Còn phức tạp
So với 35 cục hải quan tỉnh, thành phố, địa bàn kiểm soát của Hải quan Quảng Trị có diện tích lớn nhất. Đơn cử như tính từ cửa khẩu Lao Bảo về đến Cổng B (Khu Kinh tế thương mại đặc biệt Lao Bảo) gần 30 km, chưa kể khu vực hai bên cánh gà cửa khẩu Lao Bảo, Cổng B, khu vực biên giới có mật độ dân cư sinh sống đông đúc. Trong khi lực lượng Kiểm soát Hải quan còn mỏng.
Lực lượng kiểm soát Hải quan Quảng Trị cho biết, đơn vị căn cứ vào nhóm đối tượng, mặt hàng buôn lậu trọng điểm ở địa phương để xây dựng kế hoạch, mở các đợt đấu tranh chống buôn lậu theo mùa vụ. Cũng thật dễ hiểu, vì “mùa nào thức nấy”, khi đã nắm bắt được quy luật cung-cầu, cánh buôn lậu lại đổ xô tích trữ hàng, chờ thời cơ vận chuyển từ nước ngoài về Việt Nam tiêu thụ. Do lợi nhuận từ những thương vụ buôn lậu khá lớn khiến các đối tượng bất chấp cả tính mạng để tham gia vận chuyển hàng hóa.
Để vận chuyển trót lọt hàng lậu, một đội ngũ “chim lợn” được hình thành, có sự biến hóa khôn lường, dùng đủ mọi chiêu thức, thậm chí đóng vai người dân chăn trâu, chăn bò, người đi làm nương, làm rẫy chỉ với mục đích để mắt giờ giấc làm việc, sinh hoạt của lực lượng chức năng. Ở mỗi công đoạn trong “quy trình” vận chuyển hàng lậu, chúng gắn trách nhiệm cho từng khâu vận chuyển, tức là trị giá hàng hóa càng lớn, trách nhiệm sẽ càng lớn. Bên cạnh đó, tùy vào mức độ nhạy cảm của hàng hóa, các đầu nậu thường giao cho anh em hoặc những người có mối quan hệ huyết thống trong gia đình trực tiếp thực hiện.
“Được ăn cả ngã về không”, thời điểm, tuyến đường vận chuyển hàng hóa cũng được các đối tượng tính toán kỹ càng. Các đối tượng thường xuyên thay đổi địa bàn, giờ giấc hoạt động. Có lúc vào chiều tối, lúc thì rạng sáng hòng đánh lạc hướng điều tra của lực lượng chức năng. Nguy hiểm hơn, một số đối tượng sử dụng xe gắn máy chở theo 1-2 thùng thuốc lá lậu chạy với tốc độ cao vào giờ học sinh tan học hoặc thời điểm lưu lượng người tham gia giao thông đông đúc… để thách thức lực lượng chức năng trong quá trình rượt đuổi, bắt giữ. Trên đường vận chuyển có thêm 2-3 người chạy xe theo sau yểm trợ, nếu bị phát hiện lập tức có mặt để tìm mọi cách ngăn cản lực lượng chức năng rượt đuổi.
Trao đổi với phóng viên Báo Hải quan, một số cán bộ hải quan có thâm niên trong công tác kiểm soát, chống buôn lậu cho biết, trên địa bàn không còn phát sinh những mặt hàng quay vòng sau khi xóa bỏ hàng rào thuế quan của Khu Kinh tế thương mại đặc biệt Lao Bảo. Tuy nhiên thuốc lá, bia, đường kính trắng… do nước ngoài sản xuất có tỷ lệ vi phạm cao. Có thời điểm gần như ngày nào cũng bị lực lượng chức năng phát hiện, bắt giữ.
Bắt buộc phải giao dịch thuốc lá lậu
Thống kê của Đội Kiểm soát Hải quan (thuộc Cục Hải quan Quảng Trị) cho thấy, tính từ đầu năm đến hết ngày 8/8, đơn vị đã phát hiện, xử lý 113 vụ vi phạm pháp luật về hải quan, trị giá trên 3,6 tỷ đồng. So với cùng kỳ năm 2016, số vụ việc đạt 100%; tăng 6,65 về trị giá. Trong đó, xử lý vi phạm hành chính 40 vụ (1,23 tỷ đồng); 73 vụ hàng hóa vô chủ (2,39 tỷ đồng). Thu nộp ngân sách nhà nước gần 2 tỷ đồng (trong đó trị giá bán hàng hơn 1, 8 tỷ đồng và tiền phạt vi phạm hành chính 91,05 triệu đồng).
Điều đáng nói, hầu hết trong các vụ việc mà lực lượng Hải quan bắt giữ, ngoài các mặt hàng bị thu giữ gồm đường kính trắng, bia, đồ điện tử… còn có một lượng lớn thuốc lá ngoại các loại. Đi tìm lời giải cho hiện tượng đặc biệt này, lực lượng Hải quan đã nhận được câu trả lời: Đối với dân buôn lậu, thuốc lá dường như trở thành mặt hàng bắt buộc trong mỗi “phi vụ làm ăn”. Theo nguyên tắc, nếu dân buôn lậu muốn mua các mặt hàng khác, bắt buộc phải mua thêm thuốc lá.
Phóng viên Báo Hải quan có dịp “mục sở thị” kho chứa tang vật của Đội Kiểm soát Hải quan và Đội Kiểm soát phòng, chống ma túy (đều thuộc Cục Hải quan Quảng Trị). Hàng chục mét vuông nhà kho gần như không còn chỗ trống. Đường kính, bia, đồ điện tử, thuốc lá đã được phân loại để chờ xử lý. DDĐịnh kỳ theo tháng, theo tuần, tùy vào số lượng hàng hóa bắt giữ, cũng như để đảm bảo diện tích lưu trữ tang vật, lực lượng Hải quan sẽ phối hợp với Sở Tài chính tỉnh Quảng Trị bán đấu giá, sung vào công quỹ Nhà nước. Riêng mặt hàng thuốc lá lậu các loại sẽ được lực lượng chức năng tiêu hủy theo quy định.