Di tích quốc gia đặc biệt địa đạo Vịnh Mốc nằm ở thôn Vịnh Mốc, xã Vĩnh Thạch (Vĩnh Linh, Quảng Trị), được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt vào năm 2015. Đây là di tích có ý nghĩa vô cùng đặc biệt đối với lịch sử của dân tộc Việt Nam, được cả thế giới biết đến như một minh chứng cho sức mạnh của người dân ở vĩ tuyến 17 trong những năm chiến tranh chống Mỹ.
Nhiều miếng ván gỗ lim trong địa đạo Vịnh Mốc bị hư hỏng, mục nát, gãy vụn. Ảnh: H.L
Địa đạo Vịnh Mốc là hình ảnh thu nhỏ của một làng quê được xây dựng và kiến tạo dưới lòng đất ở độ sâu từ 10m -23m. Tổng chiều dài hệ thống đường hầm hơn 2.000m (nay chỉ còn 1.071m). Địa đạo có cấu tạo ba tầng. Tầng một là nơi sinh sống của nhân dân, tầng hai là trụ sở của Đảng ủy, ban chỉ huy lực lượng vũ trang. Tầng ba là kho cất giữ hàng nghìn tấn hàng hóa cho đồng bào miền Nam.
Để xây dựng được địa đạo này, nhân dân xã Vĩnh Thạch và lực lượng vũ trang đã đào và vận chuyển hơn 6.000m³ đất đá trong 18.000 ngày công gian khổ dưới mưa bom, bão đạn. Trong những năm tháng sống dưới địa đạo Vịnh Mốc, có 17 đứa trẻ chào đời.
Để bảo vệ địa đạo Vịnh Mốc về lâu dài khỏi sụt lún, sạt lở, năm 1996 cơ quan chức năng Trung ương và địa phương đã tiến hành tôn tạo với kinh phí 6,8 tỷ đồng.
Việc tôn tạo này bao gồm bê tông cốt thép các cửa và một phần địa đạo, trong đó dùng rất nhiều miếng gỗ lim đem ốp phía ngoài vách xi măng.
Ông Nguyễn Quang Chức, Giám đốc Trung tâm bảo tồn di tích và bảo tàng tỉnh Quảng Trị cho biết, sau 23 năm được ốp vào vách xi măng dưới lòng địa đạo Vịnh Mốc, môi trường ẩm ướt, nhiều mối đã khiến các miếng gỗ lim ở các cửa số 7, 9, 10… bị hư hỏng, nhiều nơi mục nát, gãy vụn.
Theo ông Chức, Trung tâm này đang lưu tâm, cố gắng khắc phục dần các cửa ra vào trên lộ trình tham quan nhưng vì kinh phí quá eo hẹp nên khó thực hiện.
“Mỗi năm Trung tâm chỉ được cấp 1 tỷ đồng để tôn tạo, bảo tồn 8 di tích trên địa bàn tỉnh nên rất khó thực hiện” – ông Chức nói.
Được biết, năm 2018 di tích đặc biệt quốc gia địa đạo Vịnh Mốc đón 53.077 lượt khách tham quan, trong đó 22.781 khách quốc tế.
Ngọc Vũ