 |
| Ông Võ Hữu Hiển, Phó Cục trưởng Cục QLN&TCĐN tại buổi trả lời phỏng vấn |
Phóng viên (PV): Xin ông cho biết tỷ lệ và tiến độ giải ngân vốn vay nước ngoài thời gian qua? Nguyên nhân là gì khi tiến độ giải ngân còn chưa cao trong khi chúng ta đã tăng cường rất nhiều giải pháp để đẩy nhanh tiến độ này?
Ông Võ Hữu Hiển: Năm 2022, các bộ, ngành, địa phương được Thủ tướng Chính phủ giao kế hoạch vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài là 34.586 tỷ đồng cho 13 Bộ và 59 địa phương. Trong 11 tháng đầu năm, qua công tác tổng hợp tình hình giải ngân cho thấy tỷ lệ giải ngân mới đạt hơn 9.015 tỷ đồng, đạt khoảng 26% dự toán được giao. Như vậy, giải ngân của 11 tháng năm 2022 đang bị chậm. So với giải ngân của năm 2021, 11 tháng 2021 cũng chỉ giải ngân được 22%.
Bên cạnh đó, cũng có khoảng hơn 2.800 tỷ đồng các chủ dự án đã chuyển hồ sơ sang Kho bạc Nhà nước (KBNN) kiểm soát chi nhưng hiện nay, các chủ dự án (chủ yếu tập trung ở địa phương) chưa chuyển hồ sơ lên Bộ Tài chính để làm đề xuất nhà tài trợ giải ngân. Nếu tính khoảng hơn 2.800 tỷ đồng cho các dự án đã có khối lượng hoàn thành đã được kiểm soát chi sẽ giải ngân trong thời gian tới thì dự kiến là mức giải ngân khoảng 34-35% so với dự toán được phê duyệt.
Về nguyên nhân, chúng tôi đã làm việc cụ thể với chủ dự án, các cơ quan chủ quản bằng nhiều hình thức trực tiếp, trực tuyến, qua tổng hợp, chúng tôi nhận thấy có mấy nguyên nhân sau:
Thứ nhất, tháng 5/2022, Thủ tướng Chính phủ giao vốn kéo dài của năm 2021 khoảng 5.322 tỷ đồng. Sau khi được giao, một số địa phương được phân bổ nguồn vốn này tập trung cho giải ngân vốn năm 2021 kéo dài nên nhiều dự án không thể giải ngân kế hoạch vốn năm 2022 trước.
Thứ 2, việc tổ chức thực hiện các chương trình dự án còn vướng mắc. Các vướng mắc vẫn tập trung vào việc chậm giải phóng mặt bằng, tái định cư, đấu thầu,; vướng mắc trong đấu thầu, thẩm định; dự án thực hiện điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án, điều chỉnh hiệp định vay,… dẫn đến không có khối lượng để chuyển KBNN kiểm soát chi theo quy định của Luật NSNN và Luật Đầu tư công.
Thứ 3, do dự án đầu tư công nói chung, dự án ODA trải dài trên cả nước nên một số khu vực chịu ảnh hưởng của thiên tai, lũ lụt nên có một số dự án tại các khu vực này không triển khai được.
Thứ 4 là nguyên nhân liên quan đến bố trí kế hoạch vốn. Theo quy định của Luật Đầu tư công, sau khi Bộ Kế hoạch và Đầu tư thông báo vốn cho các bộ, ngành địa phương, cơ quan chủ quản sẽ thực hiện phân bổ chi tiết vốn đầu tư công nói chung và vốn đầu tư công nguồn nước ngoài nói riêng cho các chương trình, dự án cụ thể. Trong phân bổ vốn, đầu năm, có những bộ, ngành, địa phương còn chờ HDND họp mới phân bổ, mấy tháng đầu năm có chậm. Bên cạnh đó, nhiều dự án phân bổ khi chưa xong thủ tục đầu tư hoặc đang điều chỉnh đầu tư, điều chỉnh dự án hoặc sử dụng vốn dư, có dự án dừng phân bổ. Theo thống kê của chúng tôi, trong khoảng gần 300 dự án được phân bổ nguồn vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài, đến nay, vẫn còn khoảng 114 dự án chưa giải ngân. Nguyên nhân chính là do thủ tục, tổ chức triển khai thực hiện các dự án này chưa hoàn thành.
Ngoài ra cũng có nguyên nhân từ khuôn khổ, thể chế chính sách, chẳng hạn, trong thiết kế cơ sở phải có bộ chuyên ngành xem xét thẩm định; trong công tác phòng, cháy chữa cháy vẫn có việc thẩm định nhất định của Bộ Công an; trong một số định mức tiêu chuẩn kỹ thuật, đặc biệt với các dự án đường sắt đô thị thì chưa ban hành tiêu chuẩn kỹ thuật để áp dụng,… nên các chủ dự án, cơ quan chủ quản còn lúng túng trong triển khai, dẫn đến chậm giải ngân. Nguyên nhân khác từ phía nhà tài trợ trong việc đề xuất gia hạn dự án, cho ý kiến không phản đối đối với một số đề xuất của chúng ta….
PV: Thưa ông, thời gian qua, Bộ Tài chính đã thường xuyên đốc thúc, tổ chức Hội nghị tháo gỡ vướng mắc giải ngân nguồn vốn này thế nào? Đến nay, các giải pháp của Bộ Tài chính ra sao?
Ông Võ Hữu Hiển: Theo phân công của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính là Tổ trưởng một trong 6 tổ của Thủ tướng về thúc đẩy giải ngân đầu tư công nói chung trong đó có nguồn vốn nước ngoài. Bộ trưởng Bộ Tài chính đã tổ chức các cuộc họp trực tuyến, các đoàn trực tiếp đến làm việc với các bộ, ngành, địa phương được Thủ tướng Chính phủ phân công để tháo gỡ vướng mắc, giải quyết các kiến nghị ngay tại nơi làm việc. Ngoài ra, Bộ trưởng cũng có 2 văn bản đôn đốc giải ngân gửi Bộ trưởng, Chủ tịch UBND các địa phương để đề nghị phối hợp thúc đẩy giải ngân. Trên cơ sở Nghị quyết, Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ ngay từ đầu năm cũng như trong năm, đốc thúc các địa phương thực hiện. Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng chỉ đạo các đơn vị có liên quan thuộc Bộ Tài chính tổ chức các đoàn trực tiếp làm việc với từng chủ dự án, ban quản lý dự án, đặc biệt, là dự án có giải ngân chậm để tìm nguyên nhân, tháo gỡ vướng mắc theo thẩm quyền. Đối với các vướng mắc ngoài thẩm quyền, Bộ Tài chính cũng tổng hợp gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp chung báo cáo các Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ, báo cáo Chính phủ.
PV: Vì sao đến nay kết quả vẫn chậm? Nguyên nhân chính là gì? Qua Hội nghị vừa rồi và các Hội nghị khác, Bộ Tài chính sẽ đề xuất các giải pháp gì đẩy nhanh tốc độ giải ngân, thưa ông?
Ông Võ Hữu Hiển: Như tôi đã nói, có nhiều nguyên nhân khách quan, chủ quan khác nhau dẫn đến kết quả giải ngân chậm. Trong 2 tháng cuối năm, chúng tôi sẽ tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ, kiến nghị xử lý theo hướng:
Một là, đề nghị các chủ dự án đã có khối lượng hoàn thành hoặc đang thực hiện việc nghiệm thu các khối lượng hoàn thành, tập hợp chứng từ gửi KBNN khẩn trương kiểm soát chi, trên cơ sở đó gửi Bộ Tài chính làm thủ tục gửi nhà tài trợ thanh toán khối lượng này. Theo quy định của Luật NSNN, niên độ ngân sách đến 31/1/2023, nhưng do Tết âm lịch vào cuối tháng 1/2023, các chủ dự án cần gửi hồ sơ trước ngày 10/1/2023 để có thời gian gửi nhà tài trợ xem xét giải ngân theo quy định.
Hai là, đối với các vướng mắc như giải phóng mặt bằng, tái định cư, đấu thầu, tổ chức thực hiện dự án, thẩm định, phê duyệt, các vấn đề vướng mắc trong khâu tổ chức thực hiện đề nghị các cơ quan chủ quản chỉ đạo các chủ dự án sớm rà soát. Trường hợp thuộc thẩm quyền xử lý của cơ quan chủ quản, cơ quan chủ quản chủ động khẩn trương xử lý; trường hợp thuộc trách nhiệm Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính hoặc bộ chuyên ngành, đề nghị gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp, phối hợp xử lý dứt điểm.
Thứ ba, đối với các gói thầu, công trình có khối lượng đang thực hiện, các cơ quan chủ quản chỉ đạo nhà thầu, chủ dự án, tư vấn giám sát khẩn trương tháo gỡ vướng mắc tại công trường, đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án, làm cơ sở thanh toán giải ngân.
Đối với những vấn đề liên quan đến điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án, điều chỉnh hiệp định vay, sử dụng vốn dư, đề nghị cơ quan chủ quản phối hợp với Bộ Kế hoạch và đầu tư, Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan tháo gỡ cho từng dự án có đề xuất, đẩy nhanh các thủ tục liên quan.
Đối với các chương trình, dự án khó có khả năng triển khai trong năm 2022, các bộ, ngành, đia phương gửi đề xuất đề nghị giảm kế hoạch vốn về Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Trên cơ sở đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ chủ trì, tổng hợp trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định.
PV: Thưa ông, vừa rồi có 8 bộ, ngành và 33 địa phương xin trả lại vốn. Câu chuyện này cụ thể thế nào và hướng xử lý ra sao?
Ông Võ Hữu Hiển: Về việc trả lại kế hoạch vốn đầu tư công được giao năm 2022, các chủ dự án chắc chắn đã rà soát tiến độ khả năng giải ngân để báo cáo cơ quan chủ quản đề xuất với cấp có thẩm quyền trả lại số vốn không có khả năng giải ngân trong năm. Có nguyên nhân có một số dự án không thể giải ngân phải đề xuất trả lại kế hoạch vốn như chưa hoàn thành thủ tục đầu tư, dừng triển khai, chưa hoàn tất các thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh hiệp định vay, ảnh hưởng của thiên tai... Đến nay, chúng tôi đã tổng hợp, có khoảng gần 12.626 tỷ đồng (36,5% kế hoạch đầu tư công nguồn vốn nước ngoài của các bộ, ngành, địa phương) được các bộ, ngành, địa phương có văn bản chính thức đề xuất trả lại kế hoạch vốn để báo cáo cấp có thẩm quyền, xem xét theo quy định.
Đối với số vốn không thể giải ngân đề nghị trả kế hoạch vốn này, các bộ, ngành, địa phương căn cứ tiến độ thực hiện dự án đã điều chỉnh để bố trí vào kế hoạch vốn của năm tiếp theo đối với các Hiệp định vay vẫn còn thời hạn giải ngân. Đối với các hiệp định hết thời hạn giải ngân, không được gia hạn thời hạn giải ngân trong năm tiếp theo thì số vốn vay nước ngoài không thể sử dụng sẽ được cơ quan chủ quản báo cáo cấp có thẩm quyền và gửi nhà tài trợ huỷ vốn vay này và bố trí nguồn vốn khác để hoàn thành Dự án.
PV: Xin cảm ơn ông!