Ảnh minh họa (Ảnh: M.P)
Doanh nghiệp “gối đầu” nợ thuế đang trở thành xu hướng
Theo Tổng cục Thuế, tổng số tiền thuế nợ do 63 Cục Thuế quản lý ước tính đến thời điểm 30/9/2018 là 82.961 tỷ đồng. Số nợ này tăng 9.817 tỷ đồng so với thời điểm 31/12/2017. Trong đó, nợ tiền thuế đến 90 ngày và trên 90 ngày là 48.019 tỷ đồng (tăng 15,1% so với 31/12/2017). Tiền thuế nợ của người nộp thuế đã chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự, liên quan đến trách nhiệm hình sự, giải thể, phá sản, chấm dứt hoạt động sản xuất kinh doanh, không còn hoạt động tại địa chỉ đăng ký kinh doanh (nợ không có khả năng thu hồi) là 34.942 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng hơn 42% tổng số tiền thuế nợ, tăng 3.473 tỷ đồng so với thời điểm 1/12/2017.
Theo đại diện Tổng cục Thuế, thời gian qua, toàn ngành Thuế đã tổ chức rà soát, phân loại nợ, tuổi nợ; áp dụng các biện pháp cưỡng chế và công khai thông tin nợ thuế; tăng cường phối hợp với chính quyền địa phương trong công tác đôn đốc thu hồi nợ thuế. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, so với thời điểm ngày 31/12/2017, nợ thuế vẫn đang có chiều hướng ngày càng tăng. Đáng chú ý, số tiền nợ thuế, đặc biệt là nợ khó đòi tăng mạnh.
Chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu cho biết, theo quy định của Luật Thuế, tiền phạt chậm nộp dưới 90 ngày là 0,03%/ngày, nếu tính theo tháng thì số tiền phạt chậm nộp mỗi tháng chỉ ở mức 0,9% giá trị số thuế chậm nộp, tính ra một năm khoảng 10,8%. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn tới tình trạng doanh nghiệp “gối đầu” nợ thuế. Nghĩa là vẫn khai thuế theo quy định, tuy nhiên sau đó cố tình nợ thuế nhưng dưới 90 ngày để không bị cưỡng chế thuế và chấp nhận trả tiền phạt chậm nộp thuế 0,03%/ngày.
“Doanh nghiệp đưa ra so sánh lãi vay ngân hàng ở kỳ hạn ba tháng khoảng 6,0%/năm, chưa kể việc vay ngân hàng phải mất thời gian làm thủ tục. Như vậy, các doanh nghiệp sẽ chọn cách giữ lại tiền thuế đến khi hết hạn 3 tháng, cục thuế gửi công văn cưỡng chế thu thuế thì họ mới nộp ngân sách” chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu cho hay.
Ông Cao Anh Tuấn, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế cho biết, Luật Quản lý thuế hiện hành quy định người nộp thuế chậm nộp tiền thuế so với thời hạn quy định thì bị tính tiền chậm nộp 0,03%/ngày, kể cả người nộp thuế thực tế không còn đối tượng để thu, người nộp thuế đã chết hoặc được pháp luật coi là đã chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự; người nộp thuế bỏ địa chỉ kinh doanh đã đăng ký với cơ quan đăng ký kinh doanh, doanh nghiệp chờ giải thể, doanh nghiệp mất khả năng thanh toán, cơ quan đăng ký kinh doanh đã thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. Chính những quy định này dẫn đến tiền chậm nộp của nhóm đối tượng không có khả năng thu liên tục tăng.
Nhiều doanh nghiệp khi bị cưỡng chế nộp thuế đã mạnh dạn nói rằng họ để lại tiền thuế thay vì phải đi vay vốn và chu kỳ này sẽ được họ lặp đi lặp lại do pháp luật cho phép. Tiền phạt chậm nộp thuế thấp hơn tiền lãi gửi ngân hàng, nhiều doanh nghiệp đã cố tình chậm nộp nhằm hưởng lợi từ khoản chênh lệch này. Số lượng doanh nghiệp cố tình nợ thuế với mục đích chiếm dụng tiền ngân sách đang diễn ra phổ biến và đang trở thành xu hướng.
Ngày càng nhiều doanh nghiệp nợ tiền thuế hàng trăm tỷ đồng
Năm 2017, mặc dù quyết liệt thu hồi nợ đọng nhưng ngành thuế các địa phương chỉ thu gần 90% số thuế bị doanh nghiệp chậm nộp chuyển qua từ năm 2016. Đại diện Tổng cục Thuế cho biết, để bảo đảm thu số tiền nợ thuế mới phát sinh và giảm số thuế nợ đọng, hoàn thành chỉ tiêu thu hồi nợ thuế được cấp có thẩm quyền đã giao cho năm 2018, Tổng cục đã có công văn chỉ đạo cục thuế các địa phương tăng cường đôn đốc, cưỡng chế thu hồi nợ thuế. Thực hiện quyết liệt chỉ đạo của Tổng cục Thuế, cục thuế các địa phương đã tăng cường sử dụng nhiều pháp chống thất thu thuế như: tăng cường kiểm tra, thanh tra thuế; mở rộng nguồn thu theo hướng bền vững, hỗ trợ doanh nghiệp trong việc khai và nộp thuế… Đặc biệt, nhiều địa phương như: Hà Nội, Thái Nguyên, Bắc Cạn… liên tục thực hiện việc công bố định kỳ các doanh nghiệp nợ, đọng thuế, phí và tiền thuê đất.
Tổng cục Thuế vừa thông báo danh sách doanh nghiệp nợ thuế để đôn đốc, cưỡng chế và công khai thông tin đến từng cục thuế tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
Trong 16 địa phương có số thu điều tiết về ngân sách trung ương có tới hơn 77 nghìn doanh nghiệp nợ thuế trên 5 triệu đồng với số nợ là hơn 33,7 nghìn tỷ đồng. Trong đó, số doanh nghiệp có nợ trên 90 ngày là 70 nghìn doanh nghiệp.
TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội là 2 địa phương dẫn đầu cả nước với số nợ lần lượt là 9.890 tỷ đồng và 13.530 tỷ đồng.
Mới đây, Cục Thuế Hà Nội cũng vừa công khai 153 đơn vị nợ thuế, phí, tiền thuê đất đợt tháng 9/2018 với tổng số tiền nợ hơn 304,3 tỷ đồng. Trong số 153 đơn vị nợ thuế, phí và tiền thuê đất, có sáu doanh nghiệp nợ hơn 15 tỷ đồng tiền thuê đất, 147 doanh nghiệp nợ thuế, phí với số tiền hơn 289,3 tỷ đồng.
Đứng đầu danh sách các doanh nghiệp nợ tiền thuê đất là Công ty CP Thương mại dịch vụ Bắc Qua với số nợ tính đến ngày 31/7/2018 hơn 7,2 tỷ đồng. Với 147 doanh nghiệp nợ thuế, phí, có 45 doanh nghiệp nợ với số tiền hơn 212,5 tỷ đồng, Cục Thuế đã đăng công khai từ các năm trước (năm 2015, 2016 hoặc 2017).
Đáng chú ý, nhiều doanh nghiệp nợ tiền thuế lên đến hàng trăm tỷ đồng. Nổi bật trong danh sách các doanh nghiệp nợ thuế, phí và tiền thuê đất mà Cục Thuế Hà Nội đã công bố phải kể đến những cái tên như: Công ty CP Đầu tư và Phát triển Lũng Lô 5 nợ hơn 342 tỷ đồng; Công ty TNHH Xây dựng công trình Hoàng Hà nợ hơn 158 tỷ đồng, Công ty CP Quốc tế CT Việt Nam nợ gần 122 tỷ đồng, Công ty TNHH Đá quý Thế Giới nợ gần 114 tỷ đồng); Công ty CP Lilama Hà Nội nợ hơn 111 tỷ đồng…
Đại diện Cục Thuế Hà Nội cho biết, ngay từ đầu năm, bên cạnh công tác thu, Cục Thuế Hà Nội cũng luôn đôn đốc, kiểm soát việc kê khai thuế của người nộp thuế, phát hiện kịp thời các trường hợp kê khai không đúng, không đủ để có biện pháp chấn chỉnh, xử lý. Đặc biệt, năm 2018, Cục Thuế tiếp tục phối hợp chặt chẽ cơ quan công an trong công tác chống thất thu. Công tác quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế tiếp tục được Cục Thuế Hà Nội xác định là nhiệm vụ trọng tâm và là thách thức lớn. Những doanh nghiệp được nêu tên là những đơn vị đã bị áp dụng các biện pháp cưỡng chế theo quy định như trích tiền từ tài khoản, thông báo hóa đơn không còn giá trị sử dụng, nhưng các đơn vị chưa nộp đủ số tiền còn nợ vào ngân sách.
Cần mức phạt có tính chất răn đe mạnh hơn
Thời gian qua, để giảm thiểu phát sinh việc chậm nộp thuế, nợ đọng thuế, cơ quan thuế luôn đôn đốc, kiểm soát việc kê khai thuế của người nộp thuế, phát hiện kịp thời các trường hợp kê khai không đúng, không đủ để có biện pháp chấn chỉnh, xử lý. Đặc biệt, năm 2018, ngành thuế đã phối hợp chặt chẽ cơ quan công an trong công tác chống thất thu. Công tác quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế tiếp tục được xác định là nhiệm vụ trọng tâm và là thách thức lớn.
Doanh nghiệp muốn chiếm dụng vốn và chế tài xử phạt quá nhẹ, chưa đủ sức răn đe. Đó nguyên nhân khiến tình trạng chậm nộp thuế gia tăng. Theo chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu, cần phải tăng nặng hình thức xử phạt doanh nghiệp cố tình chây ỳ nợ thuế. Kinh nghiệm ở các nước cho thấy, lãi phạt thuế cao, các doanh nghiệp sẽ phải cân nhắc, hơn nữa việc tuân thủ thuế còn được đánh giá tín nhiệm nên doanh nghiệp cũng không dám làm như vậy.
Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường với sự cạnh tranh rất khốc liệt, hiện nay khá nhiều doanh nghiệp, tổ chức kinh tế tại Việt Nam thực hiện nhiều hành vi trục lợi. Vì vậy, cần hoàn thiện chính sách xử lý chậm nộp thuế theo hướng tăng nặng để kiên quyết đấu tranh, phòng ngừa nợ đọng, thậm chí cố tình chiếm đoạt tiền thuế.
Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) đang lấy ý kiến vẫn giữ nguyên mức phạt chậm nộp là 0,03%/ngày tính trên số tiền thuế chậm nộp. Nhiều chuyên gia cho rằng, nếu vẫn duy trì mức xử phạt này sẽ không giảm được số lượng doanh nghiệp chậm nộp thuế, thậm chí còn làm gia tăng số tiền chậm nộp thuế. Luật cần có sự cân nhắc về tỷ lệ tính tiền chậm nộp sao cho phù hợp thực tế, tạo điều kiện cho doanh nghiệp có khó khăn, đồng thời góp phần ngăn chặn tình trạng nợ thuế gối đầu, nợ thuế kéo dài hiện nay./.
Minh Phương