Rong biển có hàm lượng can-xi gấp 3 lần sữa bò, vitamin B2 gấp 4 lần trứng gà. Đặc biệt nhất là rong nho, loài tảo biển cao cấp mà người Anh gọi là "trứng cá xanh", người Nhật gọi là "nho biển".
Rong nho lâu nay chỉ thấy bán trong mấy nhà hàng sang trọng hay các siêu thị ở các đô thị lớn với giá khá đắt. Ra thăm huyện đảo Cồn Cỏ (tỉnh Quảng Trị) mới biết loại thực phẩm cao cấp này mọc tự nhiên, thành thảm, xanh mọng, bám đầy các bãi đá, vốc một nắm là cả ký. Ở Cồn Cỏ, hái rong nho rồi tha hồ ăn sống, làm gỏi và biến tấu thành hàng trăm món ngon bổ dưỡng. Rong nho tươi vừa hái về từ biển có vị lạ, ngon gấp mấy lần loại đóng hộp, giữ lạnh bán trong siêu thị hay nhà hàng.
Bên cạnh rong nho, ở Cồn Cỏ cũng có nhiều loại rong biển. Ngoài các món ăn đại trà, dân Quảng Trị chế biến rong biển thành bánh, thạch (sương sa). Đến Cồn Cỏ, bữa ăn nào cũng vậy, rong nho làm gỏi sẽ khai vị, bánh rong biển tráng miệng.
Mít thì không lạ, có mặt khắp mọi miền đất nước. Dân Việt mình có thể chế biến mít thành hàng chục món ngon. Riêng dân Quảng Trị có món mít luộc chấm mắm nêm, nước mắm mè hay đậu phộng, dân dã mà ăn rất đã! Món mít này nghe đơn giản, dễ làm nhưng phải khéo, từ việc chọn trái, sơ chế đến làm nước chấm gia truyền. Trái mít được chọn phải là loại mít dai thuần Việt, chưa "dậy thì", hạt mềm. Thoa dầu ăn vào dao và tay chống dính mủ. Mít xắt miếng nhỏ thả vào nước để nhả hết mủ và không thâm.
Mít ngon nhất là luộc bếp than. Luộc chưa chín đủ mít sẽ sần, cứng, còn mủ, không thơm, có vị chát nhưng nếu luộc chín quá thì mít mềm, nhão, làm mất độ ngọt và giòn thanh. Nước chấm, tùy tay nghề và khẩu vị từng nhà, chế biến từ các loại mắm với các loại gia vị hoặc nước mắm pha với mè hay đậu phộng. Khi ăn có thể kèm thêm chút rau thơm tùy thích.
Mít thấu cầu kỳ hơn với mít non, da heo, miến dong, mì sợi, đậu phộng, rau sống, đậu hũ, trứng… Mít luộc nguyên quả, chín vừa, xắt nhỏ cho vào chảo phi dầu kèm nước mắm và gia vị, xào độ 5 phút để mít vàng óng. Da heo tơ luộc chín, cắt mỏng; đậu hũ chiên thái nhỏ xào dầu phi và ngũ vị chừng 2 phút rồi trộn chung với mì hoặc miến dong trụng nước sôi. Tất cả nguyên liệu trên sẽ được trộn cùng đậu phộng, ớt, tương, hành phi, rau thơm. Món mít làm kiểu này phải ăn chậm để hương vị thấu gan, thấu ruột.
Bài và ảnh: Nguyễn Vũ Mộc Thiêng