Một hộ dân làng An Tiêm (xã Triệu Thành, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị) đang nhanh tay thu hoạch lạc vụ đông xuân năm 2020.
Lau vội giọt mồ hôi giữa trưa nắng gắt, vợ chồng chú Dương (67 tuổi) và o Châu (60 tuổi) (trú tại làng An Tiêm, xã Triệu Thành, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị) cho chúng tôi biết: Vụ lạc đông xuân năm nay gia đình canh tác trên diện tích là 1 mẫu. Năm nay do điều kiện thời tiết thất thường, khắc nghiệt, o chú gieo hạt đúng lúc Quảng Trị mưa lớn kéo dài nhiều ngày, sau đó lại nắng nóng liên tục dẫn đến lạc bị mất mùa, sản lượng lạc thu hoạch được giảm chỉ còn 1/2 so với sản lượng lạc năm trước. Với 1 mẫu đất canh tác lạc vụ đông xuân năm nay, o chú chỉ thu hoạch có 2 tấn lạc tươi, nếu đem phơi khô thì còn lại khoảng 9 tạ lạc khô. Với giá thành bán ra dao động 11-12 ngàn đồng/1kg lạc tươi, 23-25 ngàn đồng/kg lạc khô; sau khi trừ hết các khoản kinh phí như: thuê máy làm đất: 330 ngàn/sào, thuê nhân công xuống giống, làm cỏ, bỏ phân và thu hoạch khoảng 6 công (mỗi công có giá 200 ngàn/người/ngày) là 1.2 triệu trên 1 sào, đóng tiền sản lượng cho hợp tác xã dao động từ 100-150 ngàn/sào. Như vậy sau khi trừ xong các chi phí thì gia đình o Châu chú Dương chỉ thu được số tiền ít ỏi là 5-7 triệu đồng trong vụ lạc 2020, trong khi mỗi mùa lạc như vậy kéo dài 4 tháng.
Từ sáng sớm hai vợ chồng chú Dương o Châu đã ra đồng nhổ lạc.
Nở nụ cười thật hiền, o Châu tâm sự: "Nghề nông thật sự quá vất vả, tính ra chẳng lời lãi bao nhiêu, chỉ là "lấy công làm lãi", xem như mua gạo với giá rẻ để có cái ăn qua mùa giáp hạt hàng năm. Mọi năm, 3 người con của o chú (hiện làm công nhân ở xa) cứ hàng tháng gửi thêm tiền về quê cho o chú đi đám cưới đám hỏi... nhưng năm nay thực sự cả 3 người con đều đang rất vất vả vì phải nghỉ việc do ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. O chú chỉ mong mau chóng hết dịch mà thôi, chứ dân mình khổ quá".
Năm nay sản lượng lạc giảm còn khoảng hơn 1/2 sản lượng lạc năm trước. Mỗi bụi lạc chỉ có 13-15 hạt chắc, trong khi các năm trước mỗi bụi lạc có từ 23-25 hạt lạc chắc.
Không những mất mùa lạc năm nay, mà 5 sào lúa vụ đông xuân của o Châu chú Dương cũng bị đổ rạp vì những trận mưa gió xảy ra mấy hôm trước, cùng với nạn chuột phá đồng nên xem như vụ lúa năm nay gia đình o chú gần như không có gì, theo đó khó khăn càng chồng chất khó khăn.
Những ngày qua, trên địa bàn tỉnh Quảng Trị xảy ra mưa lớn, gió mạnh đã khiến cho 3.000 ha lúa bị nghiêng ngả, đổ rạp. Trong đó có diện tích lúa vụ đông xuân của hộ chú Dương o Châu ở làng An Tiêm.
Còn hộ anh Vũ (40 tuổi, làm nghề gara ôtô) và chị Châu (công nhân môi trường đô thị của huyện Triệu Phong) cho biết, năm nay do ảnh hưởng bởi dịch nên anh Vũ đóng cửa gara ô tô của mình để về phụ vợ anh thu hoạch lạc. Anh Vũ cho hay: "Gia đình tôi có diện tích 3 sào canh tác lạc, chất lượng hạt đều chắc, sản lượng cao như mọi năm cộng với việc chúng tôi chủ động bán lạc tươi cho người thu mua tại chỗ, với giá 12 ngàn/1kg đậu tươi nên cũng tạm đủ công bỏ ra bấy lâu nay".
Một hộ dân khác đang thu hoạch lạc trên diện tích 4 sào của mình.
Gara sửa chữa ô tô phải đóng cửa vì dịch Covid-19, anh Vũ ra đồng phụ giúp chị Châu (vợ anh) thu hoạch lạc để kịp bán cho người thu mua.
Tuy mới học lớp 2, nhưng con trai của anh Vũ chị Châu cũng theo ba mẹ ra đồng nhổ lạc.
Con trai lớn của anh Vũ chị Châu đang nghĩ học vì dịch cũng ra đồng phụ giúp ba mẹ thu hoạch lạc.
Cả gia đình anh Vũ chị Châu đều ra đồng thu hoạch lạc từ sáng sớm.
So với các hộ dân khác, lạc nhà anh Vũ chị Châu chắc hạt và nhiều hạt hơn hẳn.
Một chị đang làm sạch rổ lạc vừa thu hoạch để chiều nay nấu đem ra chợ bán kiếm thêm ít tiền.
Nói như câu thở dài đầy não nuột của o Châu chú Dương: "Vẫn biết cả vụ chẳng có là bao, nhưng không trồng thì không biết lấy gì để bán khi mùa giáp hạt hàng năm kéo dài hàng tháng trời. Coi như mình trồng lạc để đến tháng 11 mưa rét, bão lụt đem bán để có tiền mua gạo. Cứ xem như mình mua được gạo giá rẻ. Thay vì đi vay mượn 10 ngàn đồng mới mua 1kg gạo, thì nay mình có 5 ngàn tiền bán lạc rồi nên mình chỉ nợ có 5 ngàn thôi!".
Vậy đó, cứ mỗi độ tháng tư về, người dân làng An Tiêm nói riêng và người dân Quảng Trị nói chung lại bắt đầu vụ thu hoạch lạc mới, dẫu cho nghề trồng lạc lắm gian nan, vất vả, thu nhập chẳng đáng là bao nhưng trên mảnh đất nghèo của miền Trung quanh năm gió Lào cát trắng này, họ chỉ biết "lấy công làm lãi", quanh năm tảo tần canh tác các loại cây nông nghiệp mong sao đủ sống qua ngày...