Ông Hoàng Việt Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan phát biểu tại Hội thảo (Ảnh:T.L)
Ngày 4/12 tại Hà Nội, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Tổng cục Hải quan tổ chức hội thảo lấy ý kiến của doanh nghiệp về Dự thảo thông tư quy định tiêu chí đánh giá tuân thủ và tổ chức đánh giá tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp trong hoạt động xuất, nhập khẩu, quá cảnh hàng hóa.
Tại hội thảo ông Hoàng Việt Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan hiện ngành hải quan đang thực hiện công tác quản lý, giám sát hoạt động hải quan bằng biện pháp quản lý rủi ro, là bước mà hải quan các nước tiên tiến trên thế giới đang áp dụng nhằm tối ưu hóa nguồn nhân lực và kiểm soát hiệu quả ngành Hải quan. Cụ thể việc quản lý theo hình thức rủi ro dựa trên mức độ tuân thủ pháp luật của các doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu. Ngành hải quan đang đánh giá doanh nghiệp dựa trên 3 luồng đó là: luồng xanh – luồng vàng – luồng đỏ. Luồng xanh là luồng được miễn kiểm tra kể cả hồ sơ và hàng hóa (chiếm 60%), luồng vàng chỉ kiểm tra hồ sơ (chiếm 35%) và luồng đỏ hiện nay là 5%.
Tuy nhiên để hỗ trợ hơn cho doanh nghiệp trong công tác xuất nhập khẩu, ngành hải quan dự kiến sẽ phân loại doanh nghiệp thành 4 loại thay vì 3 loại như hiện nay, đó là tuân thủ cao, tuân thủ trung bình, tuân thủ thấp và không tuân thủ.
Trên cơ sở đánh giá mức độ tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp, cơ quan hải quan sẽ thực hiện việc áp dụng các chính sách ưu đãi, biện pháp quản lý để đạt được 2 mục tiêu là tạo thuận lợi cho cộng đồng doanh nghiệp và kiểm soát, chống buôn lậu, gian lận thương mại.
Cụ thể, ông Hoàng Việt Cường cho biết, việc công khai phương pháp quản lý, tiêu chí đánh giá của cơ quan hải quan để cộng đồng doanh nghiệp nắm được. Từ đó để doanh nghiệp biết được ngành hải quan đang nhìn nhận doanh nghiệp thế nào, đồng thời ngành hải quan biết ưu tiên kiểm soát vấn đề gì với từng loại doanh nghiệp.
Nền kinh tế Việt Nam ngày càng mở cửa, hiện quy mô kim ngạch xuất nhập khẩu đã lớn gấp đôi GDP, các hoạt động xuất nhập khẩu ngày càng gia tăng. Quản lý hải quan do vậy đối mặt với nhiều thách thức. Thách thức đầu tiên là gia tăng khối lượng công việc khi hoàng hóa xuất nhập khẩu gia tăng nhanh chóng cả về khối lượng và tính đa dạng của các loại mặt hàng. Trong khi đó ngành hải quan không thể tăng nhanh bộ máy.
Ông Quách Đăng Hoà, Cục Trường Cục Quản lý rủi ro (Tổng cục Hải quan) cũng cho rằng, các yếu tố vi phạm của doanh nghiệp sẽ được xem xét dựa trên 3 yếu tố: Tần suất, mức độ và phạm vi thời gian chiếu theo pháp luật hải quan, thuế và pháp luật về quản lý chuyên ngành trên lĩnh vực hải quan.
Theo ông Hòa, các doanh nghiệp ngay khi có hoạt động xuất nhập khẩu sẽ được đánh giá ở mức 3-mức tuân thủ thấp, sau đó dần dần sẽ được tính thêm điểm tuân thủ theo thời gian và tần suất hoạt động. Điều này tránh được việc nhiều doanh nghiệp lợi dụng việc thành lập doanh nghiệp để gian lận, một năm chỉ phát sinh 1-2 tờ khai hải quan mà được đưa vào ‘Tuân thủ cao’ thì không phù hợp.
Tại hội thảo ông Huỳnh Quang Phòng, Phó chủ tịch VCCI nhận định, khi thủ tục thông quan nhanh nhờ việc phân loại hàng hóa rủi ro cao sẽ giúp giảm thiểu chi phí cho doanh nghiệp nằm trong diện rủi ro thấp, nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt.
Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới trong Doing Business 2019: “Chỉ số thương mại qua biên giới của Việt Nam vẫn còn xếp hạng thấp so với các nước, là một trong ba lĩnh vực được đánh giá còn ít chuyển biến và không gian thay đổi còn rất lớn”. Báo cáo của VCCI về thực hiện Nghị quyết 19 và 35 công bố cách đây 2 tuần cũng chỉ ra thì chỉ có 43% doanh nghiệp tại Việt Nam được hỏi đánh giá thấy lĩnh vực này có sự thay đổi tích cực. Tất nhiên, thương mại biên giới không chỉ là lĩnh vực của riêng ngành hải quan mà còn một phần rất quan trọng nằm tại các thủ tục kiểm tra chuyên ngành thuộc trách nhiệm của rất nhiều bộ, ngành.
Tuy nhiên, theo nhìn nhận chung của doanh nghiệp, họ vẫn muốn được đơn giản hơn trong các thủ tục kiểm tra để doanh nghiệp đỡ tốn chi phí. Khi nói về dự thảo, đại diện doanh nghiệp cho rằng, cơ quan Hải quan cần tổ chức phân loại thử tiêu chí được đưa ra để xác định cách phân loại hợp lý, phù hợp với năng lực quản lý của cơ quan Hải quan, tránh trường hợp khi phân loại thực tế các doanh nghiệp có quá nhiều doanh nghiệp phân vào loại 3 và 4, năng lực quản lý của cơ quan Hải quan không đáp ứng được./.
M.P