Sống chung với cảng biển
Hành lang kinh tế Đông - Tây, kết nối 13 tỉnh của các nước Việt Nam, Lào, Thái Lan, Myanmar, trong đó tỉnh Quảng Trị là điểm đầu. Hơn nữa, Quảng Trị có cảng Cửa Việt nằm ở khu phố 6, thị trấn Cửa Việt, huyện Gio Linh là nơi có thể kết nối với các nước khác trong khu vực và thế giới. Cảng Cửa Việt được kỳ vọng là nơi trung chuyển hàng hóa lớn, mang lợi ích kinh tế khổng lồ. Thế nhưng, đến nay việc đầu tư cho cảng Cửa Việt còn hạn chế.
Cảng Cửa Việt được quy hoạch 4 bến cảng. Trong đó, bến số 1, 2 và 3 đã được đưa vào sử dụng nhưng chỉ đáp ứng tối đa cho tàu 3.000 tấn đầy tải và 5.000 tấn hạ tải.
Lãnh đạo tỉnh Quảng Trị kiểm tra cảng Cửa Việt và khẳng định cần đầu tư di dân tái định cư để mở rộng cảng. Ảnh: Ngọc Vũ
Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, có lẽ hiện nay chỉ duy nhất cảng Cửa Việt còn tình trạng dân cư sống hỗn độn trong khu vực cảng. Tình trạng ấy đã gây khó khăn cho hoạt động xuất - nhập hàng hóa ở cảng cũng như ảnh hưởng rất lớn đến đời sống nhân dân.
Theo quan sát của PV Dân Việt, đường đi vào cảng Cửa Việt cũng là đường đi vào nhà dân. Cửa ngõ vào từng hộ gia đình chỉ là những lối mòn, lầy lội. Nhà dân ở khu vực cảng thấp trũng, trông khá nhếch nhác. Trong khu vực cảng còn diễn ra việc buôn bán ở các cửa hàng ăn uống, tạp hóa, trẻ em vui đùa, chơi thể thao… dẫn đến việc xe chở hàng vào cảng gặp trở ngại, nguy cơ tai nạn rất lớn.
Ông Trương Chí Trung – Bí thư huyện ủy Gio Linh cho biết, bến cảng Cửa Việt đã được Cục Hàng hải Việt Nam phê duyệt quy hoạch chi tiết tại quyết định số 1303/QĐ – CHHVN ngày 26.12.2014 với chức năng và nhiệm vụ là bến tổng hợp địa phương (loại 2).
Theo quy hoạch chi tiết nhóm cảng biển số 3 dự báo lượng hàng hóa qua cảng Cửa Việt năm 2020 đạt 0,5 triệu tấn/năm và đến năm 2030 lên 1 triệu tấn/năm. Tuy nhiên, sau khi thống kê cho kết quả dự báo hàng hóa qua cảng Cửa Việt lên tới 1,2 triệu tấn (vượt 200.000 tấn/năm).
Con đường đi vào cảng Cửa Việt cũng là đường dân sinh. Có 69 hộ dân sống trong khu vực cảng Cửa Việt cần di dời để mở rộng cảng. Ảnh: Ngọc Vũ
Ông Trung cho hay, trong những năm qua số lượt tàu và lượng hàng hóa qua cảng Cửa Việt tăng đáng kể, nhu cầu sử dụng bến, bãi cũng tăng theo. Khu bãi cảng hiện tại không đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp khai thác do quá chật hẹp gây nguy cơ mất an toàn hàng hải, an ninh trật tự, ô nhiễm môi trường, cháy nổ …
Thiếu hơn 60 tỷ đồng
Để mở rộng cảng Cửa Việt, tháng 10.2015 Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Trị thống nhất với đề nghị của UBND tỉnh này về chủ trương đầu tư dự án xây dựng khu tái định cư để di dời các hộ dân nằm trong phạm vi quy hoạch cảng Cửa Việt. Đến tháng 2.2016, Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Trị điều chỉnh tên dự án thành dự án hạ tầng kỹ thuật phục vụ giải phóng mặt bằng để mở rộng cảng Cửa Việt, tỉnh Quảng Trị.
Từ căn cứ trên, tháng 2.2016, UBND tỉnh Quảng Trị đã có báo cáo gửi Bộ Kế hoạch Đầu tư và Bộ Tài chính đề nghị thẩm định nguồn vốn và phần vốn ngân sách trung ương để thực hiện dự án trên. Theo đó, dự án nhằm xây dựng hoàn thiện hệ thống hạ tầng kỹ thuật khu đô thị mới phục vụ di dời các hộ dân ra khỏi khu vực cảng Cửa Việt, tạo điều kiện xây dựng cảng theo quy hoạch đã được phê duyệt, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Trị; đồng thời tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho nhân dân.
Lượng hàng hóa xuất đi qua cảng Cửa Việt ngày càng tăng, tàu trọng tải lớn cập bến ngày càng nhiều trong khi diện tích cảng quá chật hẹp khiến cảng không phát huy hết tiềm năng của mình. Ảnh: Ngọc Vũ
Theo quy hoạch chi tiết cảng Cửa Việt, tổng diện tích trên cạn là 18,4 ha, có 69 hộ dân chủ yếu sống bằng nghề biển, một số ít buôn bán và làm công nhân phải di dời. Tổng kinh phí thực hiện dự án là 60,5 tỷ đồng (phục vụ việc san nền khu tái định cư, xây dựng đường giao thông, cấp điện, nước sinh hoạt và di dời dân) từ nguồn vốn trung ương hỗ trợ theo chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng.
Thời gian thực hiện dự án từ năm 2017-2020. Huyện Gio Linh đã dành 5,5 ha đất tại khu phố 7, thị trấn Cửa Việt (Gio Linh – cách cảng Cửa Việt khoảng 700 mét) để phục vụ tái định cư cho 69 hộ dân nói trên.
Ông Nguyễn Đức Chính – Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị cho biết, năm 2018 tỉnh đã nhận được cái gật đầu của một số doanh nghiệp lớn đồng ý vận chuyển hàng từ Thái Lan, Lào xuất qua cảng Cửa Việt. Dự báo trong những năm tiếp theo lượng hàng qua cảng sẽ còn tăng mạnh nên việc thực hiện dự án tái định cư mở rộng cảng Cửa Việt là rất cấp bách.
Hơn nữa, việc hoàn thiện hệ thống hạ tầng cảng biển Cửa Việt là điều kiện thuận lợi để các nhà đầu tư vào đầu tư tại tỉnh, từ đó tạo động lực để phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, với nguồn lực hiện tại của tỉnh chưa thể thực hiện dự án nói trên nên cần sự quan tâm từ trung ương.