghiệp, phù hợp với công nghiệp 4.0; Khuyến khich sáng tạo, có chính sách mới về đất đai, để thúc đẩy cho vay, tài chính cho khu vực này.

Đối với phía ngân hàng, cần nỗ lực hơn trong đưa ra phương thức cho vay mới, gói cho vay hướng đầu tư cho khởi nghiệp, nông nghiệp công nghệ cao, căn cứ vào ý tưởng phương án kinh doanh. Cùng với đó, các tổ chức tài chính, tín dụng, bảo hiểm cần có sự tương tác nhiều hơn trong việc hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

“Phương thức cho vay của ngân hàng hiện nay phải hướng tới theo kiểu may đo, chứ không thể là may sẵn, và khuyến khích cho vay theo chuỗi giá trị, cung ứng một cách linh hoạt hơn. Các doanh nghiệp phải thiết kế hệ thống quản trị minh bạch, nâng cao kiến thức xây dựng phương án kinh doanh...”, ông Lộc nhấn mạnh.

Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế Nguyễn Quốc Hùng đặt vấn đề: “rủi ro khi cho vay với các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ có cơ chế nào để giải quyết, có bị xử lý hình sự không? Áp lực huy động vốn thì phải cho vay, đối tượng ưu tiên có các doanh nghiệp nhỏ và vừa, siêu nhỏ. Nhưng vấn đề về rủi ro là rất lớn nếu không có tài sản thế chấp”.

Thời gian tới, các bộ ngành cần sớm hoàn thiện văn bản, thông tư, luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, và các chính sách triển khai hiệu quả, tháo gỡ khó khăn. Đặc biệt, các quỹ hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa địa phương phải là “bà đỡ”, hỗ trợ cho các doanh nghiệp. Về phía doanh nghiệp, cũng cần hoàn thiện hơn, minh bạch và nâng cao uy tín với tổ chức tín dụng.

Thông tin tại Diễn đàn cho hay, Quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa 2.000 tỷ đồng, được thành lập năm 2014, đến nay, mới cho vay được 145 tỷ đồng cho 19 doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Theo TS. Cấn Văn Lực, trong các hình thức tiếp cận vốn cho doanh nghiệp, cần lưu ý cả những hình thức chưa được áp dụng thường xuyên, như: phát hành cổ phiếu, trái phiếu, cho vay tài chính... Theo đó, cần sớm ban hành và triển khai có hiệu quả các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, đồng thời tăng cường vai trò của các hiệp hội doanh nghiệp và hợp tác giữa các tổ chức tài chính và các quỹ bảo lãnh tín dụng.

Về phần mình, các doanh nghiệp nhỏ cũng nên cải thiện minh bạch, công khai thông tin, sẵn sàng làm việc với các tổ chức tín dụng, quản trị doanh nghiệp và quản lý chiến lược cũng như tài chính./.