Cụ thể hóa chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế
Cách đây chưa đầy 1 tháng, khi vừa bước sang năm mới 2022 (ngày 11/1), Quốc hội đã thống nhất và ban hành Nghị quyết 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội.
Cũng ngay trong tháng đầu tiên của năm, với tinh thần làm việc quyết liệt, tận tâm, không ngừng nghỉ, vào 30/1 (tức ngày 28 Tết Nguyên đán), Chính phủ ban hành Nghị quyết số 11/NQ-CP về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội. Việc ban hành Nghị quyết này được đánh giá là phù hợp với bối cảnh hiện nay của Việt Nam và cả quốc tế, là quyết sách chiến lược quan trọng, toàn diện nhất để cụ thể hóa chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế theo tinh thần Nghị quyết 43 của Quốc hội.
Nói về triển vọng kinh tế thời gian tới, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhận định, tổ chức thực hiện hiệu quả Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế, Việt Nam sẽ có nhiều cải thiện cả về động lực và kết quả phục hồi so với năm 2021.
Ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Các giải pháp về miễn giảm thuế, phí, lệ phí và hỗ trợ lãi suất; chính sách hỗ trợ doanh nghiệp về cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn giảm lãi vay và giữ nguyên nhóm nợ; cho vay mới với lãi suất phù hợp; hay việc hỗ trợ lãi suất 2% cho doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ kinh doanh thuộc một số ngành, lĩnh vực…là phương thức hợp lý và khoa học, vừa hỗ trợ doanh nghiệp, vừa bảo đảm sử dụng tối đa nguồn lực, đồng thời phù hợp với cơ chế thị trường.
Liên quan đến cơ hội phục hồi kinh tế năm 2022, theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), tiêu dùng nội địa (vốn đóng góp khoảng 68-70% trong GDP) có khả năng tăng cao nhờ yếu tố tâm lý thị trường và thu nhập được cải thiện. Khu vực tư nhân và FDI cũng khôi phục sản xuất kinh doanh nhờ sự "hồi sinh" từ cả phía cung, cầu, sự thích ứng của khu vực doanh nghiệp và các biện pháp hỗ trợ của Chính phủ.
Thêm vào đó, tác động trực tiếp của các gói hỗ trợ kinh tế sẽ rõ nét hơn. Việt Nam sẽ có thêm cơ hội phục hồi thông qua hệ thống trợ giúp xã hội mạnh mẽ và linh hoạt trên cơ sở phân bổ thêm vốn cho các chương trình trợ giúp xã hội; áp dụng kỹ thuật số, để nhanh chóng xác định những người dễ bị tổn thương; mở rộng quy mô thanh toán điện tử, để tiếp cận một cách hiệu quả những người thụ hưởng đã được xác định.
"Các chính sách hỗ trợ tạo động lực, kích thích cho cả tổng cung và tổng cầu; củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô và thúc đẩy cải cách thể chế kinh tế sâu rộng hơn, tạo thêm "sức bật" cho doanh nghiệp", Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định.
Lường trước các "điểm nghẽn"
Số liệu kinh tế tháng 1/2022 được Tổng cục Thống kê, Bộ KH&ĐT công bố cho thấy hoạt động sản xuất, kinh doanh tiếp tục phục hồi tích cực: Số doanh nghiệp thành lập mới tăng cả về số lượng và vốn đăng ký so với cùng kỳ năm trước; số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động tăng khá cao ở tất cả các lĩnh vực; tỷ lệ vốn đầu tư thực hiện từ nguồn ngân sách nhà nước tăng 8,6%, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện tại Việt Nam tăng 6,8% so với cùng kỳ năm 2021…
Theo Bộ KH&ĐT, những hành động quyết liệt, kịp thời của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có tác động ngay tới tình hình phát triển kinh tế-xã hội tháng đầu tiên của năm 2022 với nhiều kết quả khởi sắc, tiếp tục quỹ đạo phục hồi.
Mặc dù vậy, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, cần phân tích, lường trước các "nút thắt", "điểm nghẽn" trong phục hồi và phát triển kinh tế năm 2022 để nhận diện đa chiều cũng như chính xác tình hình, từ đó có phương án linh hoạt và thích hợp nhất.
Đơn cử như ảnh hưởng của đại dịch đến chuỗi cung ứng và lưu thông hàng hóa; "bài toán" thiếu việc làm dẫn đến cắt giảm chi tiêu và tổng cầu của nền kinh tế giảm sâu; một số quy định không phù hợp và thiếu tinh thần trách nhiệm của một bộ phận cá nhân và tổ chức liên quan trong giải ngân vốn đầu tư công.
Bên cạnh đó, dù kim ngạch xuất khẩu năm 2021 đạt con số ấn tượng với 332,25 tỷ USD, tăng 26,5% so với năm trước, nhưng kim ngạch xuất khẩu của khu vực kinh tế trong nước chỉ đạt gần 88,71 tỷ USD, chiếm 26,4% tổng kim ngạch xuất khẩu và chỉ tăng 13,4% so với mức tăng 21,1% của khu vực FDI. Kinh tế phụ trợ và liên kết giữa khu vực kinh tế trong nước với khu vực FDI còn yếu và lỏng lẻo.
Đồng thời, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT cũng nhắc đến các khó khăn hiện hữu khác như: Giá vật tư nông nghiệp và thức ăn chăn nuôi, nuôi trồng thuỷ sản tăng cao; nhu cầu thị trường chưa phục hồi, giá sản phẩm đầu ra của nông nghiệp và thủy sản ở mức thấp khiến người chăn nuôi thua lỗ; nhiều doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn trong sản xuất và tiêu thụ hàng hóa, giá cả hàng hóa tăng cao, tạo áp lực lên lạm phát;…
Giải pháp để tận dụng những cơ hội mới
Cho rằng dù đối diện với nhiều thách thức nhưng Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn các nhà đầu tư, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh một số giải pháp để tận dụng được những cơ hội mới trong quá trình phục hồi kinh tế năm 2022.
Thứ nhất, cần tiếp tục triển khai, thực hiện tốt, an toàn chiến dịch bao phủ diện rộng cho toàn dân tiêm vaccine phòng COVID-19. Trong đó, ưu tiên tiêm cho lực lượng lao động khu vực doanh nghiệp và hộ kinh doanh cá thể để hai khu vực sản xuất này sớm phục hồi nhanh sản xuất kinh doanh.
Thứ hai, kết hợp hài hòa giữa chính sách tài khóa và tiền tệ, chú trọng đến chính sách tài khóa hỗ trợ doanh nghiệp và hộ kinh doanh cá thể vượt qua khó khăn. Sử dụng chính sách tiền tệ cần đúng "liều lượng", trúng đối tượng, hỗ trợ trực tiếp và có hiệu quả, theo đúng tinh thần của Nghị quyết 11/NQ-CP của Chính phủ.
Thứ ba, nâng cao năng lực giải ngân và sử dụng hiệu quả vốn đầu tư, trong đó, thực hiện đầu tư có trọng tâm, trọng điểm vào các ngành, lĩnh vực then chốt, các vùng động lực, cực tăng trưởng, các dự án lớn, quan trọng của quốc gia, dự án kết nối liên vùng. Đặc biệt, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công để tạo sự lan tỏa đến đầu tư tư nhân và khu vực FDI.
Thứ tư, thực hiện nhanh và hiệu quả việc cơ cấu lại nền kinh tế. Cơ cấu lại nội bộ từng ngành theo hướng phát huy lợi thế so sánh và tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu; tập trung nội lực, thúc đẩy động lực phát triển những sản phẩm có lợi thế so sánh, sức cạnh tranh và giá trị gia tăng cao.
Thứ năm, chủ động chuẩn bị đầy đủ các điều kiện thúc đẩy sản xuất kinh doanh, bảo đảm nguồn cung và lưu thông hàng hóa, giảm áp lực lạm phát. Đối với các mặt hàng thiếu hụt trong ngắn hạn cần có chính sách và giải pháp cắt giảm chi phí sản xuất, nhập khẩu kịp thời nguyên vật liệu; tăng cường thanh tra, kiểm tra, kiên quyết xử lý khi phát hiện có hành vi đầu cơ, tích trữ, thao túng giá...
Thứ sáu, chuyển đổi số trong cải cách thể chế và thủ tục hành chính rất quan trọng. Thủ tục hành chính truyền thống và ứng dụng công nghệ trong giải quyết thủ tục hành chính hiện nay chưa đáp ứng yêu cầu và đòi hỏi của người dân, doanh nghiệp trong bối cảnh mới. Nhiều gói hỗ trợ bị vướng về thủ tục hành chính. Rào cản về thủ tục không chỉ gây khó khăn, mà còn tạo ra sự không công bằng cho cộng đồng doanh nghiệp trong việc tiếp cận chính sách và làm méo mó môi trường kinh doanh. Vì vậy, cần có sự hợp tác, phối hợp giữa các cơ quan, bộ, ngành, địa phương thành lập cơ chế phân quyền, đồng thời cải cách hành chính theo hướng hiện đại, có lợi cho người dân.
Cuối cùng là tạo dựng chính sách liên thông, kết nối các chuỗi cung ứng hàng hóa, dịch vụ đi kèm với sự đồng thuận tại các chính quyền địa phương, giải quyết tình trạng tình trạng "cát cứ" không thống nhất gây cản trở cho doanh nghiệp./.
Minh Ngọc