Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0) đã và đang diễn ra với tốc độ nhanh, tác động đến mọi mặt trên toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Mặc dù không nằm trong lĩnh vực được đánh giá là chịu ảnh hưởng mạnh mẽ nhất, nhưng làn sóng công nghệ mới này cũng đang tạo ra những thay đổi rõ rệt trong lĩnh vực tài chính-ngân hàng, đặc biệt làm thay đổi kênh phân phối và các sản phẩm dịch vụ ngân hàng truyền thống.
Đó là đánh giá của nhiều chuyên gia tham dự Hội thảo khoa học với chủ đề “Ngành Ngân hàng Việt Nam với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư” do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) tổ chức ngày 15/6 tại Hà Nội.
 |
| Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh.Ảnh:VGP/Huy Thắng |
Phát biểu khai mạc và chỉ đạo Hội thảo, Phó Thống đốc Nguyễn Kim Anh cho biết, do đánh giá được tầm quan trọng và sự tác động mạnh mẽ của CMCN 4.0, NHNN đã chủ động thực hiện nhiều hoạt động của ngành nhằm cụ thể hóa các nhiệm vụ theo Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 4/5/2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc CMCN 4.0.
Theo đó, ngành ngân hàng hoàn thiện hành lang pháp lý hỗ trợ cho hoạt động thanh toán, phát triển hạ tầng công nghệ thông tin (CNTT), an toàn, bảo mật. Đồng thời tăng cường phát triển hạ tầng CNTT. Đẩy mạng cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và Chính phủ điện tử. Cùng với đó, tích cực hỗ trợ sự phát triển của các công ty Fintech. Đặc biệt tăng cường công tác truyền thông và nghiên cứu khoa học về ứng dụng công nghệ 4.0 trong ngành ngân hàng.
Phó Thống đốc cũng chia sẻ những công việc ngành ngân hàng đã làm, một số thành tựu đã đạt được thời gian qua nhằm chủ động thích ứng và phát triển bền vững trước bối cảnh CMCN 4.0.
Cụ thể, đón đầu xu hướng phát triển của CMCN 4.0, các ngân hàng Việt Nam đã chủ động nghiên cứu, đầu tư mạnh mẽ vào một số công nghệ thành tựu của CMCN 4.0 trong sản phẩm, dịch vụ, hoạt động và quản trị của mình. Nổi bật nhất là việc triển khai thực tế các công nghệ số nền tảng như: Điện toán đám mây, Phân tích dữ liệu lớn, Trí tuệ nhân tạo, các ứng dụng, giải pháp như xác thực sinh trắc học, trao đổi dữ liệu mở qua giao diện chương trình ứng dụng (open API)… nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, gia tăng trải nghiệm khách hàng.
Sử dụng các kênh phân phối, tiếp cận người dùng trên nền tảng số, các điểm tương tác với khách hàng qua ứng dụng điện thoại thông minh, mạng xã hội… và ứng dụng các công nghệ số trong cải thiện hiệu quả vận hành hệ thống nội bộ, tối ưu hóa quy trình nghiệp vụ, các ngân hàng có thể nâng cao khả năng quản trị quan hệ khách hàng, giúp ngân hàng hiểu biết sâu sắc hơn về thói quen, sở thích khách hàng để cung ứng sản phẩm, dịch vụ phù hợp, hỗ trợ quản lý danh mục rủi ro. Các công nghệ số, công nghệ mới gắn với CMCN 4.0 không chỉ giúp chuyển dịch kênh phân phối sản phẩm, dịch vụ ngân hàng truyền thống từ các chi nhánh, quầy giao dịch, ATM vật lý sang các kênh số hóa, giúp tương tác khách hàng nhiều và hiệu quả hơn; mà còn có khả năng thay đổi mô hình kinh doanh, quy trình nghiệp vụ, cấu trúc sản phẩm, dịch vụ theo hướng số hóa, giúp các ngân hàng từng bước trở thành ngân hàng số, cung cấp tiện ích, trải nghiệm mới mẻ và đem lại lợi ích thiết thực cho khách hàng.
Bên cạnh đó, với sự phát triển mạnh mẽ của CMCN 4.0, các ngân hàng bước đầu tiếp cận và mở rộng cung ứng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng phù hợp đến những người dân hiện chưa có tài khoản ở vùng sâu, vùng xa với chi phí hợp lý, góp phần đẩy mạnh phổ cập tài chính quốc gia.
Hiện tại, ở Việt Nam đã thử nghiệm một số dịch vụ ngân hàng số và chuyển đổi mô hình kinh doanh theo hướng hiện đại số hoá.
Thử nghiệm mô hình kinh doanh số như không gian giao dịch công nghệ số digital lab của Vietcombank; dự án ngân hàng số Timo của VPBank; dịch vụ ngân hàng tự động LiveBank của TPBank, khu trải nghiệm giao dịch ngân hàng điện tử hiện đại E-Zone tại trụ sở chính BIDV; xây dựng dữ liệu lớn và quản lý dữ liệu của VietinBank với Dự án Kho dữ liệu doanh nghiệp (EDW).
 |
| Các chuyên gia, nhà quản lý trao đổi tại hội thảo.Ảnh:VGP/Huy Thắng |
Đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN), Thứ trưởng Phạm Đại Dương đánh giá cao ngành ngân hàng thuộc nhóm tiên phong ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ trong quản lý và kinh doanh. Dưới sự điều hành của Ngân hàng Nhà nước và sự năng động của các ngân hàng thương mại, những công nghệ tiên tiến đã được ứng dụng đồng bộ, hiệu quả trong toàn bộ hệ thống. Sự chủ động này đã tạo ra một nền tảng vững chắc và những lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh mới, khi kinh tế số phát triển, xu thế thanh toán điện tử tăng nhanh, trung tâm kinh tế thế giới dịch chuyển dần từ Tây sang Đông.
Tuy nhiên, Thứ trưởng Phạm Đại Dương cũng nhận định, dù đã chủ động triển khai nhiều hoạt động khác nhau, nhưng để tiếp cận thành công và tận dụng được những lợi thế mà CMCN 4.0 mang lại thì cần có thêm nhiều nghiên cứu chuyên sâu về những tác động của CMCN 4.0 đến ngành ngân hàng, đặc biệt cần phải chỉ ra được những điều kiện triển khai và thích ứng với CMCN 4.0 của ngành.
Tại Hội thảo này, các nhà khoa học, các nhà quản lý, các chuyên gia cũng đã tập trung thảo luận, đánh giá một cách đầy đủ, toàn diện, sâu sắc những tác động của cuộc CMCN 4.0 tới ngành ngân hàng; trong đó nhận định và chỉ rõ những cơ hội, thách thức mà hệ thống ngân hàng phải đối mặt.
Các chuyên gia cho rằng, cùng với sự phát triển của công nghệ, các giao dịch điện tử gia tăng mạnh trong thời gian thực, dẫn đến các ngân hàng trung ương có thể gặp khó khăn trong việc kiểm soát hệ thống tiền tệ quốc gia. Đặc biệt, ngân hàng trung ương gặp khó khăn để kiểm soát lượng cung tiền của nền kinh tế trong trường hợp tổ chức phát hành tiền điện tử là các định chế tài chính phi ngân hàng tại nước ngoài.
Hơn nữa, hiện nay có xu hướng thâm nhập giữa các công ty công nghệ (Fintech) vào lĩnh vực ngân hàng, trong một số trường hợp có thể kéo theo khả năng xâm chiếm của hoạt động ngân hàng ngầm, đặc biệt với hoạt động thanh toán phi truyền thống (cổng thanh toán điện tử, ví điện tử, thanh toán do công ty viễn thông cung cấp…).
Điều này cũng đặt ra thách thức không nhỏ cho cơ quan quản lý trong việc giám sát hoạt động cũng như kiểm soát dòng tiền. Mặt khác, ứng dụng công nghệ ít nhiều cũng có thể kéo theo rủi ro về tính bảo mật. Do tội phạm công nghệ đang có xu hướng khai thác lỗ hổng về công nghệ và người dùng, lừa đảo bằng các đường dẫn, website không an toàn.
Đại diện một ngân hàng thương mại, ông Nguyễn Hưng, Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPBank) cho biết: Ngân hàng này đặc biệt chú trọng ứng dụng công nghệ vào quá trình kinh doanh, ví dụ dịch vụ “Video teller” cho phép khách hàng có thể giao dịch bất cứ lúc nào, điều này cũng giúp ngân hàng giảm chi phí.
Việc áp dụng công nghệ còn giúp ngân hàng đơn giản hoá các quy trình, thủ tục, giấy tờ.
“Nếu như trước đây dùng quy trình giấy tờ truyền thống, có thể mất vài tuần, nhưng ứng dụng công nghệ số, việc trao đổi thảo luận tức thời tốt hơn, công việc luân chuyển tốt hơn, giảm khâu thủ tục giấy tờ, đồng thời tính minh bạch cũng đem lại hiệu quả cao hơn”, ông Nguyễn Hưng chia sẻ.
Tuy nhiên, đại diện TPBank cho biết, trong bối cảnh hiện nay, các ngân hàng cũng cần đặc biệt chú ý đến việc an ninh, bảo mật hệ thống, chống lại tội phạm công nghệ cao. Xác định tầm quan trọng của bảo mật, TPBank là một trong những ngân hàng đầu tiên áp dụng công nghệ thẻ chip ATM ở Việt Nam, hạn chế tối đa tội phạm ăn cắp dữ liệu, làm giả thẻ…
Tại Hội thảo, các chuyên gia kinh tế cũng nêu ra nhiều khuyến nghị, trong đó các ý kiến cho rằng, để có thể phát triển nhanh, mạnh, hiệu quả và phù hợp với xu hướng phát triển công nghệ của thế giới, ngành ngân hàng cần tập trung nguồn lực nghiên cứu, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý tạo môi trường sinh thái tốt cho các tổ chức tín dụng và các công ty Fintech phát triển cung ứng sản phẩm dịch vụ tài chính trên nền tảng công nghệ số để gia tăng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính của người dân và doanh nghiệp.
Cần chú trọng đầu tư, hoàn thiện kết cầu cơ sở hạ tầng về công nghệ thông tin để có thể hiện đại, tự động hóa hầu hết các quy trình nghiệp vụ ngân hàng, phát triển dịch vụ ngân hàng thông qua ứng dụng công nghệ số. Điều này, đòi hỏi tập trung nguồn lực không chỉ của từng ngân hàng, tổ chức tín dụng mà còn từ phía các cơ quan của Chính phủ.
Huy Thắng