Nhận thức tầm quan trọng của việc đảng viên đang công tác thường xuyên giữ mối liên hệ với chi ủy, đảng ủy cơ sở và gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân nơi cư trú, cấp ủy nơi đảng viên đang công tác thực hiện nghiêm việc giới thiệu đảng viên về sinh hoạt nơi cư trú theo hướng dẫn của cấp trên; phối hợp chặt chẽ với cấp ủy nơi đảng viên cư trú nắm tình hình đảng viên về giữ mối liên hệ và thực hiện nghĩa vụ công dân; thực hiện việc lấy ý kiến nhận xét của cấp ủy nơi đảng viên cư trú trước khi đề bạt, bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử các chức danh. Các chi uỷ, đảng uỷ cơ sở nơi cư trú tiếp nhận, lập danh sách bố trí theo tổ hoặc nhóm để sinh hoạt. Cấp ủy nơi đảng viên công tác và cấp ủy nơi đảng viên cư trú lập sổ theo dõi việc giới thiệu, tiếp nhận đảng viên về sinh hoạt nơi cư trú và phân công cấp ủy viên thường xuyên theo dõi, quản lý việc sinh hoạt theo đúng định kỳ, do đó đã nâng cao được nhận thức, trách nhiệm của đảng viên về sinh hoạt nơi cư trú cũng như đảng viên đang công tác ở địa phương. Đến thời điểm 30/9/2018, toàn Đảng bộ tỉnh có 18.962 đảng viên thuộc diện giới thiệu về giữ mối liên hệ với chi ủy, đảng ủy nơi cư trú, trong đó đảng viên đã được giới thiệu là 18.797 đồng chí, đạt tỷ lệ 99,13%; số đảng viên chưa được giới thiệu là những đảng viên mới kết nạp hoặc mới chuyển sinh hoạt đảng.
Hầu hết các chi ủy nơi cư trú đã tổ chức sinh hoạt cho đảng viên đang công tác một năm ít nhất 2 lần (vào giữa năm và cuối năm), một số nơi tổ chức sinh hoạt 3 hoặc 4 kỳ trong một năm. Nội dung các buổi sinh hoạt được chi uỷ chuẩn bị chu đáo theo đúng Hướng dẫn số 23, theo đó đảng viên sinh hoạt nơi cư trú được cấp ủy thông báo tình hình kinh tế - xã hội, an ninh trật tự, kết quả thực hiện nhiệm vụ chính trị và những nội dung công tác trọng tâm của địa phương, của thôn, bản, khu phố, tổ dân phố; tình hình đảng viên và nhân dân nơi cư trú; những khó khăn, bức xúc trên địa bàn dân cư để đảng viên biết, gương mẫu thực hiện nghĩa vụ và thể hiện vai trò, trách nhiệm của người đảng viên ở nơi cư trú, cùng tham gia với cấp ủy nơi cư trú tháo gỡ những khó khăn vướng mắc.
Nhiều đảng viên, nhất là những đồng chí cán bộ lãnh đạo, quản lý các cơ quan, đơn vị đã có nhiều ý kiến tham gia thiết thực, giúp các cấp ủy nơi cư trú đề ra những chủ trương, giải pháp hiệu quả, góp phần thiết thực vào việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của địa phương; đồng thời tạo được mối quan hệ gần gũi, hiểu biết lẫn nhau giữa đảng viên đang công tác với đảng viên nơi cư trú và với nhân dân địa phương. Cùng với đó, trong các buổi sinh hoạt, nhất là các phiên sinh hoạt cuối năm, chi ủy đã đánh giá, nhận xét việc đảng viên thực hiện nghĩa vụ công dân nơi cư trú, đề nghị biểu dương những đảng viên thực hiện tốt và góp ý với những đảng viên chưa thực hiện tốt hoặc có khuyết điểm, hạn chế ở nơi cư trú. Các cấp ủy đã thực hiện trao đổi tình hình đảng viên sinh hoạt và thực hiện nghĩa vụ công dân nơi cư trú, phản ánh, đánh giá, nhận xét sát thực, khách quan, giúp cho cấp uỷ các cơ quan, đơn vị nơi đảng viên đang công tác nắm rõ hơn cán bộ, đảng viên của mình, giúp cho việc đánh giá, phân loại cán bộ, đảng viên hằng năm và công tác khen thưởng, kỷ luật, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, đề bạt, bổ nhiệm, sử dụng cán bộ, đảng viên một cách khách quan, chính xác hơn. Qua kết quả đánh giá, nhận xét của các cấp ủy nơi cư trú, đa số đảng viên thực hiện tốt việc thường xuyên giữ mối liên hệ với chi ủy và gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân nơi cư trú.
Bên cạnh những kết quả đạt được, trong thực tế tại một số địa phương, việc thực hiện Quy định 76 còn biểu hiện thiếu thực chất. Cấp ủy, lãnh đạo cơ quan hầu như không trực tiếp về nghe cấp uỷ, tổ trưởng dân phố, các đoàn thể địa phương nhận xét đảng viên sinh hoạt nơi cư trú (trừ khi có vi phạm đã xảy ra mới đi xuống xác minh). Một số đảng viên nhận thức chưa đầy đủ nên trong sinh hoạt có khi còn thể hiện sự đối phó, tham gia sinh hoạt không đều; thiếu ý thức tự giác tham gia các hoạt động tại cơ sở. Thường chỉ cố gắng có mặt một năm 2 lần vào các buổi sinh hoạt và đóng đầy đủ các khoản đóng góp của địa phương là xong trách nhiệm mà không tham gia phát biểu, góp ý xây dựng địa phương trong các buổi sinh hoạt. Chưa kể gia đình nào có nhiều đảng viên lại thường chỉ cử một người tham gia họp theo kiểu "đại diện". Một số chi ủy, chi bộ khu dân cư chưa coi trọng đúng mức việc chuẩn bị nội dung sinh hoạt; chưa mạnh dạn nêu lên những ưu, khuyết điểm của đảng viên và gia đình nơi cư trú. Việc nhận xét, đánh giá hàng năm đối với đảng viên sinh hoạt nơi cư trú ở một số nơi chưa cụ thể và thực chất, một số cấp uỷ còn nể nang, chủ yếu nêu thành tích, ưu điểm, chưa mạnh dạn chỉ ra những khuyết điểm, hạn chế của đảng viên. Khi có yêu cầu lấy ý kiến chủ yếu vẫn ghi chung chung như: chấp hành tốt, tham gia tích cực; nhược điểm thì nêu sơ qua, không dám ghi vào văn bản những phát hiện tiêu cực, bất minh. Một số nơi không họp chi uỷ để thống nhất đánh giá, nhận xét đối với đảng viên, nên ý kiến nhận xét mang nặng hoặc hoàn toàn của cá nhân đồng chí bí thư chi bộ.
Để khắc phục tình trạng trên, phát huy vai trò của đảng viên tại nơi cư trú, các cấp ủy, tổ chức đảng cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung sau:
Một là, cùng với việc tiếp tục tuyên truyền nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm cho đảng viên, cấp ủy nơi đảng viên công tác và cấp ủy nơi đảng viên cư trú cần làm tốt công tác phối hợp trong quản lý, thông tin tình hình đảng viên nhằm kịp thời phát hiện, chấn chỉnh những đảng viên chưa gương mẫu thực hiện nghĩa vụ, trách nhiệm của mình. Lấy kết quả việc thường xuyên giữ mối liên hệ với chi ủy, đảng ủy cơ sở và gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân nơi cư trú của đảng viên là một trong những căn cứ quan trọng để xem xét, đánh giá, phân loại chất lượng đảng viên, tổ chức cơ sở đảng.
Hai là, tiếp tục đổi mới, cải tiến cách đánh giá, nhận xét đảng viên đương chức cuối năm bằng nới rộng thời gian, mở rộng đối tượng nhận xét, nhất là ý kiến của ban công tác mặt trận, tổ dân phố, hàng xóm, láng giềng của đảng viên cần nhận xét. Trước thời điểm đánh giá, nhận xét cuối năm, chi bộ họp với tổ trưởng dân phố và trưởng ban công tác mặt trận để thống nhất nhận xét từng trường hợp theo đúng tình hình thực tế. Việc làm của các chi bộ ở đây chỉ là thực hiện đúng theo hướng dẫn của cấp trên nhưng qua đó, đảng viên ý thức vai trò của mình khi về nơi cư trú, bám sát tình hình, gắn bó với địa phương hơn và gương mẫu thực hiện chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước, khu dân cư; đồng thời tạo sự công bằng, khách quan trong việc đánh giá đảng viên.
Ba là, trong Quy định số 218 –QĐ/TW ngày 12-12-2013 của Bộ Chính trị Quy định về việc MTTQ Việt Nam, các đoàn thể chính trị-xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền đã nêu rõ một nội dung góp ý là: “Nêu gương về đức khiêm tốn, giản dị; tác phong sâu sát thực tế, gần gũi để thấu hiểu tâm tư, nguyện vọng chính đáng của quần chúng, trước hết trong tổ chức, cơ quan, đơn vị công tác và nơi cư trú”. Trong các quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên cũng đã chỉ rõ đảng viên phải nêu gương về “phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống và vai trò tiền phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng; mối quan hệ giữa đảng viên với nhân dân”. Rõ ràng, đảng viên đương chức buộc phải tự phê bình, báo cáo trước chi ủy, ban công tác mặt trận, đại diện nhân dân ở nơi cư trú để được phê bình, góp ý.
Bốn là, hiện nay có hiện tượng đảng viên về hưu nhưng không nộp giấy sinh hoạt đảng cho chi ủy nơi cư trú để trì hoãn việc sinh hoạt đảng. Để khắc phục tình trạng này, trước khi đảng viên làm các thủ tục nghỉ hưu, cấp ủy nơi đảng viên công tác yêu cầu đảng viên cung cấp địa chỉ cụ thể của chi ủy nơi đảng viên đó cư trú. Trên cơ sở đó, cấp ủy nơi đảng viên công tác bằng các cách phù hợp chuyển hồ sơ đảng viên về đảng bộ nơi cư trú. Nếu đảng viên nào muốn nghỉ sinh hoạt đảng cần có đơn và lý do chính đáng. Làm được như vậy, sẽ hạn chế được việc đảng viên bỏ sinh hoạt đảng mà các tổ chức đảng không hay biết.
Thiết nghĩ, Quy định số 76-QĐ/TW ngày 15/6/2000 của Bộ Chính trị về việc "đảng viên đang công tác ở các cơ quan, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp thường xuyên giữ mối liên hệ với chi ủy, đảng ủy cơ sở và gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân nơi cư trú" sau 18 năm thực hiện cũng đã bộc lộ một số hạn chế cần được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp. Nhằm tạo thuận lợi cho các cấp ủy, tổ chức đảng và đảng viên trong việc tổ chức thực hiện quy định, đề nghị Trung ương nghiên cứu, ban hành quy định mới, trong đó bao gồm cả hai nội dung: một là, quy định đảng viên đang công tác giữ mối liên hệ và thực hiện nghĩa vụ công dân nơi cư trú, thay thế cho Quy định số 76; hai là, quy định phân công cán bộ, đảng viên phụ trách hộ gia đình nơi cư trú, nhân dân thực hiện việc giám sát cán bộ, đảng viên, nhất là giám sát về đạo đức, lối sống. Có như vậy, vai trò của đảng viên sinh hoạt nơi cư trú mới được phát huy hiệu quả và thực chất hơn, góp phần quan trọng trong việc củng cố, nâng cao chất lượng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên trong tình hình mới. Hải Yến