Trước những yêu cầu mới trên chiến trường 3 nước Đông Dương, để đáp ứng nhiệm vụ tác chiến, bảo vệ vững chắc tuyến vận tải chiến lược Trường Sơn, trong bối cảnh đế quốc Mỹ leo thang tăng cường mở rộng chiến tranh xâm lược chống phá cách mạng nước bạn Lào, Quân uỷ Trung ương và Bộ Quốc phòng 2 nước Việt Nam - Lào thống nhất chủ trương, kiện toàn các lực lượng làm nhiệm vụ Quốc tế ở Nam Lào. Ngày 28 tháng 6 năm 1968, Bộ Tổng Tham mưu ra Quyết định số 98 và Chỉ thị số 71 về tổ chức quy định quân tình nguyện ở Nam Lào với nội dung “Tách đoàn chuyên gia quân sự và quân tình nguyện Việt Nam tại Nam Lào thành hai lực lượng: Lực lượng chuyên gia quân sự mang phiên hiệu Đoàn 565 trực thuộc Đoàn 559 và lực lượng quân tình nguyện Nam Lào mang phiên hiệu Đoàn 968 quân tình nguyện”.
Đầu năm 1972, Quân uỷ Trung ương, Bộ Quốc phòng kiện toàn biên chế lực lượng Mặt trận Y ở Trung - Hạ Lào thành Sư đoàn bộ binh 968 quân tình nguyện và lấy ngày 28 tháng 6 năm 1968 làm ngày thành lập Sư đoàn.
Từ ngày thành lập đến nay do tính chất yêu cầu nhiệm vụ, Sư đoàn lần lượt mang các phiên hiệu Đoàn 968 Quân tình nguyện, Mặt trận X, Mặt trận Z, Mặt trận Y và Sư đoàn bộ binh 968.
Trải qua 50 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, Sư đoàn có 17 năm làm nhiệm vụ Quốc tế gắn bó với cấp uỷ, chính quyền và nhân dân ở địa bàn Trung - Hạ Lào, góp phần củng cố Liên minh đoàn kết chiến đấu đặc biệt Việt - Lào, làm ngời sáng thêm tinh thần Quốc tế vô sản, son sắt, thủy chung, chí nghĩa, chí tình giữa hai Đảng, hai Nhà nước, hai Quân đội và nhân dân hai nước. Đặc biệt, cuối năm 1974, Sư đoàn trở về Tổ quốc tham gia cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975, vinh dự được đảm nhiệm một hướng phối hợp nghi binh, lừa địch trong chiến dịch Tây Nguyên và tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng Miền Nam thống nhất đất nước.
Ngày 01 tháng 12 năm 1987, chấp hành mệnh lệnh của Bộ Quốc phòng, Sư đoàn hành quân trở về Tổ quốc đứng chân trên địa bàn 2 tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên Huế làm nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và quản lý, phúc tra, huấn luyện dự bị động viên; sẵn sàng cơ động thực hiện các nhiệm vụ trên địa bàn 3 tỉnh phía Nam Quân khu 4; phối hợp cùng với cấp ủy, chính quyền địa phương xây dựng cơ sở, cụm an toàn làm chủ, góp phần bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn đóng quân.
Trong suốt 30 năm (1988-2018) xây dựng Sư đoàn chủ lực cơ động, huấn luyện sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất nước trên địa bàn phía Nam Quân khu 4 theo đường lối đổi mới của Đảng, Sư đoàn luôn quán triệt nghiêm túc Chỉ thị, Nghị quyết các cấp, mệnh lệnh, chỉ lệnh, huấn luyện chiến đấu của Bộ quốc phòng, của Quân khu. Không ngừng nâng cao chất lượng huấn luyện theo phương châm “Cơ bản, thiết thực, vững chắc”, đồng bộ và chuyên sâu, bám sát yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Phát huy truyền thống đơn vị anh hùng, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ của Sư đoàn luôn quyết tâm khắc phục khó khăn, xây dựng bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng, một lòng trung thành với sự nghiệp cách mạng của Đảng, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Tập trung nâng cao chất lượng huấn luyện đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới, tổ chức huấn luyện chặt chẽ, lấy huấn luyện cơ bản làm cơ sở, huấn luyện chiến thuật làm trung tâm, huấn luyện cán bộ làm then chốt, coi trọng huấn luyện thực hành, rèn luyện thể lực, gắn xây dựng chính quy với quản lý kỷ luật, tập trung xây dựng đơn vị vững mạnh, ngày càng đi vào chiều sâu vững chắc, thường xuyên tập huấn, bồi dưỡng cán bộ, tổ chức hội thi, hội thao nhằm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ các cấp. Hàng năm, tiếp nhận, huấn luyện hơn 1.000 chiến sỹ mới trên địa bàn 6 tỉnh của Quân khu và phúc tra, quản lý, huấn luyện dự bị động viên trên địa bàn 2 tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. Cùng với đó đơn vị thường xuyên tổ chức huấn luyện diễn tập chỉ huy cơ quan các cấp và tham gia diễn tập khu vực phòng thủ, được Bộ Tư lệnh Quân khu và cấp uỷ chính quyền địa phương đánh giá cao.
Bên cạnh nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, Sư đoàn luôn giáo dục cán bộ, chiến sĩ nêu cao tinh thần cảnh giác trước âm mưu chiến lược diễn biến hoà bình, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch. Đẩy mạnh các phong trào thi đua và thực hiện có hiệu quả các cuộc vận động lớn của Đất nước, Quân đội... Trong những năm qua các cơ quan, đơn vị trong toàn Sư đoàn đã xây dựng nhiều mô hình mới, cách làm sáng tạo, có nhiều tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến trong phong trào thi đua Quyết thắng góp phần cỗ vũ thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị. Sư đoàn luôn chú trọng củng cố kiện toàn tổ chức Đảng, tổ chức chỉ huy, tổ chức quần chúng. Tập trung phát huy dân chủ, đề cao trách nhiệm, xây dựng nội bộ đoàn kết, thống nhất cao. Thường xuyên chăm lo xây dựng Đảng bộ vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết đại hội Đảng các cấp, coi trọng giáo dục nâng cao nhận thức về CN Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước, tình hình nhiệm vụ Quân đội và đơn vị. Bên cạnh đó Đảng bộ Sư đoàn luôn lãnh đạo, quán triệt, triển khai thực hiện có hiệu quả NQ TW4 (khoá XI, khoá XII) “ Về xây dựng, chỉnh đốn Đảng gắn với thực hiện Chỉ thị 03 và Chỉ thị 05 của Bộ chính trị về “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Qua đó từng cấp uỷ, chi bộ và cán bộ, đảng viên khắc phục, sữa chữa những hạn chế, khuyết điểm với phương châm tự soi, tự sửa tạo sự chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của cán bộ, đảng viên.
Đặc biệt trong những năm qua hàng vạn lượt cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn đã cùng với nhân dân các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế khắc phục hậu quả do thiên tai, bão lũ gây ra, thu hoạch hàng trăm hecta lúa; hành quân về các xã vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào có đạo thực hiện nhiều việc làm thiết thực hiệu quả, nhất là tuyên truyền vận động nhân dân chấp hành tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; thực hiện có hiệu quả Phong trào “Lực lượng vũ trang Quân khu 4 chung sức xây dựng nông thôn mới”, Sư đoàn đã cùng với cấp uỷ, chính quyền và nhân dân địa phương trên địa bàn đóng quân tham gia xây dựng nông thôn mới, xóa đói, giảm nghèo, thăm, tặng quà, khám chữa bệnh, cấp thuốc miễn phí cho hàng ngàn lượt người dân. Những hành động và việc làm đó của cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn đã góp phần tô thắm thêm hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” trong lòng nhân dân. Ghi nhận những kết quả đó Sư đoàn nhiều lần được cấp ủy, chính quyền các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế tặng bằng khen; Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen “Đơn vị làm tốt công tác dân vận trong 10 năm đổi mới” (1990-1999) Tổng cục Chính trị tặng Bằng khen về thành tích công tác dân vận ở vùng đồng bào tôn giáo 3 năm liền (1999-2002); tỉnh Thừa Thiên Huế và tỉnh Quảng Trị tặng Bằng “Tấm lòng vàng” cùng nhiều phần thưởng khác.
Công tác bảo đảm hậu cần đời sống luôn được các cấp uỷ, tổ chức Đảng quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo với nhiều mô hình, cách làm hiệu quả, tự túc 100% nhu cầu rau xanh, thịt cá các loại. Thu lãi từ tăng gia sản xuất hàng năm lên đến hàng tỷ đồng. Sư đoàn đạt giải Nhì toàn đoàn trong hội thi Chủ nhiệm và cơ quan Hậu cần Trung đoàn bộ đủ quân cấp Quân khu năm 2017; được Bộ Quốc phòng tặng Cờ đơn vị xuất sắc trong phong trào thi đua “Ngành Hậu cần Quân đội làm theo lời Bác Hồ dạy”.
Luôn bảo đảm tốt vũ khí trang bị kỹ thuật cho nhiệm vụ huấn luyện, SSCĐ, diễn tập và các nhiệm vụ đột xuất khác; chế độ nề nếp công tác kỹ thuật theo phân cấp được duy trì nghiêm, vũ khí trang bị kỹ thuật được quản lý chặt chẽ.
.JPG)
Sư đoàn nhận Cờ đơn vị dẫn đầu phong trào Thi đua năm 2017 của Thủ tướng Chính phủ. (Ảnh: Nguyễn Thanh Hải)
Với những chiến công và thành tích đặc biệt xuất sắc trong chiến đấu cũng như trong xây dựng, Sư đoàn đã viết nên truyền thống “Kiên trì, bền bỉ - Dũng cảm, ngoan cường - Bạn tin, dân mến - Đã đánh là thắng”, đặc biệt Sư đoàn có 16 tập thể và 6 cá nhân đã được Đảng, Nhà nước tuyên dương Danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; ngoài ra Sư đoàn vinh dự được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Quân công hạng Ba năm 1984; Huân chương Độc lập hạng Nhất năm 1985; Huân chương Quân công hạng Nhất năm 1987; Huân chương Chiến công hạng Nhất năm 1998; được Bộ Quốc phòng tặng cờ đơn vị khá nhất trong phong trào thi đua Quyết thắng toàn quân năm 2003, 2007; Nhà nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào tặng Huân chương Ít-xa-la và Huân chương Chiến công hạng Nhất. Hơn 3.575 Dũng sĩ diệt Mỹ - Ngụy, hàng nghìn lượt cán bộ, chiến sĩ được tặng thưởng Huân, Huy chương các loại, đó là bề dày truyền thống đáng được trân trọng và tự hào; đặc biệt với sự nỗ lực phấn đấu kiên trì cùng với nhiều đột phá sáng tạo trong hai năm liền (2016, 2017) Sư đoàn đã hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ được giao, được Chính phủ tặng Cờ đơn vị dẫn đầu phong trào Thi đua quyết thắng của toàn quân và được đề nghị tặng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba.
Thượng tá Nguyễn Thanh Hùng-Chủ nhiệm Chính trị Sư đoàn 968 - Quân khu 4