Là một trong những đơn vị đi đầu về ứng dụng CNTT của Ngành Tài chính nói riêng và của cả nước nói chung, Tổng cục Hải quan trong những năm qua luôn nỗ lực đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào các hoạt động nghiệp vụ nhằm tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp trong việc thực hiện các thủ tục hải quan.
Đến nay, ngành Hải quan đã xây dựng được một hệ thống CNTT hỗ trợ được hầu hết các lĩnh vực nghiệp vụ cơ bản như: Hệ thống thông quan tự động, Cổng thanh toán điện tử 24/7, Hệ thống dịch vụ công trực tuyến, Hệ thống cổng thông tin một cửa quốc gia… ngoài việc đảm bảo cho các hoạt động thông quan hàng hóa, các hệ thống CNTT còn giúp giảm thời gian thông quan đối với hàng hóa XNK, phương tiện XNC, công khai, minh bạch các hoạt động của cơ quan hải quan…
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vì nhiều nguyên nhân như sự khác nhau về thời điểm ra đời, ngôn ngữ lập trình, mục đích sử dụng… nên các hệ thống CNTT của ngành Hải quan vẫn còn những tồn tại, chưa đáp ứng được đầy đủ các yêu cầu quản lý ngày càng cao của Ngành trong công tác chỉ đạo, quản lý, điều hành… Đồng thời, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường năng lực tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, Ban cán sự Bộ Tài chính đã chỉ đạo đẩy mạnh triển khai ứng dụng cộng nghệ của cách mạng công nghiệp lần thứ 4 trong lĩnh vực tài chính, ngân sách. Theo đó, yêu cầu triển khai ứng dụng CNTT của cơ quan hải quan phải đảm bảo cung cấp chương trình chăm sóc khách hàng, trả lời tự động về thủ tục, quy trình nghiệp vụ hải quan; phân tích xử lý dữ liệu lớn; sử dụng các tiêu chuẩn công nghệ mới chuỗi, khối, kết nối với tất cả các cơ quan quản lý, các đối tác quản lý giấy phép, giấy chứng nhận phục vụ thông quan…
Để đáp ứng các yêu cầu trên, Tổng cục Hải quan đã thành lập Ban chỉ đạo xây dựng Hệ thống CNTT ngành Hải quan do Tổng cục trưởng Nguyễn Văn Cẩn làm Trưởng ban chỉ đạo.
Ban chỉ đạo Hệ thống công nghệ thông tin ngành Hải quan sẽ xây dựng bài toán nghiệp vụ tổng thể, quản lý DN, hàng hóa XK, NK, quá cảnh; phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh toàn diện từ khâu đầu đến khâu cuối; khả năng tích hợp, kết nối, chia sẻ thông tin với các bộ, ngành, DN và sẵn sàng trao đổi dữ liệu hải quan với các nước trong khu vực và trên thế giới.
Đồng thời thiết lập hệ thống CNTT tổng thể của ngành Hải quan đảm bảo đáp ứng yêu cầu quản trị thông minh; quản lý DN, hàng hóa XK, NK, quá cảnh; phương tiện vận tải XC, NC, quá cảnh toàn diện từ khâu đầu đến khâu cuối; có khả năng tích hợp, kết nối, chia sẻ thông tin với các bộ, ngành, DN và sẵn sàng trao đổi dữ liệu hải quan với các nước trong khu vực và trên thế giới.
Tổng cục Hải quan mới đây đã triệu tập Hội nghị từ ngày 8-14/4/2019 với sự tham gia của hơn 100 cán bộ nghiệp vụ Hải quan đến từ các Vụ, Cục nghiệp vụ cũng như các Cục Hải quan địa phương nhằm xây dựng các bài toán nghiệp vụ tổng thể để thiết kế Hệ thống CNTT Hải quan.
Tổng cục Hải quan sẽ tiến hành nghiên cứu xây dựng bài toán nghiệp vụ theo các chuyên đề quản lý, bao gồm 12 nhóm tương đương 12 lĩnh vực cốt lõi trong quản lý hải quan gồm: Thông quan hàng hóa (thủ tục hải quan chung); Gia công, sản xuất xuất khẩu, doanh nghiệp chế xuất; Giám sát hàng hóa XNK, phương tiện XNC đường hàng không; Giám sát hàng hóa XNK, phương tiện XNC đường biển; Giám sát hàng hóa XNK, phương tiện XNC đường sắt; Giám sát hàng hóa XNK, phương tiện XNC đường bộ, đường thủy nội địa, đường sông; Giám sát hàng hóa đưa ra, đưa vào kho, bãi, địa điểm (ICD, CFS, kho ngoại quan, Kho hàng không kéo dài); Hàng hóa gửi đường bưu chính, chuyển phát nhanh; Hàng hóa quá cảnh, trung chuyển; Hàng hóa kinh doanh tạm nhập, tái xuất; Hàng hóa tạm nhập tái xuất khác và Nhóm thủ tục, kiểm tra, giám sát hải quan đối với xăng dầu XNK, TNTX, chuyển tải sang mạn; xăng dầu cung ứng doanh nghiệp chế xuất; tàu bay, tàu biển; xăng dầu gửi kho ngoại quan, xăng dầu XNK tại cảng phao, neo nổi.
Trên cơ sở yêu cầu bài toán nghiệp vụ và kết quả đánh giá tổng thể hệ thống thông tin hiện nay của Ngành, Tổng cục Hải quan sẽ xây dựng kiến trúc tổng thể hệ thống CNTT trình Bộ Tài chính phê duyệt và triển khai.
Song song với việc xây dựng bài toán nghiệp vụ, Tổng cục Hải quan cũng sẽ rà soát, đối chiếu các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến công tác quản lý hải quan nhằm phát hiện những bất cập, chưa phù hợp hoặc chưa được quy định để kiến nghị sửa đổi, bổ sung./.