Ngược con đường mòn Hồ Chí Minh vào những ngày cuối tháng 5 ngập những cơn gió Lào, chúng tôi tìm đến với thôn Pa Hy (xã Tà Long, huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị). Hỏi nhà ông lão người dân tộc Vân Kiều tên Pả Hiếu thì ai ai cũng biết, bởi hơn 24 năm qua, ông đã tiếp sức cho rất nhiều thế hệ học sinh vững tâm đến trường khiến người dân rất yêu mến.
Năm nay đã 78 tuổi, Pả Hiếu tên thật là Hồ Xuân Neng. Dù sức khỏe đã không còn như xưa, nhưng cái tâm và tấm lòng của ông với chuyện giáo dục vùng cao vẫn còn đầy sự nhiệt huyết. “Đám trẻ ở đây thiệt thòi lắm. Việc đi lại quá khó khăn, từ nhà mà đến trường cả chục cây số cuốc bộ, đường sá nhiều đèo dốc lại xuống cấp khi mưa bão nên mấy đứa cứ bỏ học dần. Nhà tôi ở gần trường, thấy vậy tôi thương quá nên mới quyết định đón chúng về ở chung với gia đình để tiện cho việc học hành”, Pả Hiếu vui vẻ mở chuyện.
 Ngôi trường Mầm non Tà Long được dựng lên khang trang nhờ một phần đóng góp của Pả Hiếu |
Đầu năm 1993, sau khi bàn bạc với người vợ, Pả Hiếu liên hệ với nhà trường và phụ huynh để đón các cháu trong xã có nhà xa trường về ở cùng. Lúc đầu gia đình ông đón 4 đứa trẻ về nuôi và lo mọi việc ăn ở, không lấy của các cháu một cân thóc hay củ khoai nào. Những năm sau đó, dù thu nhập gia đình bằng trợ cấp xã hội, kinh tế đôi lúc khó khăn, nhưng năm nào gia đình cũng nhận nuôi từ 2 đến 5 cháu học cấp 1 và cấp 2. Vì thế, ngôi nhà nhỏ của hai vợ chồng Pả Hiếu không bao giờ vắng đi tiếng cười của trẻ nhỏ. “Các cháu ở nhà chúng tôi rất ngoan lại chịu khó chăm chỉ học hành. Gia đình ăn gì thì các cháu ăn đó thôi, chúng không hề đòi hỏi”, Pả Hiếu chia sẻ.
Cho đến nay, đã có hàng chục cháu nhỏ được gia đình Pả Hiếu cưu mang giúp đỡ nuôi ăn học và trở thành người tài giỏi cho quê hương, đất nước. Gia đình Pả Hiếu chưa hề phàn nàn và hối hận về những việc mình làm, thậm chí coi các cháu như là con của mình. Pả Hiếu tâm sự rằng, vào những ngày bị bệnh phải nằm viện, lo cho các cháu không có chỗ ăn ở, Pả Hiếu không quên sắp xếp cho các cháu xuống ở cùng với người con ruột ngay sát nhà.
Khi được hỏi nguyên nhân gắn bó với công việc này bao nhiêu năm nay, Pả Hiếu nói: “Hồi còn nhỏ tôi không được đến trường học hành đầy đủ. Rồi những năm kháng chiến, tôi đi bộ đội nên học lõm mới biết được chữ. Con cái tôi vì khó khăn nên cũng không được đi học, vì vậy mà bây giờ cứ quanh quẩn bên việc nương rẫy. Tôi không muốn các cháu trong xã phải như tôi và con mình, các cháu cần được học hành đến nơi đến chốn để có cuộc sống tốt hơn...”.
Không chỉ tạo điều kiện giúp đỡ cho đám trẻ vùng cao sát biên giới Việt- Lào của xã Tà Long được ăn ở để đến trường nuôi con chữ, lão già người Vân Kiều còn lặng lẽ đóng góp rất nhiều cho giáo dục tại địa phương miền núi này. Chính ông và gia đình đã nhường cả căn nhà mình đang ở để cho các cháu có nơi học tạm, trong lúc đó trường tiểu học Tà Long đang được xây dựng ngổn ngang. “Ngày đó nhà tôi thành lớp học, ngày hai lớp vào sáng và chiều. Ngoài việc nhường luôn cho các cháu có chỗ học, tôi và chồng mình còn dọn dẹp bàn ghế giúp các cháu và các thầy cô. Tuy rằng có vất vả nhưng mà lại giúp được cho các cháu phần nào thì chúng tôi cảm thấy hạnh phúc lắm rồi”, bà Hồ Thị Huệ - vợ của Pả Hiếu vui vẻ góp chuyện.
Cũng vì thương trẻ nhỏ, năm 2005 gia đình Pả Hiếu đã tình nguyện hiến gần 200 m2 đất ngay cạnh nhà mình để xây dựng trường mầm non cho các cháu có chỗ ăn học. Đến nay ngôi trường Mầm non Tà Long khang trang là nơi học tập và giảng dạy của 42 cháu và 3 cô giáo. “Ngày mới xây trường Mầm non Tà Long, các cháu không có nước sạch để sinh hoạt. Nguồn nước mà các cháu đang dùng từ trước đến nay cũng từ sự giúp đỡ của gia đình Pả Hiếu. Nhờ vậy mà công tác dạy và học mới được diễn ra thuận lợi”, cô Thái Thị Huế, Hiệu trưởng trường Mầm non Tà Long cho biết.
Nói về việc làm của Pả Hiếu, ông Hồ Văn Diên, Chủ tịch UBND xã Tà Long tấm tắc khen: “Pả Hiếu là một công dân gương mẫu của địa phương, là tấm gương sáng để lớp trẻ hiện nay noi theo. Chính việc làm của Pả Hiếu đã giúp cho nhiều cháu nghèo, khó khăn có thêm động lực để học tập ngày một càng tốt hơn”.
“Mình có gì thì mình giúp các cháu. Mong chúng học thật giỏi để là người có ích cho xã hội thôi...”, Pả Hiếu tâm tư.