Hầu hết, các đại biểu dự hội nghị đều chung nhận định: Dự thảo Báo cáo Chính trị của BCH Đảng bộ khóa XVI trình Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII được chuẩn bị công phu, hàm lượng khoa học cao, dung lượng vừa phải. Báo cáo đã đánh giá toàn diện những kết quả đạt được; các nhận định được diễn giải qua con số; nêu và phân tích nguyên nhân (khách quan, chủ quan) hạn chế, yếu kém; từ đó rút ra các bài học kinh nghiệm. Phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu của nhiệm kỳ 2020-2025 thể hiện tầm nhìn chiến lược; nêu được mục tiêu lớn và phương hướng cơ bản, giải pháp hợp lý, thuyết phục, sát với tình hình của tỉnh; đó là khát vọng, là quyết tâm chính trị của Đảng bộ và Nhân dân Quảng Trị trong nhiệm kỳ tới và tầm nhìn đến năm 2030.
Nhà văn Xuân Đức, có lẽ là đại biểu duy nhất “nói vo” tại Hội nghị. Mở đầu bài phát biểu ông đặt câu hỏi “Nhiệm kỳ qua đáng phấn khởi không? Rồi tự trả lời đáng phấn khởi; có tiến bộ không ? rồi cũng tự trả lời: có tiến bộ”. Theo ông về lĩnh vực nông nghiệp, dấu ấn nổi bật đó chính là con số lương thực có hạt. Có được kết quả quan trọng đó, như dự thảo báo cáo chính trị đã khẳng định: Tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới được triển khai đồng bộ, khai thác tốt tiềm năng, lợi thế vùng, miền, nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng trên một đơn vị diện tích. Cơ cấu sản xuất nông nghiệp chuyển dịch rõ nét theo hướng sản xuất nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ, liên kết hợp tác, sản xuất nông nghiệp phát triển theo số lượng và giá trị. Nhờ vậy, sản lượng lương thực có hạt đạt 27,5 vạn tấn/năm, vượt 11% so với chỉ tiêu Nghị quyết XVI và đặc biệt là nhiệm kỳ qua và chục năm lại đây tỉnh ta chưa xảy ra tình trạng mất mùa. Thành tựu nổi bật thứ hai đó là về công nghiệp. Nhà văn Xuân Đức, bộc bạch: Kể từ nhiệm kỳ đầu tiên ông tham gia Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh cho đến khi nghỉ hưu và đến tận bây giờ vấn đề nan giải nhất với tỉnh ta đó là công nghiệp. Công nghiệp Quảng Trị hầu như không có nhiều lựa chọn; quanh đi quảnh lại là xi măng, là bia. Vậy mà nhiệm kỳ vừa qua xuất hiện một số mô hình mới, trong đó tiêu biểu là năng lương tái tạo…Nhìn rộng ra, sản xuất công nghiệp - xây dựng tăng trưởng khá. Tốc độ tăng trưởng bình quân 5 năm 2016 - 2020 đạt 11,42%, vượt chỉ tiêu Nghị quyết XVI (10,5 -11%). Trong đó, đã chú trọng phát triển các ngành công nghiệp có thế mạnh như: dệt may, chế biến gỗ, chế biến thủy sản, năng lượng... Đã có hàng chục dự án về công nghiệp năng lượng được đầu tư với tổng công suất phát điện lên đến 377MW, tăng gấp 3,7 lần so với đầu nhiệm kỳ; trong đó, điện gió 60 MW, điện mặt trời 149,5MW. Ông có niềm tin nhiệm kỳ tới nếu chúng ta biết phát huy kết quả đã đạt được, đặc biệt rút ra cho được nguyên nhân những hạn chế, thách thức và mạnh dạn đổi mới, sáng tạo thì thành công chỉ là mặt thời gian.
Đồng cảm với Nhà văn Xuân Đức, hầu hết ý kiến tại các hội nghị đều cho rằng báo cáo chính trị của BCH Đảng bộ tỉnh là sự kết tinh trí tuệ, tâm huyết, trách nhiệm, sáng tạo, tầm nhìn và khát vọng của Đảng bộ và định hướng phát triển của địa phương. Ông Lê Văn Tới, nguyên Cục trưởng Cục Hải quan Quảng Trị đề nghị: Về phần kết quả đạt được dự thảo đã khái quát khá đầy đủ. Tuy nhiên, ông đề nghị để cán bộ, đảng viên và toàn dân thấy được, hiểu sâu sắc những kết quả đạt được rất đáng tự hào trong nhiệm kỳ qua; của 30 năm kể từ ngày Quảng Trị tách ra từ tỉnh Bình Trị Thiên và cũng là sự ghi nhận kết quả điều hành của lãnh đạo tỉnh báo cáo chính trị cần nhấn mạnh thêm “ý”: Quảng Trị rất ít lợi thế cạnh tranh so với các địa phương lân cận và cả nước; địa lý, khí hậu; nguồn lực yếu, thiếu nhân lực, xuất phát điểm cũng rất thấp… Ông nói: Là người Quảng Trị tôi rất tự hào đi đâu anh em bạn bè đều nhận xét Người Quảng Trị trực tính, thẳng thắn, thật thà, hiếu khách ...Nhưng nghiên cứu kỹ, so sánh với những vùng đất khác thì người Quảng Trị có những hạn chế nhất định, đó là chịu khổ hơn chịu khó. Chịu khổ tức là cam chịu, ít có khát vọng hơn; mau thỏa mãn. Cần có giải pháp nào, chính sách nào để khơi dậy sự khát vọng vươn lên làm giàu của doanh nhân, của người dân. Đó mới là nội lực phát triển ”.
Và cũng từ yếu tố khở đầu ”thiên” chưa thời, ”địa” chưa lợi đó, một số ý kiến cũng mạnh dạn đề nghị trong nhiệm kỳ tới ể đảm bảo tăng trưởng nhanh, trước mắt, tỉnh cần tập trung ưu tiên nâng cao khả năng thu hút vốn đầu tư. Cụ thể nên tận dụng cơ hội từ xu thế dịch chuyển dòng vốn đầu tư quốc tế (khá rõ sau dịch covid) để đẩy mạnh công tác xúc tiến, thu hút đầu tư. Và thứ hai là trong bối cảnh Quảng Trị hiện nay, các lĩnh vực ưu tiên nên là các ngành sử dụng nhiều lao động như may mặc, giày da, lắp ráp …
Hai ngày hội nghị, đội ngũ trí thức, nhà khoa học, văn nghệ sĩ hình như quên hẵn cái nóng đến mềm người. Vậy mà từ khi mở đầu đến xế trưa hoặc chiều tối những ý kiến cứ nối tiếp nhau như mạch nguồn tuôn chảy. Chỉ hơn 30 ý kiến thôi vì thời gian cũng không cho phép nhưng cũng đủ để thấy rằng đó là tiếng lòng, là trí tuệ, tâm huyết, nặng nghĩa, nặng tình với sự phát triển của quê hương.
Ông Lê Bá Tạo, nguyên Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Chi nhánh Quảng Trị, hội viên Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh do sức khỏe nên không phát biểu nhưng qua bản viết của ông gửi cho Thư ký đã chia sẻ “ Tôi năm nay đã 85 tuổi, tuổi vừa cao, sức khỏe lại yếu. Vậy nhưng tôi cũng cố gắng đọc để hiểu, tăng nhận thức và làm theo tinh thần những gì mà văn kiện đã viết; có quá nhiều vấn đề mới được trình bày một cách mạch lạc đầy tính thuyết phục. Càng đọc càng tin vào sự lãnh đạo của Đảng và càng tin vào sự thắng lợi tất yếu của Nhân dân…”
Thiết nghĩ đây cũng là cảm xúc, là suy nghĩ chung của đội ngũ trí thức, nhà khoa học, văn nghệ sĩ Quảng Trị trước thềm Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII. Trí Ánh- Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy