Xuất phát từ tầm quan trọng đó, Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã ban hành Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 16/6/2022 về “Tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới”.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn khẳng định, chi bộ, đảng bộ cơ sở là nhân tố rất quan trọng quyết định kết quả các của hoạt động ở cơ sở, quyết định việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của cơ sở. Người viết: “Chi bộ là nền móng của Đảng, chi bộ tốt thì mọi việc sẽ tốt. Qua thực tế lãnh đạo cách mạng và rèn luyện Đảng ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Thực tế cho thấy, chỗ nào chi bộ tốt công việc trôi chảy, chỗ nào chi bộ kém, công việc xộc xệch. Đồng thời, Người nhấn mạnh vai trò của tổ chức cơ sở đảng đối với năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu, sự vững mạnh của Đảng và thắng lợi của cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: “Để lãnh đạo cách mạng, Đảng phải mạnh, Đảng mạnh là do chi bộ tốt”. Trong suốt quá trình xây dựng Đảng và lãnh đạo cách mạng, quan điểm nhất quán của Đảng ta về vai trò nền tảng của Đảng, hạt nhân chính trị của tổ chức cơ sở đảng luôn được nhận thức sâu sắc hơn và bổ sung những điểm mới và được ghi trong Điều lệ Đảng các nhiệm kỳ. Thông qua tổ chức cơ sở đảng, Đảng thực hiện sự lãnh đạo của mình đối với cách mạng giành chính quyền và Đảng lãnh đạo hệ thống chính chính trị, các tổ chức xã hội, xã hội nghề nghiệp, lãnh đạo toàn dân và các lĩnh vực đời sống xã hội khi trở thành Đảng cầm quyền. Thông qua tổ chức cơ sở đảng đường lối, quan điểm chính trị của Đảng thấm vào nhân dân tạo nên sự thống nhất về tư tưởng chính trị và hành động thực hiện nhiệm vụ cách mạng. Thông qua tổ chức cơ sở đảng sự lãnh đạo của Đảng đạt hiệu quả, đường lối chính trị của Đảng và nhiệm vụ cách mạng được thực hiện thắng lợi. Uy tín chính trị và vai trò lãnh đạo của Đảng được nâng cao. Điều 21, Điều lệ Đảng quy định cụ thể hơn: “Tổ chức cơ sở đảng (chi bộ cơ sở, đảng bộ cơ sở) là nền tảng của Đảng, là hạt nhân chính trị ở cơ sở”. Trong công cuộc đổi mới Đảng tiếp tục khẳng định vai trò của tổ chức cơ sở đảng: “Những thành tựu đã đạt được, những tiềm năng được khai thác, những kinh nghiệm có giá trị đều bắt nguồn từ sự nỗ lực phấn đấu của quần chúng ở cơ sở mà hạt nhân là tổ chức đảng. Nhưng mặt khác sự yếu kém của nhiều tổ chức cơ sở đảng đã hạn chế những thành tựu của cách mạng”.
Để xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh, Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai nhiều chủ trương quan trọng về xây dựng, chỉnh đốn Đảng; cấp uỷ, tổ chức đảng các cấp đã lãnh đạo, chỉ đạo, cụ thể hoá, tổ chức thực hiện đạt hiệu quả cao. Công tác xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh được đẩy mạnh; tổ chức cơ sở đảng tiếp tục được củng cố, kiện toàn, bổ sung chức năng, nhiệm vụ, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng ở cơ sở, gắn với xây dựng tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cấp uỷ viên, bí thư cấp uỷ cơ sở được quan tâm. Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu, tinh thần tự phê bình và phê bình, chất lượng sinh hoạt đảng, công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, quản lý đảng viên, đánh giá, xếp loại, kiểm tra, giám sát, khen thưởng, kỷ luật,... của nhiều cấp uỷ, đảng bộ, chi bộ cơ sở được nâng lên. Công tác phát triển đảng viên được chú trọng; số lượng đảng viên nữ, trẻ, người dân tộc thiểu số, người theo tôn giáo, chủ doanh nghiệp tư nhân tăng. Chất lượng đội ngũ đảng viên chuyển biến tích cực, trình độ học vấn, chuyên môn, lý luận chính trị được nâng cao hơn. Phần lớn đội ngũ đảng viên luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, có ý thức rèn luyện bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, tự phê bình và phê bình, tiên phong, gương mẫu, xây dựng mối quan hệ mật thiết với nhân dân. Những kết quả đạt được nêu trên có ý nghĩa quan trọng trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi những biểu hiện suy thoái, "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" trong nội bộ, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên, phát huy tốt vai trò lãnh đạo của Đảng ở cơ sở, góp phần xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, đội ngũ cán bộ, đảng viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, có năng lực, phẩm chất, uy tín, tăng cường và củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ.
Bên cạnh những kết quả đạt được, năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của một số tổ chức cơ sở đảng còn thấp, chậm đổi mới phương thức lãnh đạo; chưa kịp thời sửa đổi, bổ sung quy chế làm việc; thực hiện chưa nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ; chất lượng sinh hoạt chi bộ, đảng bộ cơ sở, sinh hoạt cấp uỷ, tinh thần tự phê bình và phê bình, công tác đánh giá, xếp loại còn hạn chế; chưa thể hiện rõ vai trò lãnh đạo của Đảng trong giải quyết những khó khăn, bức xúc của nhân dân ở cơ sở. Một số cấp uỷ cơ sở chưa nêu cao tinh thần trách nhiệm, thiếu gương mẫu; chưa chủ động, kịp thời kiểm tra tổ chức đảng, đảng viên khi có dấu hiệu vi phạm; mất sức chiến đấu, để xảy ra tiêu cực, tham nhũng, vi phạm kỷ luật đảng, vi phạm pháp luật, giảm niềm tin của nhân dân với Đảng. Mô hình tổ chức một số loại hình tổ chức cơ sở đảng còn bất cập, chậm được kiện toàn, sắp xếp. Xây dựng tổ chức cơ sở đảng khu vực ngoài nhà nước, nhất là doanh nghiệp tư nhân còn hạn chế, tỉ lệ có tổ chức đảng, đảng viên thấp, vai trò lãnh đạo mờ nhạt, lúng túng cả về nội dung và phương thức hoạt động. Một số tổ chức cơ sở đảng ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, ở ngoài nước hoạt động còn khó khăn. Một số nơi còn tình trạng "trắng" đảng viên.
Một bộ phận đảng viên năng lực, trình độ, trách nhiệm chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới; phai nhạt lý tưởng cách mạng, thiếu bản lĩnh chính trị, đấu tranh tự phê bình và phê bình yếu; tinh thần trách nhiệm, ý chí phấn đấu giảm sút; chưa gương mẫu, sống thực dụng; suy thoái, "tự diễn biến", "tự chuyển hoá", vi phạm nguyên tắc, kỷ luật đảng, vi phạm pháp luật. Nhận thức về Đảng, động cơ phấn đấu vào Đảng của không ít đảng viên chưa đúng, không trong sáng. Cơ cấu đảng viên chưa hợp lý; tỉ lệ đảng viên trẻ chưa tương xứng với tiềm năng.
Để khắc phục thực trạng này, đồng thời góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên, góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị ở cơ sở trong sạch, vững mạnh, tăng cường niềm tin của nhân dân đối với Đảng theo tinh thần Nghị quyết số 21-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 5 khóa XIII. Trong thời gian tới, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và cả hệ thống chính trị, cần quán triệt, thực hiện tốt những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu sau đây:
Một là, tiếp tục củng cố, kiện toàn mô hình tổ chức cơ sở đảng gắn với việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy, nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên. Tiếp tục quán triệt sâu sắc quan điểm chỉ đạo, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp của Nghị quyết Trung ương 6 khoá XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” trong củng cố, kiện toàn mô hình tổ chức của các loại hình tổ chức cơ sở đảng ở: xã, phường, thị trấn; cơ quan, đơn vị sự nghiệp theo ngành, địa phương một cách hợp lý.
Hai là, đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đảng viên. Chủ động nắm tình hình, diễn biến tư tưởng, kịp thời định hướng cho đảng viên trước những vấn đề phát sinh; tăng cường trách nhiệm của đảng viên trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch. Đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng, nâng cao ý thức tu dưỡng, rèn luyện về bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, "tự soi", "tự sửa", đề cao danh dự, lòng tự trọng của đảng viên. Phát huy vai trò của cơ quan thông tấn, báo chí trong công tác thông tin, tuyên truyền, giới thiệu tấm gương đảng viên tiêu biểu.
Ba là, đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của tổ chức cơ sở đảng. Đây là giải pháp rất quan trọng, bảo đảm việc thực hiện thắng lợi chủ trương, đường lối của Đảng, chính ách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, chỉ thị của cấp trên và của đảng bộ, cấp ủy cơ sở. Tập trung vào việc nâng cao chất lượng ban hành, tổ chức thực hiện có hiệu quả các nghị quyết, kế hoạch công tác hằng năm của cấp ủy, coi đây là một trọng tâm của đổi mới phương thức lãnh đạo của tổ chức cơ sở đảng. Tiếp tục rà soát, hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ của các loại hình tổ chức cơ sở đảng; sửa đổi, bổ sung và thực hiện nghiêm túc quy chế làm việc của cấp ủy. Nâng cao chất lượng sinh hoạt cấp ủy, đảng bộ, chi bộ, khắc phục tình trạng nể nang, né tránh, ngại va chạm trong tự phê bình và phê bình, nhất là ở các cơ quan, đơn vị sự nghiệp và các loại hình doanh nghiệp.
Bốn là, tập trung củng cố, nâng cao chất lượng đội ngũ cấp ủy viên, bí thư cấp ủy, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức ở cơ sở. Đây là nhân tố then chốt nhất của việc nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chính trị của tổ chức cơ sở đảng những năm tới. Cấp ủy cơ sở quán triệt sâu sắc quan điểm chỉ đạo, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu của Nghị quyết Trung ương 7 khoá XII “về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, …đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ” trong xây dựng, nâng cao chất lượng cấp ủy và đội ngũ cán bộ cơ sở, nhất là ban thường vụ, cán bộ chủ chốt, người đứng đầu các tổ chức chính trị - xã hội cơ sở về phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ và đáp ứng yêu cầu nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng. Chú trọng việc rà soát, bổ sung quy hoạch, chuẩn bị tốt nhân sự cấp ủy cơ sở nhiệm kỳ tiếp theo. Xây dựng và thực hiện chương trình, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng lãnh đạo, quản lý, nghiệp vụ công tác đảng cho cấp ủy viên, bí thư cấp ủy và cán bộ được quy hoạch. Kịp thời kiện toàn cấp ủy, bí thư cấp ủy cơ sở; thực hiện nghiêm chủ trương bí thư cấp ủy đồng thời là Chủ tịch Hội đồng nhân dân cấp xã hoặc thủ trưởng cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp; thực hiện chủ trương bí thư cấp ủy đồng thời là Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ở những nơi đủ điều kiện.
Năm là, tăng cường công tác quản lý đảng viên; kịp thời rà soát, sàng lọc đưa ra khỏi Đảng những đảng viên không đủ tư cách ra khỏi Đảng. Phải làm tốt công tác quản lý đảng viên ngay từ cấp ủy cơ sở; tăng cường công tác quản lý đảng viên ở ngoài nước; thường xuyên kiểm tra chi bộ, đảng viên thực hiện chế độ sinh hoạt đảng. Tiếp tục đổi mới công tác đánh giá, xếp loại chất lượng đảng viên; sửa đổi, bổ sung, quy định chặt chẽ việc sinh hoạt đảng. Kịp thời rà soát, sàng lọc, kiên quyết đưa những người không đủ tư cách đảng viên ra khỏi Đảng; khắc phục triệt để tình trạng dễ dãi, nể nang, né tránh, bệnh thành tích trong kiểm điểm tự phê bình và phê bình, đánh giá, xếp loại đảng viên.
Sáu là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, hướng dẫn các doanh nghiệp trong việc thực hiện các văn bản của Trung ương về phát triển tổ chức đảng, đoàn thể trong doanh nghiệp khu vực ngoài nhà nước. Tăng cường sơ kết, tổng kết để kịp thời rút kinh nghiệm từ những mô hình hay, cách làm sáng tạo, những điển hình tiên tiến, hiệu quả và nhân rộng. Tổ chức gặp gỡ, động viên, biểu dương những doanh nghiệp thực hiện hiệu quả công tác phát triển đảng, đoàn thể; đồng thời, xây dựng chính sách khuyến khích đối với doanh nghiệp có tổ chức đảng, đoàn thể hoạt động hiệu quả. Xuân Ngọc