Hiện tiêu khô Quảng Trị được đánh giá cao tại hai thị trường này.
“Đặc sản đắng cay”
Nhiều người ở tỉnh Quảng Trị thường dùng tiêu khô làm quà tặng cho bạn bè ở xa hay tỉnh Quảng Trị thường dùng tiêu khô làm quà tặng cho các đoàn ngoại giao, đối tác, lãnh đạo cao cấp trong và ngoài nước. Tiêu khô Quảng Trị được bạn bè gọi vui là “đặc sản đắng cay”. Tiêu khô Quảng Trị là một sản vật nỗi tiếng từ xưa đến nay. Nhà bác học Lê Quý Đôn từ thế kỷ 18 từng nhắc đến trong tác phẩm “Phủ Biên tạp lục” nhiều thương gia nước ngoài đến Quảng Trị mua hạt tiêu mang về nước, xem tiêu như “vàng đen”. Hiện tại tiêu Quảng Trị có chất lượng rất cao, hạt tiêu chắc, cay và thơm, dung trọng của loại tiêu đen trung bình cũng đạt 650gam/lít.
 |
| Ông Hồ Xuân Hiếu (cà vạt đỏ) trao đổi với bà Bà HeiDi Kuhn, Giám đốc tổ chức Roots of Peace, (bên trái) về xây dựng NM chế biến tiêu khô tại Quảng Trị. |
Mới đây, tại buổi làm việc với tổ chức Roots of Peace và tập đoàn Noble House Spice ở bang California của Mỹ, khi nhận quà tặng là tiêu khô và tiêu tươi của Đoàn công tác tỉnh Quảng Trị trao, bà HeiDi Kuhn, Giám đốc tổ chức Roots of Peace nếm thử mùi vị hạt tiêu và cho rằng đây là loại tiêu tốt nhất thế giới. Nhắc lại chuyện trên để thấy rằng hạt tiêu Quảng Trị là sản vật rất độc đáo.
Tuy nhiên, bấy lâu nay tiêu khô Quảng Trị chỉ bán thị trường trong nước, rất ít khối lượng được xuất ra nước ngoài vì chưa có thị trường cũng như khâu chế biến sau thu hoạch đang gặp khó khăn. Vì vậy, lần này tỉnh Quảng Trị quyết tâm đưa tiêu khô trở thành mặt hàng xuất khẩu mang ngoại tệ về cho quê hương, đất nước.Tỉnh Quảng Trị đã thực hiện quyết tâm này một cách bài bản, chuyên nghiệp.
Cụ thể, Tỉnh ủy Quảng Trị đã ra Nghị quyết 04/2017 về đẩy mạnh tái cơ cấu ngành nông nghiệp và thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2017-2020, nhấn mạnh đến phát triển nông nghiệp hữu cơ bền vững, nông nghiệp công nghệ cao, trong đó xác định cây tiêu có một vị trí quan trọng hàng đầu trong các loại cây chủ lực, truyền thống của tỉnh và quyết tâm phát triển tiêu hữu cơ.
Tỉnh Quảng Trị giao cho TCty Thương mại Quảng Trị làm cầu nối liên kết với nông dân trồng và chăm sóc cây tiêu theo quy trình hữu cơ (Organic) để chế biến, xuất khẩu trực tiếp qua thị trường Mỹ và châu Âu. Với cách làm này, doanh nghiệp không những đầu tư mạnh hơn nữa vào lĩnh vực nông nghiệp, mà từ đây có thể giải quyết được nhiều vấn đề khác như an toàn thực phẩm, hàng rào kỷ thuật nông sản, một đòi hỏi tất yếu khi xuất mặt hàng này qua Mỹ và châu Âu.
Tỉnh Quảng Trị hiện có trên 2.300 ha tiêu, tập trung chủ yếu ở 4 huyện Vĩnh Linh, Gio Linh, Cam Lộ và Hướng Hoá, năng suất chỉ mới bình quân đạt 1 tấn tiêu khô/ha. Các địa phương trên cũng đang phát triển vườn tiêu mới, dự kiến đến năm 2020 tỉnh Quảng Trị sẽ có diện tích đạt 2.700 ha tiêu. Với giá thị trường trong nước hiện nay chỉ có 80 ngàn đồng/kg tiêu khô, nhưng người trồng tiêu vẫn có lãi cao so với một số cây trồng truyền thống khác trên cùng diện tích canh tác.
Ông Hồ Xuân Hiếu,TGĐ TCty Thương mại Quảng Trị chia sẽ quyết tâm giúp nông dân nâng cao năng suất, sản lượng, chất lượng cho vườn tiêu với quy trình trồng tiêu hữu cơ một cách khoa học. Khi vườn tiêu cho năng suất, sản lượng, chất lượng cao hơn, người trồng tiêu có thu nhập nhiều hơn để không ngừng vươn lên làm giàu chính đáng từ mảnh vườn của mình.
 |
| Vườn tiêu của nông dân huyện Vĩnh Linh được trồng theo phương pháp hữu cơ |
Để làm tiêu hữu cơ, TCty Thương mại Quảng Trị đã mời Trường Nông nghiệp-Phát triển Nông thôn dạy cho bà con nông dân cách trồng và chăm sóc vườn tiêu. Tại huyện Vĩnh Linh, mô hình tiêu hữu cơ ở xã Vĩnh Trung sẽ nhân rộng cho hai huyện Vĩnh Linh và Gio Linh. Nông dân Nguyễn Văn Thắng ở thôn Huỳnh Công Đông, xã Vĩnh Trung, huyện Vĩnh Linh, có vườn tiêu 0,5 ha, tham gia trồng tiêu hữu cơ cho biết có rất nhiều khâu trong việc trồng tiêu hữu cơ gia đình tôi đang làm như phải duy trì việc ghi chép vào sổ tất cả vật tư đầu vào dùng trồng và chăm sóc tiêu, không sử dụng các loại phân bón hóa học và thuốc BVTV…
Chủ tịch xã Vĩnh Trung Phan Ngọc Khoa cho hay xã có 70 ha tiêu đang cho thu hoạch . Được sự giúp đỡ của TCty Thương mại Quảng Trị nên chúng tôi vận động bà con chuyển sang làm tiêu hữu cơ để có giá trị kinh tế cao hơn.Thấy cách làm này hay nên bà con nông dân rất thích. Ban đầu toàn xã chỉ có 30 người tham gia trồng tiêu hữu cơ nay có đến 55 người. Xã Vĩnh Trung còn dư địa rất nhiều để mở rộng trồng tiêu hữu cơ.
Còn mô hình tiêu hữu cơ tại xã Cam Thành nhân rộng cho hai huyện Cam Lộ và Hướng Hóa. Tại đây, các vườn tiêu được các thầy giáo chuyên ngành trồng trọt dạy cho bà con từ cách ủ phân hữu cơ, chăm sóc, dùng các loại nước ép từ cây sả, xoan, tỏi, gừng để phun phòng bệnh cho cây tiêu.
Đến mùa thu hoạch, TCty Thương mại Quảng Trị cam kết thu mua cho cho nông dân với giá 40 ngàn đồng/1kg tiêu buồng khi tiêu chín đến 20%, giá thu mua cao hơn rất nhiều bán ngoài thị trường chợ đen, người trồng tiêu bảo đảm có lãi lớn.
Chế biến tại chỗ sau thu hoạch để xuất khẩu
Mong muốn của ông Hồ Xuân Hiếu là xây dựng NM công nghệ hiện đại chế biến tiêu tại chỗ sau thu hoạch để tạo ra sản phẩm đa dạng phục vụ xuất khẩu. Ông Hiếu xác định đầu tư công nghệ chế biến sau thu hoạch là khâu rất quan trọng đối với sản phẩm nông nghiệp. Khi khâu chế biến được quan tâm thì giá trị sản phẩm xuất khẩu được nâng cao, giải quyết việc làm cho lao động địa phương.
Bà HeiDi Kuhn, Giám đốc tổ chức Roots of Peace, một đối tác trồng tiêu hữu cơ với Quảng Trị trong chuyến sang thăm và làm việc tại Quảng Trị mới đây đã đồng ý cùng TCty này xây dựng NM chế biến hạt tiêu tại Đông Hà có trị giá đầu tư khoảng 10 triệu USD. Sản phẩm được chế biến sau đó sẽ được xuất qua thị trường Mỹ và châu Âu.
 |
| Bà HeiDi Kuhn ( đứng giữa) thăm vườn tiêu của nông dân huyện Hướng Hóa |
Hiện tổ chức Roots of Peace của bà HeiDi Kuhn cũng đã đầu tư dự án phát triển nông thôn bền vững giúp nông dân Quảng Trị trồng cây tiêu hữu cơ. Bà nhiệt tình giúp đỡ để mặt hàng tiêu khô Quảng Trị có mặt tại thị trường Mỹ. Tuy nhiên, tiêu khô của Quảng Trị xuất qua Mỹ thời gian qua đang ở mức khiêm tốn.
Bà HeiDi Kuhn xem sản phẩm tiêu hữu cơ Quảng Trị là “Sản phẩm hòa bình”.Thông qua xuất khẩu sản phẩm tiêu khô, bà mong muốn góp phần nhằm củng cố hơn nữa việc hàn gắn chiến tranh và nâng cao tình hữu nghị và quan hệ thương mại giữa Mỹ và Việt Nam lên tầm cao, giúp nông dân Quảng Trị làm giàu từ cây tiêu.
Nhằm không ngừng nâng tầm cho đặc sản tiêu khô, tỉnh Quảng Trị đã đề nghị và nhận được sự ủng hộ của Chính phủ Pháp để tiến hành xây dựng “chỉ dẫn địa lý”cho sản phẩm tiêu Quảng Trị. Ngoài việc chứng minh cho chất lượng sản phẩm cây tiêu của một vùng, việc làm này còn có ý nghĩa lớn, khẳng định chất lượng của một trong những mặt hàng nông sản hàng đầu của Việt Nam trên thị trường trong nước và trên thế giới. Qua đó khuyến khích người dân ý thức hơn nữa trong sản xuất và quan tâm đến chất lượng của sản phẩm, nâng cao hiệu quả kinh tế cho người trồng tiêu và hình thành vùng cây đặc sản truyền thống có quy mô lớn.
Phân tích định hướng phát triển tiêu hữu cơ, ông Nguyễn Văn Hùng- UVTWĐ- Bí thư Tỉnh ủy Quảng Trị cho biết muốn cây tiêu có năng suất cao, chất lượng tốt thì phải thay đổi cách đầu tư, nhất thiết phải ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất. Tập trung cải tạo vườn tiêu theo chuẩn tiêu hữu cơ, hình thành cánh đồng mẫu lớn, có sự kết hợp “bốn nhà” vào sản xuất, tiêu thụ. Tỉnh Quảng Trị xem đây là một hướng đi đúng, đảm bảo tính bền vững cho một sản phẩm đặc biệt không chỉ của địa phương mà còn mang tầm thương hiệu quốc gia.
LÂM QUANG HUY