Mức tăng trưởng sẽ bắt đầu tăng tốc từ quý II/2021 và giữ đà tăng đó đến năm 2022 (tăng đến khoảng hơn 7%). Để phục hồi tăng trưởng, cơ quan điều hành sẽ cân nhắc việc nới lỏng chính sách tiền tệ và thực hiện chính sách tài khóa mở rộng.
Nhiều sự chú ý đang được hướng đến những sự kiện quan trọng nhất sẽ diễn ra trong năm 2021, năm đầu tiên của kế hoạch 5 năm mới giai đoạn 2021-2025. Trong kế hoạch 5 năm tới, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng bình quân 6,5-7%.
Điều đáng lưu ý là quy mô GDP giai đoạn này được điều chỉnh, khác với các giai đoạn trước đây (điều chỉnh quy mô GDP làm cho GDP cao hơn 27% trong năm 2020 do khu vực kinh tế chưa được quan sát được đưa vào để tính GDP), do đó mức tăng trưởng dựa trên cơ sở cao này được dự báo là rất khả quan.
Trong kế hoạch 5 năm sẽ có 2 giai đoạn: 2021-2022 (giai đoạn phục hồi) và 2023-2025 (giai đoạn tăng tốc). Do vậy, đối với năm 2021, Chính phủ có thể tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ và thực hiện chính sách tài khóa mở rộng. Tuy nhiên, cần lưu ý việc thâm hụt ngân sách sẽ tiếp tục ở mức cao, kể cả theo số tuyệt đối do GDP theo giá hiện hành được điều chỉnh tăng.
Dù vẫn ảnh hưởng từ dịch COVID-19, nhưng do kiểm soát tốt, thiệt hại của Việt Nam là thấp hơn so với các quốc gia khác trong khu vực. Trong kịch bản cơ sở, các chuyên gia cho rằng các đợt bùng phát COVID-19 vẫn có thể xảy ra, do vậy các chuyến bay thương mại quốc tế sẽ dần nối lại chỉ có thể từ qusy II/2021, và lượng khách du lịch quốc tế sẽ tăng dần.
Không giống các nền kinh tế khác, kinh tế Việt Nam không hề bị suy thoái trong năm 2020. Điều này đã được chứng minh với mức tăng trưởng GDP là 2,91% so với cùng kỳ, giúp Việt Nam giữ vững vị trí hàng đầu trong số các nền kinh tế phát triển nhanh nhất trong năm 2020, chỉ đứng sau các nền kinh tế cận biên và đặc biệt như Bangladesh, Guyana và Turkmenistan.
Nền kinh tế Việt Nam chính thức bắt đầu phục hồi từ quý III/2020, và có thể sẽ đạt mức tăng trưởng cao trong thời gian tới khi mức tăng trưởng cải thiện dần theo từng quý.
Tuy nhiên, các thách thức là tỉ lệ thất nghiệp gia tăng, tỉ lệ tiết kiệm cao hơn, niềm tin của người tiêu dùng bị ảnh hưởng trong năm 2020. Tuy nhiên, tất cả các chỉ số chuyên gia kỳ vọng sẽ tích cực trở lại trong năm 2021.
“Chúng tôi duy trì dự báo tăng trưởng GDP năm 2021 ổn định khoảng 6,5% so với năm trước (cao hơn kế hoạch của Chính phủ là 6%). Chúng tôi cho rằng mức tăng trưởng sẽ bắt đầu tăng tốc từ Q2/2021 và giữ đà tăng đó đến năm 2022 , tăng đến khoảng hơn 7%”, chuyên gia SSI nhận định.
Các chuyên gia đã phân tích các động lực tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong năm 2021.
Thứ nhất, đó là sự phục hồi kinh tế trên toàn cầu có thể giúp Việt Nam có cơ hội tăng trưởng cao hơn, do Việt Nam đã trở thành trung tâm có tầm quan trọng hơn trong hệ sinh thái công nghiệp chế biến chế tạo toàn cầu.
Trong quý IV/2020, chỉ số sản xuất công nghiệp (IPP) tăng 6,3% so với cùng kỳ, riêng tháng 12, tăng 9,5% so với cùng kỳ, trong khi ngành sản xuất đạt tăng trưởng đáng kể ở mức 9% so với cùng kỳ.
Điều này xác nhận cho sự phục hồi về mặt sản xuất đã quay trở lại mức trước khi có dịch COVID-19.
Thứ hai, các tác động mạnh mẽ hơn từ các Hiệp định thương mại tự do như CPTPP, EVFTA hay RCEP tác động tốt đến ngoại thương của Việt Nam.
Thứ ba, khi tăng trưởng đầu tư công quay lại mức bình thường, thì vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI có thể trở lại vai trò dẫn dắt. Các chuyên gia khá thận trọng nhận định, câu chuyện tăng trưởng đầu tư công mạnh mẽ (hơn 40% so với cùng kỳ) năm 2020, tức là năm cuối của giai đoạn 5 năm. Trong năm 2021, các chuyên gia dự báo tăng trưởng giải ngân đầu tư công vẫn gặp thách thức nếu muốn tiếp đà tăng trưởng mạnh mẽ.
Tuy vậy, dòng vốn FDI dự kiến sẽ tăng mạnh trở lại khi dịch COVID-19 được kiểm soát. Qua cuộc trao đổi giữa với các công ty khu công nghiệp niêm yết trong nước, các chuyên gia phản ánh, nhiều công ty cho biết khách hàng của họ đã hoãn kế hoạch đầu tư vào Việt Nam trong năm nay do hạn chế đi lại.
Tuy nhiên, dòng vốn FDI đăng ký trong năm 2020 chỉ giảm 8,7% so với cùng kỳ (tổng vốn FDI đăng ký khoảng 21 tỷ USD theo giá trị tuyệt đối, thấp hơn năm 2019 khoảng 2 tỷ USD). Điều này khiến triển vọng cho năm 2021 đầy hứa hẹn về dòng vốn FDI.
Thứ tư, tiêu dùng nội địa sẽ phục hồi từ năm 2021 tác động tốt đến tăng trưởng.
Thứ năm, các chuyên gia và nhà đầu tư đang chú ý một số hoạt động tái cấu trúc kinh tế như: Cải thiện môi trường kinh doanh, trong đó rất nhiều luật mới sẽ có hiệu lực từ năm 2021 – như Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Luật Chứng khoán, Luật Hợp tác công tư (PPP), Luật Bảo vệ môi trường … Tiếp đó là chất lượng cải cách doanh nghiệp Nhà nước (DNNN), đây là bước cuối cùng khi hầu hết các DNNN được tư nhân hóa. Trong bước cuối cùng này, điều quan trọng là Chính phủ phải xóa bỏ các vướng mắc về định giá doanh nghiệp và thủ tục IPO/thoái vốn để có tái khởi động hoạt động cổ phần hóa/thoái vốn DNNN trong năm 2021.
Các chuyên gia nhận định, ở Việt Nam, NHNN vẫn đang điều hành cẩn trọng. Năm 2019, GDP danh nghĩa tăng 9,4% với mức cung tiền (M2) tăng 14,8%. Năm 2020, GDP danh nghĩa có thể đạt khoảng 4,24% với tăng trưởng M2 là 15%. Chênh lệch ngày càng tăng giữa tăng trưởng GDP danh nghĩa và cung tiền M2 là do đại dịch COVID-19 và những tác động nghiêm trọng của nó đến sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.
Tuy nhiên, do tăng trưởng tín dụng 11 tháng đầu năm khá yếu, thanh khoản trở nên dồi dào. Trong bối cảnh tiêu dùng và đầu tư tư nhân giảm, chúng tôi nhận thấy tiền gửi ngân hàng đã chuyển sang trái phiếu doanh nghiệp và thị trường chứng khoán (giá trị giao dịch ngày tăng 41% trong 11 tháng năm 2020 so với trung bình năm 2019, trong khi nhà đầu tư nước ngoài bán ròng 704 triệu USD so với đầu năm).
Năm 2021, các chuyên gia ước tính NHNN sẽ tiếp tục chính sách nới lỏng trong bối cảnh các ngân hàng Trung ương khác cũng thực hiện chiến lược tương tự và đồng USD có thể tiếp tục giảm giá.
Các chuyên gia kỳ vọng tiền VND có thể tăng giá tương ứng với các chuyển biến tích cực của các yếu tố kinh tế vĩ mô của năm 2021. Trong khi đó, lãi suất có thể thoát đáy vào giữa năm 2021 do tăng trưởng tín dụng mạnh hơn và kinh tế phục hồi.
Theo NHNN, đến ngày 21/12, tăng trưởng tín dụng đạt 10,14% so với đầu năm và 11,62% so với cùng kỳ năm ngoái, vượt ước tính ban đầu tăng trưởng tín dụng cả năm 9-10%.
Qua trao đổi với các ngân hàng trong phạm vi nghiên cứu của chúng tôi, kết quả này là chủ yếu nhờ mảng cho vay bán lẻ, cụ thể là cho vay hộ kinh doanh. Mảng cho vay khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) vẫn tương tự như các quý trước.
Năm 2020, ước tính tăng trưởng tín dụng có thể đạt 12%, còn năm 2021, các chuyên gia nhận định, tăng trưởng tín dụng nằm trong khoảng 13%-14%, cao hơn ước tính năm 2020 và sát với năm 2018 và 2019 là hơn 13%. Quan điểm lạc quan này là nhờ nền kinh tế phục hồi nhờ sản xuất thành công COVID-19, chuyển dịch từ trái phiếu doanh nghiệp sang tín dụng ngân hàng và tài chính tiêu dùng tăng trưởng trở lại.
Về thị trường chứng khoán Việt Nam, các chuyên gia cho biết, tính từ đầu năm, VNIndex tiếp tục tăng mạnh hơn 12,7% so với chỉ số thị trường mới nổi (MSCI FM).
Nhà đầu tư cá nhân tiếp tục là động lực chính cho thị trường chứng khoán. Số lượng tài khoản mở mới đạt đỉnh vào tháng 11, mức cao nhất theo tháng từ trước đến nay. Nhà đầu tư nước ngoài từng chiếm 15-18% tổng giá trị giao dịch trong những năm trước đây.
Nếu dòng vốn nước ngoài quay trở lại vào năm 2021, đặc biệt với tỉ trọng cao hơn cho Việt Nam trong chỉ số MSCI FM, đây sẽ là yếu tố hỗ trợ mạnh cho thị trường chứng khoán trong năm sau, do chúng tôi nhận thấy nhà đầu tư cá nhân thường có động thái hành động theo nhà đầu tư nước ngoài.
Ngân hàng và bất động sản là hai ngành lớn nhất trong VNIndex, với tỉ trọng lần lượt là 27% và 26%. Các chuyên gia cho rằng 2 lĩnh vực này vẫn phát triển ổn dù đại dịch. Mặt khác, giá BĐS tiếp tục tăng trong bối cảnh nguồn cung tại TPHCM ở mức hạn chế. Các chuyên gia dự báo ngành năng lượng, tiêu dùng không thiết yếu và bất động sản là 3 lĩnh vực có thể đạt mức tăng trưởng mạnh nhất vào năm 2021.
Các chuyên gia cũng nêu một số rủi ro chính đối với kịch bản tăng trưởng là hiệu quả của vaccine, đại dịch COVID-19 vẫn luôn là trọng tâm trong dự báo. Nếu hiệu quả hạn chế hoặc biến thể virus có thể tác động mạnh đến đà phục hồi.
Anh Minh