Đưa ra những vấn đề lớn về công tác xây dựng Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định những nguy cơ thoái hóa, biến chất của đội ngũ cán bộ, đảng viên và tác hại của nó đối với đảng cầm quyền; chỉ rõ nhiệm vụ vừa có tính cấp bách, vừa có tính thường xuyên, lâu dài là phải sửa đổi lối làm việc để chỉnh đốn lại Đảng, từ đó có thể thấy, một số vấn đề quan trọng mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đưa ra trong tác phẩm đó là:
- Về công tác cán bộ
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: "Muôn việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém. Ðó là một chân lý nhất định". Theo Người: Có cán bộ tốt, việc gì cũng xong. Ngay từ khi chính quyền cách mạng nhân dân được thành lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã mời những nhân sĩ, học giả, trí thức của xã hội cũ ra làm việc và tham gia vào công tác chính quyền. Tất cả những ai có chuyên môn, cần dùng vào lĩnh vực nào nếu có nhiệt tâm đều được trọng dụng. Bên cạnh việc đào tạo và rèn luyện đội ngũ cán bộ cần kiệm liêm chính, chí công vô tư làm công bộc cho dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi các ngành các cấp và địa phương tìm và tiến cử nhân tài để kiến quốc. Nhờ sự góp sức đồng lòng của toàn dân, toàn quân mà cuộc kháng chiến trường kỳ của ta thắng lợi vẻ vang và sự nghiệp cách mạng của dân tộc dưới sự lãnh đạo của Ðảng từng bước phát triển bền vững.
Ngày nay, các thế hệ cán bộ của chúng ta được đào tạo cơ bản, đầy đủ, chính quy với số lượng đông đảo thường xuyên nhưng thực tế chất lượng cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ, không ít cán bộ lãnh đạo sa vào tham nhũng, lãng phí, quan liêu khiến nhân dân bất bình, giảm lòng tin. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc nhở: “Trong các ngành hoạt động của chúng ta, nào chính trị, kinh tế, nào quân sự, văn hóa, chắc không thiếu những người có năng lực, có sáng kiến. Nhưng vì cách lãnh đạo của ta còn kém, thói quan liêu còn nồng cho nên có những người như thế cũng bị dìm xuống, không được cất nhắc. Muốn tránh khỏi sự hao phí nhân tài, chúng ta cần phải sửa chữa cách lãnh đạo. Thí dụ: Bắt buộc cán bộ trong mỗi ngành phải thiết thực báo cáo và cất nhắc nhân tài”.
Về đạo đức cách mạng của người cán bộ: Trong tác phẩm, chủ tịch Hồ Chí Minh nêu ra 5 tiêu chí ngắn gọn, súc tích, tiêu biểu của người cán bộ đảng viên gồm: Nhân, Nghĩa, Trí, Dũng, Liêm. Phẩm chất đạo đức trên đã thể hiện khái quát các mối quan hệ xã hội của người cán bộ, đảng viên với Tổ quốc, với nhân dân, với đoàn thể và cá nhân.
- Về phương pháp làm việc và kiểm soát của người cán bộ lãnh đạo
Với sự am hiểu sâu sắc lý luận và kinh nghiệm thực tiễn phong phú từ quá trình hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ quan tâm xây dựng và đào tạo đội ngủ cán bộ cách mạng có đầy đủ phẩm chất đạo đức và tài năng mà Người còn hướng dẫn cụ thể phương pháp làm việc và kiểm soát của người cán bộ lãnh đạo, để công việc luôn đạt kết quả cao nhất.
Muốn làm được điều đó, theo Người cần áp dụng những phương pháp sau:
- Phải quyết định mọi vấn đề một cách cho đúng. Trước khi đưa ra bất kỳ một quyết định nào, người lãnh đạo không được quan liêu, tự mình sáng tạo ra khách quan mà phải dựa vào thực tế, nắm chắc hoàn cảnh để xem xét quyết định của mình có hợp lý không. Tiếp theo đó cần phải áp dụng hiểu biết của mình một cách năng động. Sau khi nắm rõ tình hình cần tổ chức bàn bạc một cách kịp thời và dân chủ trong tập thể lãnh đạo. Khi tập thể lãnh đạo đã hoàn toàn thống nhất ý kiến, người lãnh đạo chủ yếu cần phải có lòng tin và quyết đoán đưa ra quyết định cuối cùng của mình.
- Phải tổ chức thi hành cho đúng: Công việc chưa chắc đã đạt kết quả nếu như chỉ có một mình người lãnh đạo quyết định. Muốn việc tiến triển tốt và hiệu quả thì người lãnh đạo cần tổ chức được lực lượng, có lực lượng rồi, người lãnh đạo phải đóng vai trò hạt nhân đoàn kết các lực lượng, tạo nên sức mạnh thành công.
- Phải tổ chức kiểm soát: Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Muốn chống bệnh quan liêu, bệnh bàn giấy, muốn biết các nghị quyết có được thi hành hay không, muốn biết ai ra sức làm, ai làm cho qua chuyện, chỉ có một cách là khéo kiểm soát, vì vậy người lãnh đạo phải kiểm tra, kiểm soát thường xuyên.
- Sử dụng và bổ nhiệm đúng cán bộ: Việc chọn người và thay người cũng là một khâu quan trọng trong công tác lãnh đạo. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Chúng ta phải có kế hoạch, chính sách đối với cán bộ già, cán bộ trẻ. Già làm được việc gì thì giao việc ấy, không thì đối đãi thỏa đáng, cán bộ trẻ có tài, đức thì phải mạnh dạn đề bạt”.
- Về nâng cao hiểu biết cả về lý luận và thực tiễn: về mối quan hệ biện chứng giữa lý luận và thực tiễn, Bác nói “Có kinh nghiệm mà không có lý luận cũng như một mắt sáng, một mắt mờ”, “lý luận cốt áp vào công việc thực tế, lý luận mà không áp dụng vào thực tế là lý luận suông”. Người cán bộ phải ra sức học tập lý luận, đồng thời luôn luôn biết tổng kết kinh nghiệm trong công tác. Phê bình và tổng kết kinh nghiệm công tác là quy luật tiến bộ trong sự nghiệp cách mạng.
- Về phương pháp tuyên truyền vận động quần chúng: Trước hết là nói, viết sao cho có hiệu quả để ai cũng dễ nghe, dễ hiểu “đổi mới công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên gắn với việc kiểm điểm, đánh giá và biện pháp giải quyết vấn đề cấp bách trong công tác xây dựng Đảng của các cấp”.
Như vậy, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, sửa đổi lối làm việc sẽ giúp phát huy những ưu điểm, khắc phục những hạn chế, khuyết điểm, yếu kém trong lãnh đạo và chỉ đạo thực tiễn của một đảng cầm quyền để đội ngũ cán bộ, đảng viên làm việc đúng hơn, khéo hơn, đạt hiệu quả hơn. Trên tinh thần nhìn thẳng vào sự thật, nói rõ sự thật để nhận thức sâu sắc về nguy cơ, nhận diện đúng những biểu hiện, việc thực hiện những vấn đề cấp bách về công tác xây dựng Đảng trong tình hình hiện nay là đề ra các giải pháp phù hợp để đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Kiên quyết khắc phục những yếu kém trong công tác cán bộ và quản lý cán bộ; xây dựng đội ngũ cán bộ đảng viên, nhất là cán bộ quản lý, lãnh đạo các cấp có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức, trách nhiệm, năng lực và động cơ đúng đắn, thực sự tiên phong, gương mẫu, luôn đặt lợi ích tập thể, quốc gia, dân tộc lên trên lợi ích cá nhân, thực sự là cán bộ của dân, phục vụ nhân dân.
70 năm đã trôi qua nhưng giá trị của tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” vẫn còn nguyên giá trị, chúng ta đang tích cực thi đua thực hiện tốt Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6, khóa XII với nhiều vấn đề liên quan đến công tác cán bộ, những giá trị trong tác phẩm của Bác là căn cứ, là kim chỉ nam đưa đường, dẫn lối để Đảng ta có những quyết sách đúng đắn, phù hợp nhằm tiếp tục đưa nước ta ngày một phát triển giàu đẹp, dân chủ; dân tộc Việt Nam độc lập, tự do; nhân dân Việt Nam được ấm no, hạnh phúc. Châu Minh