Tốc độ tăng năng suất lao động xã hội - chỉ tiêu duy nhất ước không đạt của năm nay là một trong những mối quan tâm của các đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ tư vừa diễn ra.
Tiềm năng lao động chưa được khai thác tốt
Theo đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn tỉnh Hải Dương), trong 15 chỉ tiêu kế hoạch chủ yếu ước thực hiện năm 2022 tốc độ tăng năng suất lao động xã hội là chỉ tiêu duy nhất ước không đạt trong năm 2022, thậm chí thấp hơn tốc độ tăng năng suất lao động xã hội năm 2021 (năm 2021 đạt 4,71% trong khi GDP tăng chỉ có 2,8%). Con số chênh giữa mục tiêu đề ra và ước thực hiện là khá lớn, khi mục tiêu đề ra là 5,5% nhưng ước thực hiện chỉ ở mức từ 3,8 – 4,3%.
Trong báo cáo của Chính phủ chưa phân tích rõ nguyên nhân không đạt chỉ tiêu này. Do vậy, đại biểu đề nghị bổ sung báo cáo vấn đề này.
 |
| Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương. Ảnh: PT |
Theo đại biểu, tốc độ tăng năng suất lao động là chỉ tiêu quan trọng mà nhìn vào đó, chúng ta có thể đánh giá được hiệu suất làm việc của lao động là yếu tố cơ bản, yếu tố quan trọng thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế. Trong báo cáo của Chính phủ, tăng trưởng năng suất lao động năm 2022 không đạt, trong khi các chỉ tiêu khác để đảm bảo cho tăng trưởng, năng suất lao động đều đạt và vượt. “Điều này chứng tỏ chất lượng lao động, chất lượng nguồn nhân lực của chúng ta còn thấp và ý thức lao động chưa cao, tiềm năng lao động chưa được khai thác tốt” – đại biểu phát biểu.
Điều đáng suy nghĩ là trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030, trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025 và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm, chúng ta đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tăng cường ứng dụng chuyển đổi số và tiến bộ khoa học kỹ thuật để cải thiện năng suất lao động, nhưng chỉ số tăng năng suất lao động của chúng ta ngày càng tỷ lệ nghịch với nỗ lực đó.
Đại biểu dẫn chứng, giai đoạn 2016-2020, năng suất lao động tăng bình quân là 5,8% một năm. Năm 2021 do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, GDP chỉ tăng 2,8%, năng suất lao động tăng 4,71%. Sang năm 2022, GDP ước tăng 8% thì năng suất lao động chỉ ước tăng từ 3,8 đến 4,3%.
Đại biểu nhắc lại, trong Nghị quyết số 31 ngày 12/11/2021 của Quốc hội về kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 – 2025 đã xác định mục tiêu: tốc độ tăng năng suất lao động bình quân của Việt Nam giai đoạn 2021 – 2025 là trên 6,5%/năm, thu hẹp khoảng cách về năng lực cạnh tranh quốc gia với các nước trong nhóm ASEAN – 4. Đặc biệt, đối với các chỉ số về thể chế, cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực. Bởi vậy, Chính phủ đưa chỉ tiêu năm 2023 tốc độ tăng năng suất lao động bình quân từ 5 – 6% sẽ khiến cho chúng ta khó có thể đạt được mục tiêu tốc độ tăng năng suất lao động bình quân giai đoạn 2021 – 2025 là 6,5%/năm như trong Nghị quyết 31 (trong khi 2 năm 2021, 2022 tốc độ tăng năng suất lao động đều dưới 5%).
Hơn nữa, đại biểu chỉ ra, biên độ dao động trong chỉ tiêu tăng năng suất lao động xã hội năm 2023 từ 5- 6% có độ chênh rất lớn. Chưa kể nếu năng suất lao động năm 2003 chỉ tăng 5% (vẫn trong giới hạn đạt chỉ tiêu) lại thấp hơn tốc độ tăng năng suất lao động bình quân giai đoạn 2011 – 2020 của nước ta là 5,1%. Cho rằng điều này không hợp lý, đại biểu đề nghị Chính phủ rà soát lại chỉ tiêu này sao cho hợp lý hơn, vừa thống nhất với Nghị quyết của Quốc hội và Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, vừa phù hợp với các điều kiện thực tế của đất nước trong giai đoạn hiện nay.
Đề xuất bổ sung mục tiêu cải thiện rõ rệt năng suất lao động xã hội
Theo đại biểu, trong Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm 2021 – 2030 cũng đã xác định “đẩy mạnh cải cách thể chế, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo; thực hiện quyết liệt chuyển đổi số, xây dựng nền kinh tế số, xã hội số”. Khi chúng ta đã xác định quyết liệt chuyển đổi số và ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ thì chỉ tiêu về tăng năng suất lao động đề ra phải tương xứng; bởi đầu tư vào tiến bộ công nghệ là cách thức quan trọng, mấu chốt để nâng cao năng suất lao động.
Cơ bản đồng tình với hệ thống các nhiệm vụ, giải pháp được Chính phủ nêu, song theo đại biểu đây là những giải pháp mang tính tổng thể, an toàn hơn là những giải pháp có tính đột phá xuất phát từ kết quả thực tế năm 2022 và mục tiêu năm 2023.
“So sánh với hệ thống nhiệm vụ giải pháp của năm 2022 với 2021 và một số năm trước đó, tôi thấy không có sự khác biệt nhiều”- đại biểu nói. Từ đó, đại biểu đề nghị Chính phủ rà soát và xem xét để bổ sung vào mục tiêu tổng quát thêm một mục tiêu là cải thiện rõ rệt năng suất lao động xã hội.
Đi cùng mục tiêu này, đại biểu nhấn mạnh các giải pháp như: nâng cao chất lượng đào tạo nghề, kỹ năng lao động và nâng cao kỷ luật, kỷ cương lao động, nâng cao năng lực tư duy của lao động để theo kịp với sự phát triển nhanh của khoa học kỹ thuật, gắn trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương đối với việc nâng cao năng suất lao động xã hội./.