Ngay sau khi có Kế hoạch của Bộ Chính trị, hướng dẫn của Ban Tổ chức Trung ương, tỉnh đã khẩn trương xây dựng dự thảo Kế hoạch, Đề án thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW trên cơ sở rà soát tổ chức bộ máy và xây dựng lộ trình cụ thể. Quan điểm của Ban Thường vụ Tỉnh ủy là giữ vững các nguyên tắc tổ chức, hoạt động và đề cao kỷ luật, kỷ cương của Đảng, pháp luật của Nhà nước; huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, thực hiện có trọng tâm, trọng điểm, khẩn trương, nhưng không nóng vội. Để tạo sự thống nhất, đồng thuận cao, phải tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục chính trị tư tưởng, nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy. Do đó, song song với việc tổ chức nghiên cứu, học tập, quán triệt Nghị quyết, Ban Thường vụ Tỉnh ủy tổ chức khảo sát, nghiên cứu tình hình thực hiện Kết luận số 64-KL/TW, ngày 28/5/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về việc đổi mới, hoàn thiện hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở; khảo sát thực trạng tổ chức bộ máy hệ thống chính trị ở một số địa phương, đơn vị cấp tỉnh, cấp huyện, cấp cơ sở và thôn, khu phố. Tổ chức các hội thảo để lấy ý kiến tham gia trước khi trình Tỉnh ủy Đề án, Kế hoạch. Nội dung của Kế hoạch ngoài 07 nhiệm vụ chung, còn xác định các nhiệm vụ cụ thể theo 07 nhóm công việc, gồm: (1) Hoàn thiện chủ trương, chính sách về tổ chức bộ máy, biên chế; 2) Sắp xếp đơn vị hành chính, thôn, tổ dân phố của địa phương; 3) Sắp xếp hệ thống tổ chức Đảng; 4) Sắp xếp hệ thống tổ chức Nhà nước; 5) Sắp xếp hệ thống tổ chức Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội; 6) Nhất thể hóa một số chức danh lãnh đạo; 7) Một số nội dung có liên quan khác. Nhiều nội dung trong Kế hoạch do đã được khảo sát, đánh giá thực trạng trước, nên có thể thực hiện được ngay; một số nội dung như thí điểm hợp nhất Ban Tuyên giáo và Ban Dân vận ở Thị ủy Quảng Trị đã thể hiện cách làm mới, sáng tạo của tỉnh.
Những kết quả bước đầu
Trước tiên là hoàn thiện chủ trương, chính sách về tổ chức bộ máy, biên chế. Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành một số văn bản quy định về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế; chỉ đạo việc sắp xếp, bố trí đội ngũ cán bộ như: ban hành Quy định số 09-QĐi/TU, ngày 20/4/2018 “về phân cấp quản lý cán bộ”; Quy định số 10-QĐi/TU, ngày 20/4/2018 “về bổ nhiệm cán bộ và giới thiệu cán bộ ứng cử”. Ban hành Kết luận số 79-KL/TU, ngày 16/5/2018 “về việc thực hiện tinh giản biên chế của các tổ chức trong hệ thống chính trị”; Công văn số 911-CV/TU, ngày 13/4/2018 “về tạm dừng việc bổ nhiệm lãnh đạo cấp phòng”. Ban Tổ chức Tỉnh ủy ban hành Công văn số 1181-CV/BTCTU, ngày 09/5/2018 về sắp xếp, thi tuyển chức danh Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng các trường học”, Công văn số 1252-CV/BTCTU, ngày 26/6/2018 “về việc kiện toàn lãnh đạo cấp xã nơi thuộc diện sắp xếp, sáp nhập”.
Trên cơ sở quán triệt và nắm vững các quan điểm, mục tiêu về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy được xác định tại Kế hoạch của Tỉnh ủy về thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW, UBND tỉnh đã xây dựng Đề án sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị hành chính cấp xã; thôn, bản, khu phố; cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập. Các huyện ủy, thị ủy, thành ủy, đảng ủy trực thuộc Tỉnh ủy; các sở, ban, ngành, Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể chính trị - xã hội cấp tỉnh đã cụ thể hóa và xây dựng kế hoạch chung của địa phương, đơn vị mình và kế hoạch, đề án nhánh để thực hiện theo từng nội dung công việc, như: Kế hoạch sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị trực thuộc (Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Khoa học và Công nghệ...), Kế hoạch sáp nhập các thôn, xóm (huyện Hải Lăng). Ngoài ra, một số địa phương, đơn vị còn thành lập các bộ phận tham mưu, giúp việc như Sở Xây dựng thành lập Ban soạn thảo Đề án sắp xếp, tổ chức lại các phòng chuyên môn thuộc Sở, huyện Đakrông thành lập Tổ giúp việc thực hiện Nghị quyết 18, 19-NQ/TW...
Việc triển khai sắp xếp lại tổ chức bộ máy đạt kết quả bước đầu. Đối với tổ chức bộ máy khối Đảng, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội, đã có những bước chuyển cụ thể. Theo đó, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã chỉ đạo Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ chuyển Trung tâm thông tin công tác tư tưởng thành Phòng Thông tin công tác tuyên giáo. Yêu cầu Ban Thường vụ Tỉnh đoàn sắp xếp lại bộ máy của Trung tâm Thanh thiếu niên Quảng Trị từ 03 phòng xuống còn 02 phòng chuyên môn. Tiếp tục triển khai bố trí nhân viên kế toán, thủ quỹ phục vụ chung công tác của tất cả các cơ quan trong khối Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội cấp tỉnh. Chỉ đạo LĐLĐ tỉnh tiến hành sắp xếp lại Công đoàn Giáo dục cấp huyện và Công đoàn ngành đảm bảo tinh gọn tổ chức, tinh giản biên chế, kết quả: Giải thể 09 Công đoàn giáo dục cấp huyện, chuyển các Công đoàn cơ sở trường học (3 cấp: mầm non, tiểu học và trung học cơ sở) về trực thuộc LĐLĐ cấp huyện chỉ đạo trực tiếp; đồng thời, điều động các đồng chí cán bộ chuyên trách Công đoàn giáo dục cấp huyện đến làm việc tại LĐLĐ cấp huyện. Giải thể 02 Công đoàn ngành có số lượng đoàn viên dưới 2.000 người (Công đoàn ngành NN&PTNT, Công đoàn ngành Giao thông Vận tải) và bàn giao các công đoàn cơ sở về các ngành, địa phương theo ngành nghề và địa bàn quản lý; đồng thời, chuyển 02 đồng chí cán bộ chuyên trách về làm việc tại Công đoàn ngành Xây dựng và Công đoàn ngành Công thương. Không đồng ý để Liên đoàn lao động tỉnh tách Ban Tuyên giáo - Nữ công thành Ban Tuyên giáo và Ban Nữ Công.
Xây dựng Đề án sắp xếp lại tổ chức bộ máy, đổi mới cơ chế hoạt động của Ban BVCSSKCB tỉnh. Mặc dù mô hình Ban BVCSSKCB tỉnh hiện nay nếu duy trì vẫn đảm bảo theo đúng tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết, song để sử dụng có hiệu quả hơn nữa cơ sở vật chất, trang thiết bị máy móc đã được trang bị, đồng thời nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho cán bộ, Tỉnh ủy quyết định chuyển giao cơ sở vật chất, trang thiết bị, đội ngũ y, bác sĩ cho Bệnh viện Đa khoa tỉnh. Chỉ đạo xây dựng Đề án tổ chức lại văn phòng cấp ủy để phục vụ chung hoạt động các cơ quan tham mưu, giúp việc của cấp ủy tỉnh, triển khai thực hiện trong năm 2018. Theo đó, các ban Đảng và cơ quan UBKT Tỉnh ủy không còn Văn phòng; chuyển toàn bộ lái xe, kế toán và cán bộ đang làm công tác ở văn phòng về Văn phòng Tỉnh ủy (nếu cơ quan không thể sắp xếp, bố trí lại công việc khác phù hợp) để Văn phòng Tỉnh ủy thành lập Đội xe trực thuộc 01 phòng chuyên môn, sử dụng 02-03/05 kế toán để phục vụ hoạt động của toàn bộ cơ quan Tỉnh ủy. Các Ban đảng bố trí nhiệm vụ văn thư - lưu trữ, tổng hợp - tổ chức - hành chính cho một phòng chuyên môn thích hợp. Đã chỉ đạo Đảng ủy Khối các cơ quan tỉnh, Đảng ủy khối Doanh nghiệp tỉnh tổ chức lại bộ máy gồm Văn phòng và Ban xây dựng Đảng; Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội xây dựng Đề án sắp xếp lại đầu mối bên trong, hiện nay có Hội Nông dân tỉnh đã xây dựng Đề án sắp xếp, tinh gọn bộ máy bên trong của cơ quan hội giai đoạn 2018 - 2021 (từ 03 Phó Chủ tịch còn 02 Phó Chủ tịch, từ 07 đơn vị trực thuộc còn 04 đơn vị trực thuộc). Chỉ đạo xây dựng Đề án tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tổ chức bộ máy, nhân sự và tài chính của Nhà khách Tỉnh ủy (theo hướng chuyển Nhà khách Tỉnh ủy thành đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ hoàn toàn; Tỉnh ủy chỉ cấp kinh phí để thực hiện những nhiệm vụ do Tỉnh ủy giao).
Đã thực hiện Trưởng Ban Tuyên giáo Huyện ủy đồng thời là Giám đốc Trung tâm BDCT huyện ở 03/09 đơn vị. Việc thí điểm hợp nhất một số cơ quan, nhất thể hóa một số chức danh khác, hiện các địa phương, đơn vị đang xây dựng đề án, kế hoạch và sẽ hoàn thành trong năm 2018.
Việc sắp xếp lại tổ chức bộ máy khối Nhà nước, các hội quần chúng đạt được những kết quả quan trọng. Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã chỉ đạo sắp xếp lại các Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng theo hướng là đơn vị sự nghiệp công lập, tự chủ về tài chính, tự đảm bảo chi thường xuyên. Theo đó, thành lập BQLDA ĐTXD chuyên ngành công trình dân dụng và công nghiệp trên cơ sở tổ chức lại 11 BQLDA ĐTXD thuộc 07 sở (Sở Xây dựng, Sở Công thương, Sở Y tế, Sở Khoa học và Công nghệ, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch) về vị trí là đơn vị sự nghiệp trực thuộc UBND tỉnh. Thành lập BQLDA ĐTXD chuyên ngành công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn trên cơ sở tổ chức lại 04 BQLDA ĐTXD các dự án từ nguồn vốn trong nước thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, về vị trí là đơn vị sự nghiệp trực thuộc UBND tỉnh, nhưng được UBND tỉnh ủy quyền để Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trực tiếp quản lý. Thành lập BQLDA ĐTXD chuyên ngành công trình giao thông trên cơ sở tổ chức lại BQLDA ĐTXD giao thông thuộc Sở Giao thông Vận tải, về vị trí là đơn vị sự nghiệp trực thuộc UBND tỉnh, nhưng được UBND tỉnh ủy quyền để Sở Giao thông Vận tải trực tiếp quản lý. Thành lập BQLDA ĐTXD khu vực trên cơ sở tổ chức lại BQLDA ĐTXD thuộc Ban Quản lý Khu Kinh tế tỉnh hiện nay, về vị trí là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Ban Quản lý Khu Kinh tế tỉnh. Chỉ đạo thành lập ở mỗi huyện chỉ có 01 BQLDA ĐTXD khu vực trên cơ sở tổ chức lại các BQLDA hiện có ở địa phương (Một số huyện trước khi tổ chức lại có đến 04 hoặc 05 BQLDA như: BQLDA Kiên cố hóa trường học, BQLDA kiên cố hóa kênh mương, BQLDA giảm nghèo bền vững, BQLDA ĐTXD…).
Chỉ đạo sắp xếp, tổ chức lại các tổ chức hội hoạt động trên địa bàn tỉnh đảm bảo hoạt động theo nguyên tắc tự nguyện, tự chủ về con người, tự chủ về tài chính, tự đảm bảo kinh phí. Ở cấp tỉnh đã thực hiện sắp xếp, tổ chức lại 59 tổ chức hội có phạm vi hoạt động trong tỉnh, còn lại 48 tổ chức hội, giảm 11 tổ chức hội. Một số địa phương đã tiến hành giải thể hoặc hợp nhất một số tổ chức hội như thành phố Đông Hà đã giải thể 01 tổ chức hội, hợp nhất 3 tổ chức hội; Thị xã Quảng Trị hợp nhất 06 tổ chức hội; huyện Vĩnh Linh hợp nhất 03 tổ chức hội; huyện Gio Linh hợp nhất 05 tổ chức hội; huyện Triệu Phong hợp nhất 08 tổ chức hội; huyện Hải Lăng giải thể 01 tổ chức hội, hợp nhất 01 tổ chức hội; huyện Cam Lộ hợp nhất 06 tổ chức hội; huyện Đakrông hợp nhất 05 tổ chức hội; huyện Hướng Hóa giải thể 02 tổ chức hội.
Một số vấn đề đặt ra
Theo kế hoạch, đến năm 2021, tỉnh ta sẽ cơ bản hoàn thành việc sắp xếp, kiện toàn một số tổ chức theo hướng giảm đầu mối, giảm tối đa cấp trung gian, cấp trưởng, cấp phó; thực hiện thí điểm một số mô hình mới về tổ chức bộ máy và kiêm nhiệm chức danh; đảm bảo giảm tối thiểu 10% biên chế so với năm 2015. Riêng trong 6 tháng đầu năm 2018, năm đầu triển khai thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW, tỉnh đã đạt được một số kết quả bước đầu, thể hiện tinh thần chỉ đạo và tổ chức thực hiện khẩn trương nhưng thận trọng, đi từng bước vững chắc. Trong thời gian tới, việc sắp xếp lại tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế sẽ gặp nhiều vướng mắc, khó khăn nhất định, bởi “động chạm” đến lợi ích, thừa cấp phó sau khi sắp xếp, nhưng những vấn đề này đã được cấp ủy, chính quyền các cấp, các đơn vị xác định rõ để có giải pháp khả thi nhất. Khó khăn hiện nay là cơ chế, quy chế hoạt động giữa các khối cơ quan hành chính và sự nghiệp sau khi sáp nhập; còn thiếu các văn bản, quy định, hướng dẫn của Trung ương về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế khi thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW; thủ tục sáp nhập đơn vị hành chính không đạt tiêu chí còn rườm rà, qua nhiều cấp; chưa có quy định, hướng dẫn việc giải quyết chế độ chính sách đối với đội ngũ những người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn và ở thôn, bản, khu phố dôi dư do thực hiện việc sáp nhập xã, phường, thị trấn và thôn, bản, khu phố; kinh phí thực hiện chính sách tinh giản biên chế đối với cán bộ, công chức, viên chức dôi dư do sáp nhập địa phương, đơn vị... đang là những vấn đề thực tiễn đang đặt ra, cần được giải quyết sớm.
Tuy nhiên, với quyết tâm chính trị cao, với mục tiêu đúng đắn là tinh gọn bộ máy để hoạt động hiệu lực, hiệu quả, phục vụ nhân dân tốt hơn, vì lợi ích Nhân dân, Nghị quyết 18-NQ/TW sẽ được cán bộ, đảng viên và Nhân dân chấp hành thực hiện nghiêm túc, để Nghị quyết đi vào cuộc sống.
Nguyễn Thị Hải Yến