Thực hiện nhiệm vụ phân giới, cắm mốc hoạch định biên giới giữa ta và nước bạn Lào. Công việc tiến hành trên vùng rừng núi nên gặp rất nhiều khó khăn, gian lao vất vả và nguy hiểm, địa hình hiểm trở, thời tiết khắc nghiệt song anh em đã bền gan chịu đựng, khắc phục vượt qua để hoàn thành nhiệm vụ. Tổ khảo sát gồm 5 đ/c do Đại uý Võ Cán phụ trách trong một lần đi khảo sát thực địa đã bị mưa lũ làm sụt núi, cả 5 đ/c đã bị nước cuốn trôi, đất vùi lấp và hy sinh. Mặc dù vậy, đoạn biên giới do tỉnh phụ trách vẫn hoàn thành nhiệm vụ đúng thời gian quy định. Trên địa bàn Quảng Trị, ta và bạn đã cắm 26 mốc, chuyển giao cho bạn 2.853 km2, 2.131 hộ, 10.374 khẩu thuộc 20 xã của huyện Hướng Hoá quản lý. Với những thành tích đặc biệt xuất sắc, ngày 19/12/1979 lực lượng Công an nhân dân vũ trang Bình Trị Thiên đã được Đảng và Nhà nước tuyên dương đơn vị “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”.
Lực lượng Bộ đội Biên phòng chuyển trở lại hoạt động trong đội hình Bộ Nội vụ, công tác bảo vệ an ninh biên giới được tăng cường, thống nhất chỉ đạo của Bộ Nội vụ. Lực lượng Bộ đội Biên phòng tỉnh vừa thực hiện bảo vệ biên giới, vừa củng cố kiện toàn tổ chức theo tổ chức biên chế mới phù hợp cơ cấu chỉ huy, chỉ đạo và hợp đồng của các cấp công an.
Thực hiện Nghị quyết 86/NQ-BCT, ngày 14/4/1989 của Bộ Chính trị và nghị quyết kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa 8 về việc chia một số tỉnh đế phù hợp dân cư và địa giới hành chính cũ, Bộ đội Biên phòng Bình Trị Thiên chia thành Bộ đội Biên phòng ba tỉnh: Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế. Lần đầu tiên lực lượng nòng cốt chuyên trách bảo vệ biên giới của tỉnh Quảng Trị thống nhất được thành lập, kết thúc giai đoạn lịch sử của Bộ đội Biên phòng Bình Trị Thiên.
Sau gần 14 năm lực lượng Bộ đội Biên phòng Quảng Trị hoạt động trong đội hình Bộ đội Biên phòng Bình Trị Thiên đã hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia trên đoạn tỉnh nhà, chi viện lực lượng cho biên giới Tây Nam, biên giới phía Bắc, trình độ tác chiến chỉ huy quân sự của cán bộ chiến sỹ ngày càng được hoàn thiện hơn.
Những ngày đầu lập lại BĐBP tỉnh; cơ sở vật chất, mọi yêu cầu đảm bảo đều thiếu thốn, nhưng cán bộ, chiến sĩ đã nêu cao ý thức trách nhiệm, tinh thần tự lực, tự cường phát huy truyền thống của đơn vị, của tỉnh nhà đoàn kết nhất trí, chịu đựng gian khổ, khắc phục khó khăn ra sức xây dựng đơn vị vững mạnh về mọi mặt để hoàn thành nhiệm vụ được giao với chất lượng cao nhất. Đã tập trung phát huy sức mạnh tổng hợp của các biện pháp công tác biên phòng, trong đó xác định công tác trinh sát là mũi nhọn, công tác vận động quần chúng là cơ bản, công tác tuần tra vũ trang là quan trọng, kết hợp chặt chẽ an ninh, quốc phòng và đối ngoại, lấy xây dựng nền biên phòng toàn dân làm cơ sở nền tảng, tích cực tham gia phát triển kinh tế, xã hội, xoá đói, giảm nghèo ở khu vực biên giới với giúp đỡ nhân dân phòng, chống thiên tai, khắc phục hậu quả bão, lụt... Kết hợp chặt chẽ giữa xây dựng và bảo vệ biên giới với thực hiện phương châm bảo vệ biên giới từ xa, vươn ra bảo vệ chủ quyền các vùng biển, đảo. Phát huy truyền thống tiến công kẻ địch của các thế hệ cha anh, vào tháng 2/1990, BĐBP tỉnh đã đập tan kế hoạch “Vượt sóng” của tổ chức phản động người Việt do tên Đặng Văn Thanh ở Thái Lan cầm đầu; bắt 04 tên tại địa bàn Đồn BP 617 (đồn Tam Thanh nay là đồn Thanh), thu giữ 01 súng AR15, 01 M79, 01 K54 và nhiều vật dụng khác. Phát huy thành tích đó, trong quá trình công tác của mình, BĐBP tỉnh đã thường xuyên và không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng các hoạt động nghiệp vụ để đấu tranh với kẻ địch, đối tượng; hàng trăm chuyên án, vụ án, vụ việc được đấu tranh, xử lý thành công trong những năm qua đã khẳng định được tinh thần mưu trí, sáng tạo, dũng cảm, không ngại gian khổ hiểm nguy của cán bộ, chiến sỹ BĐBP Quảng Trị đối với nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quôc gia.
Hàng năm lực lượng BĐBP tỉnh, Quân sự tỉnh, Công an tỉnh đã phối hợp xây dựng các phương án, kế hoạch tác chiến phòng thủ, bảo đảm an ninh, trật tự trên địa bàn tỉnh, xây dựng quyết tâm, kế hoạch bảo vệ biên giới, vùng biển. Các huyện, xã biên giới, bờ biển - đảo xây dựng phương án, kế hoạch phòng thủ huyện, cụm làng, xã chiến đấu gắn với nhiệm vụ tác chiến, bảo vệ của các Đồn, trạm Biên phòng.
Từ năm 2008 đến năm 2016, thực hiện Đề án tăng dày và tôn tạo hệ thống mốc quốc giới tuyến biên giới Việt - Lào, BĐBP tỉnh đã phối hợp các cơ quan chức năng, với lực lượng của Lào triển khai khảo sát, xây dựng hoàn thành trước thời hạn 62/68 mốc quốc giới và 37 cọc dấu phụ trên tuyến tiếp giáp với hai tỉnh bạn Lào. Trong đó, giữa Quảng Trị và Savannakhet là 31 cột mốc /35 vị trí, (từ mốc có số hiệu 577 đến mốc có số hiệu 607); tuyến Quảng Trị và Salavan tại 31 vị trí /33 cột mốc (từ mốc có số hiệu 608 đến mốc có số hiệu 634), tu sửa công trình phòng thủ, các biển báo “Khu vực biên giới”, “Vành đai biên giới” bị hư hỏng, xuống cấp.
Từ năm 2019 đến nay, BĐBP tỉnh đã phát hiện, phối hợp với các lực lượng ở trong nước và nước bạn Lào đấu tranh thành công 204 chuyên án/270 đối tượng buôn bán vận chuyển ma tuý. Bắt giữ 422 vụ/221 đối tượng buôn lậu, vận chuyển hàng hoá trái phép với trị giá hàng hoá khoảng 12 tỷ đồng; xử phạt hành chính sung công quỹ nhà nước gần 02 tỷ đồng. Đấu tranh bắt giữ 10 vụ/10 đối tượng vận chuyển vũ khí, vật liệu nổ, tang vật thu giữ 407,75 kg thuốc nổ, 1.022 viên đạn quân dụng; 4.150 viên đạn thể thao. Bắt giữ 67 vụ/77 đối tượng vận chuyển pháo trái phép, thu giữ 3.922 kg pháo các loại; 06 ô tô; 09 xe máy... Các đồn Biên phòng đã xử lý VPHC 1028 vụ/ 2.078 đối tượng về Xuất nhập cảnh trái phép, mất hộ chiếu, không chấp hành kiểm tra, kiểm soát…. phối hợp lực lượng Cảnh Sát biển, Hải quân tổ chức tuần tra kiểm soát, tuyên truyền đặc biệt đấu tranh, xua đuổi 498 phương tiện, tàu cá của Trung Quốc xâm phạm chủ quyền, vùng biển nước ta; phát hiện, ngăn chặn, xử lý 2.486 vụ/8.789 đối tượng, xử phạt 21,9 tỷ đồng, khởi tố 60 vụ/140 đối tượng tổ chức, môi giới, tiếp tay cho hoạt động xuất, nhập cảnh trái phép.
Để công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy đạt kết quả cao, Bộ đội Biên phòng Quảng Trị đã chủ trương đấu tranh, ngăn chặn ma túy từ xa, từ ngoài biên giới theo phương châm “giúp bạn là tự giúp mình”. Kết quả đấu tranh thành công các chuyên án không chỉ triệt phá các đường dây ma túy xuyên quốc gia, ngăn chặn được lượng lớn ma túy từ Lào xâm nhập vào địa bàn tỉnh Quảng Trị, mà còn thể hiện tinh thần đoàn kết, sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ đội Biên phòng Quảng Trị với Công an bạn Lào, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở khu vực biên giới, xây dựng biên giới hòa bình và hữu nghị đặc biệt.
Từ tháng 01/2019 đến nay, có 935 lượt tập thể, cá nhân trong BĐBP tỉnh được các cấp khen thưởng, trong đó: Bộ Quốc phòng tặng Bằng khen cho 12 tập thể, 20 cá nhân; Bộ Tư lệnh BĐBP tặng Bằng khen cho 27 tập thể, 57 cá nhân; cấp tỉnh tặng Bằng khen cho 39 tập thể, 57 cá nhân; cấp huyện tặng Giấy khen cho 98 tập thể, 224 cá nhân; cấp xã tặng 117 tập thể, 284 cá nhân; 900 cá nhân được Bộ Tư lệnh BĐBP tặng Kỷ niệm chương “Vì chủ quyền an ninh biên giới quốc gia; Bộ Chỉ huy BĐBP tỉnh tặng Giấy khen hơn 300 lượt tập thể, 2000 lượt cá nhân.
Từ năm 1989, thực hiện Quyết định số 16 của Hội đồng Bộ trưởng lấy ngày 03 tháng 03 hàng năm là “Ngày Biên phòng”, BĐBP tỉnh đã tích cực tham mưu, phối hợp với cấp uỷ đảng, chính quyền, đoàn thể địa phương, các lực lượng tuyên truyền sâu rộng trong mọi tầng lớp nhân dân về ý nghĩa, mục đích, yêu cầu, nội dung của “Ngày Biên phòng”. Đến nay đã phát động được 127 tổ tự quản ANTT với 1.223 thành viên, 1.010 hộ đăng ký tham gia tự quản đường biên, mốc quốc giới, với chiều dài đường biên giới 177,929 km và 72 cột mốc, 15 cọc dấu phụ; tuyến biên giới biển thành lập 79 tổ tự quản ANTT thôn với 407 thành viên, 51 tổ tự quản tàu thuyền, bến bãi an toàn với 869 thuyền, 2.209 thuyền viên đăng ký tham gia. Phối hợp tổ chức tuần tra, phát quang đường biên cột mốc được 794 buổi/5.478 lượt CBCS và quần chúng nhân dân tham gia; tuần tra bảo vệ ANTT thôn bản, bến bãi được 1.145 buổi/7.944 lượt CBCS và thành viên các Tổ tự quản ANTT. Các Tổ tàu thuyền an toàn tham gia phối hợp với BĐBP tuần tra trên biển được 192 lần/481 tàu thuyền/1.471 thành viên.
Đặc biệt, một mô hình mới, chưa có trong tiền lệ được BĐBP tỉnh sáng tạo triển khai thực hiện và đã được hiệu quả thiết thực, được Bộ Tư lệnh BĐBP tổ chức rút kinh nghiệm triển khai làm điểm, chỉ đạo nhân rộng trên tất cả các tuyến biên giới trong toàn quốc từ năm 2012; đó là mô hình “kết nghĩa Bản - Bản” hai bên biên giới. Thực hiện Kết luận số 68-KL/TW, ngày 05/02/2020 của Ban Bí thư về chủ trương tăng thêm cán bộ đồn biên phòng tham gia cấp ủy cấp huyện, xã biên giới, đến nay BĐBP tỉnh đã giới thiệu để địa phương chỉ định 03 đồng chí tham gia cấp ủy cấp huyện, 14 đồng chí tham gia cấp ủy cấp xã, 13 đồng chí giữ chức Phó Bí thư thường trực Đảng ủy các xã biên giới và 61 đảng viên các đồn Biên phòng về tham gia sinh hoạt tại các chi bộ thôn (bản).
Mặt khác, thấu hiểu và chia sẽ với đời sống, điều kiện khó khăn của Nhân dân khu vực biên giới; Bộ đội Biên phòng tỉnh đã có nhiều phong trào, chương trình, mô hình giúp dân phát triển kinh tế - văn hóa – xã hội, xóa đói giảm nghèo, ổn định cuộc sống, đã huy động hàng tỷ đồng mỗi năm để chăm lo cho đồng bào biên giới: Xây dựng 120 nhà “Mái ấm cho người nghèo trên biên giới” và 24 công trình dân sinh với tổng số tiền trên 9 tỷ đồng; trao tặng 11.234 suất quà trị giá 3.921.600.000 đồng; thăm các gia đình chính sách và đỡ đầu 315 gia đình với số tiền: 317.000.000đ; thăm gia đình có hoàn cảnh khó khăn 530 hộ trị giá 297 triệu đồng. Hội LHPN tỉnh phối hợp với BĐBP thực hiện Chương trình “Đồng hành cùng Phụ nữ Biên cương” giai đoạn 2021- 2025, huy động nguồn vốn, hỗ trợ xây dựng các mô hình sinh kế chăn nuôi bò, dê, lợn với hơn 700 triệu đồng, 55 nhà tiêu hợp vệ sinh trị giá 275 triệu đồng, 04 giếng nước cộng đồng trị giá 240.000.000 đồng, tặng quà các gia đình chính sách, học sinh và gia đình có hoàn cảnh khó khăn ở khu vực biên giới, tổng trị giá các hoạt động là 9.398.688.000 đồng; tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, tuyên truyền pháp luật, phòng chống dịch Covid-19,.... Đã mở được 9 lớp xóa mù chữ với 264 học viên, đã vận động 663 học sinh bỏ học trở lại trường, 3.871 cháu trong độ tuổi đến trường. Duy trì thường xuyên mô hình “Tiết học biên giới”, tổ chức được 252 buổi/21.432 giáo viên, học sinh tham gia. Thực hiện có hiệu quả Chương trình “Nâng bước em tới trường - con nuôi đồn Biên phòng”, các đơn vị trong BĐBP tỉnh đã nhận đỡ đầu 123 cháu, nhận nuôi 43 cháu học sinh có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn (trong đó có 10 cháu Lào), mỗi tháng hỗ trợ 500.000đ/cháu.
Tổ chức tuyên truyền đối ngoại được 124 buổi/3.113 lượt, đối ngoại nhân dân được 214 lượt. Từ năm 2019 đến nay, các thôn phía Quảng Trị đã giúp các bản đối diện của nước bạn Lào hơn 53.150 giống sắn; 18.250 cây keo tai tượng, tràm hoa vàng, 115 kg giống ngô lai, 1.300 cây ăn quả, hơn 1.500 con gia súc, gia cầm giống. Hỗ trợ kinh phí, vật chất trên 1,8 tỷ đồng cho lực lượng bảo vệ biên giới của Lào; hỗ trợ trên 300 triệu đồng cho Nhân dân các bản đối diện khắc phục khó khăn, hậu quả thiên tai và xây dựng 03 nhà Hữu nghị cho 03 hộ gia đình thuộc bản La lay A Sói, huyện Sa Muồi; tổ chức 03 lớp tập huấn/165 cán bộ chủ chốt thuộc Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Savannakhet. Đặc biệt, đã tổ chức khám chữa bệnh, cấp thuốc cho khoảng 3.418 lượt người, với tổng trị giá khoảng trên 300 triệu đồng.
Kể từ ngày trở về với tên gọi BĐBP Quảng Trị, gần 35 năm qua, lực lượng BĐBP tỉnh không ngừng phát triển cả về tổ chức, biên chế. Đến nay, Cơ quan Bộ Chỉ huy BĐBP Quảng Trị có 08 phòng, Văn phòng, Ban Tài chính, có 14 đồn Biên phòng gồm 09 đồn tuyến đất liền; 05 đồn tuyến biển - đảo, 01 Hải đội, 01 Tiểu đoàn Huấn luyện - Cơ động, 01 Đội Trinh sát ngoại biên. Về tổ chức Đảng: Đảng ủy BĐBP tỉnh là tổ chức Đảng cấp trên cơ sở trực thuộc Tỉnh ủy, có tổng số 24 chi, đảng bộ cơ sở (gồm 16 đảng bộ và 8 chi bộ), 51 chi bộ trực thuộc các Đảng bộ cơ sở.
Với bề dày truyền thống và thành tích đã đạt được, BĐBP tỉnh đã có 08 tập thể và 14 cá nhân được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”, (trong đó Đồn Biên phòng 605 - Cù Bai được tuyên dương 2 lần). Riêng lực lượng BĐBP tỉnh được phong tặng năm 1979 trong đội hình chung của Công an nhân dân vũ trang Bình Trị Thiên, cùng nhiều phần thưởng cao quý khác. Đồn Biên phòng Tam Thanh 617 được phong tặng Danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” trong thời kỳ đổi mới, 01 tập thể, 01 cá nhân vinh dự được Chủ tịch Nước tặng thưởng Huân chương chiến công hạng III; 01 tập thể, 01 cá nhân vinh dự được Chủ tịch Nước tặng thưởng Huân chương chiến công hạng II; 06 tập thể, 07 cá nhân được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen; lực lượng BĐBP tỉnh nhiều lần được Thủ tướng, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng gửi thư khen; hàng trăm lượt tập thể, cá nhân được Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh BĐBP; Tỉnh ủy, UBND tỉnh và các Bộ, ngành, đoàn thể Trung ương, địa phương tặng các hình thức khen thưởng khác.
Tự hào và phát huy truyền thống vẻ vang đã đạt được, lực lượng BĐBP tỉnh Quảng Trị quyết tâm lập nhiều chiến công vang dội hơn nữa, son sắt lời thề tận trung với Đảng, tận hiếu với dân, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng, góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia, đóng góp công sức xây dựng tỉnh Quảng Trị anh hùng ngày càng phát triển vững mạnh, giàu đẹp, vì một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh./. Lê Liên (tổng hợp)