Việc triển khai thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở ở xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh đã công khai cho Nhân dân biết, quyết định và giám sát các dự án, quy hoạch sử dụng đất, khu, cụm công nghiệp, mức giá bồi thường thu hồi đất, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, chương trình xây dựng nông thôn mới, phương án và dự toán, quyết toán ngân sách xã; các quy định về thủ tục hành chính; đối tượng, mức thu các loại phí, lệ phí và nghĩa vụ tài chính khác do chính quyền cấp xã trực tiếp thu, chính sách an sinh xã hội, chương trình vay vốn phát triển sản xuất, giảm nghèo, kế hoạch điều chỉnh địa giới hành chính... Tổ chức cho Nhân dân phát huy quyền làm chủ trong việc bàn, quyết định các công việc của thôn, bản, tổ dân phố phù hợp với quy định của pháp luật.
Cơ chế một cửa, một cửa liên thông tiếp tục được tăng cường và phát huy hiệu quả, hiện nay, 100% xã, phường, thị trấn triển khai thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông. Việc giải quyết các thủ tục hành chính được công khai, minh bạch từ khâu tiếp nhận, giải quyết đến trả kết quả cho tổ chức, công dân, đồng thời, giúp cho công tác quản lý, kiểm soát của lãnh đạo cấp xã trong quá trình giải quyết công việc, nâng cao sự hài lòng của người dân trong việc giải quyết các thủ tục hành chính.
Quy trình sáp nhập, sắp xếp cán bộ thôn, bản, khu phố đã được các địa phương tập trung triển khai thực hiện dân chủ, thông qua việc trưng cầu dân ý để xây dựng các Đề án sáp nhập thôn, bản, khu phố và cấp xã tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả theo chủ trương, nghị quyết của Đảng, Nhà nước, của tỉnh. Đến nay, đã thực hiện việc sắp xếp 33 đơn vị hành chính cấp xã, 522 thôn, bản, khu phố. Sau sắp xếp giảm 16 xã, còn lại 125 xã; giảm khoảng 258 cán bộ, công chức và 227 người hoạt động không chuyên trách cấp xã; sau sắp xếp giảm được 283 thôn, bản, khu phố (từ 1.082 xuống còn 799 thôn, bản, khu phố) và 849 người hoạt động không chuyên trách ở thôn, bản, khu phố. Đến nay, toàn tỉnh có 100% các làng, bản, khu phố xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước, góp phần xóa bỏ các phong tục, tập quán lạc hậu; phát huy tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái; công tác khuyến học, khuyến tài được quan tâm. Chính quyền cơ sở đã chủ động, tích cực trong việc đối thoại và lắng nghe ý kiến, kiến nghị của Nhân dân để tập trung giải quyết tốt những nguyện vọng, lợi ích chính đáng của Nhân dân.
Các cấp ủy đảng, chính quyền tạo điều kiện thuận lợi cho Nhân dân trực tiếp giám sát thông qua Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng, Tổ nhân dân tự quản. 5 năm qua, Ban thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư của cộng đồng đã giám sát 4.941 vụ việc, phát hiện, kiến nghị, đã giải quyết 725/1.349 vụ việc; giám sát 7.401 dự án, công trình, phát hiện, kiến nghị xử lý 1.009/1.964 vụ việc.
Ban vận động “Quỹ vì người nghèo” các cấp trong tỉnh đã hỗ trợ xây dựng 1.374 nhà đại đoàn kết cho hộ nghèo, cận nghèo, trị giá 57,232 tỷ đồng; hỗ trợ sửa chữa nhà ở cho 333 gia đình, trị giá 4,251 tỷ đồng, hỗ trợ phát triển sản xuất cho 741 hộ gia đình, trị giá 3.685 tỷ đồng. Vận động nhân dân đóng góp trên 1.000 ngày công, đóng góp 403.345,153 đồng, làm mới và sửa chữa 3.714 km đường giao thông, xây dựng 65 cổng làng; nạo vét, nâng cấp 547 km kênh mương, hiến trên 771.913m2 đất của gia đình để xây dựng các công trình dân sinh. nổi bật là UBMTTQVN tỉnh huy động nguồn lực hỗ trợ xây dựng và sữa chữa 63 công trình dân sinh như Trường học, trạm y tế, đường giao thông nông thôn, Trung tâm học tập cộng đồng ở khu dân cư các xã đăng ký đạt chuẩn nông thôn mới với trị giá: 24,84 tỷ đồng… Thực hiện quy chế dân chủ còn gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới và đạt được những kết quả đáng khích lệ. Đến nay, số xã đạt chuẩn nông thôn mới là 57/101 xã, đạt tỷ lệ 56,4% (năm 2015 đạt 15,38%).
Công tác hòa giải tại cơ sở luôn được quan tâm, chú trọng thực hiện. Nhìn chung, công tác hòa giải ở cơ sở từng bước được nâng cao về chất lượng, tổ chức và hoạt động ngày càng nền nếp, có hiệu quả, đúng quy định của pháp luật. Từ đó, đã hạn chế tình trạng đơn thư khiếu nại, tố cáo tại các địa phương.
Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện quy chế dân chủ ở xã, phường, thị trấn vẫn còn tồn tại những hạn chế nhất định như: Công tác tuyên truyền, phổ biến, quán triệt các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước liên quan đến thực hiện Kết luận số 120-KL/TW ở một số địa phương, đơn vị chưa thường xuyên, chưa tạo được sự chuyển biến rõ nét trong cán bộ, đảng viên và nhân dân.Việc thực hiện phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” có khâu còn hình thức, việc công khai một số chương trình, dự án, công trình ở một số địa phương chưa đầy đủ, chưa thực hiện đúng quy trình lấy ý kiến của Nhân dân, quá trình triển khai chưa đảm bảo quyền giám sát của Nhân dân nên dẫn đến nảy sinh một số bức xúc; một số vụ việc khiếu kiện kéo dài, vượt cấp, đông người, chưa giải quyết triệt để. Một số nơi còn tình trạng nể nang, né tránh, ngại va chạm, chưa tạo thuận lợi cho người dân tiếp cận thông tin; sau sáp nhập một số đơn vị cấp xã, thôn, bản, khu phố có địa giới hành chính rộng đã phần nào có sự khó khăn trong việc tổ chức họp dân, tiếp xúc cử tri, sinh hoạt ở khu dân cư tỉ lệ thấp; Ban Thanh tra nhân dân ở một số địa phương hoạt động chưa hiệu quả, thường xuyên.
Để giải quyết những vướng mắc trong việc thực hiện quy chế dân chủ cơ sở ở xã, phường, thị trấn trong thời gian tới, cần có những giải pháp như:
Một là, tiếp tục quán triệt, tuyên truyền, phổ biến, triển khai sâu rộng Kết luận số 120-KL/TW, ngày 07/01/2016 của Bộ Chính trị; Pháp lệnh số 34/2007/PL-UBTVQH11 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội gắn với thực hiện nghị quyết đại hội Đảng các cấp. Tăng cường trách nhiệm của cấp ủy đảng, chính quyền, nhất là người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương và trách nhiệm của đại biểu dân cử trong xây dựng và thực hiện QCDC ở cơ sở; chú trọng các địa bàn chưa thực hiện tốt.
Hai là, tiếp tục đẩy mạnh việc xây dựng và thực hiện QCDC ở cơ sở gắn với việc triển khai thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng, Nhà nước liên quan đến việc xây dựng và thực hiện QCDC ở cơ sở; các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước như: “Dân vận khéo”, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”... đảm bảo thiết thực, hiệu quả.
Ba là, tiếp tục thực hiện cải cách thủ tục hành chính; chú trọng việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý, điều hành; công khai, minh bạch các quy định, quy trình, cơ chế, chính sách; chấn chỉnh phong cách, lề lối làm việc của cán bộ, công chức, viên chức trong thực thi công vụ. Thường xuyên kiểm tra và bám sát cơ sở, tăng cường đối thoại, giải quyết kịp thời những bức xúc, đơn thư khiếu nại, tố cáo công dân tránh để xảy ra khiếu kiện đông người, vượt cấp và kéo dài.
Bốn là, phát huy tốt vai trò lãnh đạo của cấp ủy đảng, trách nhiệm của chính quyền trong việc xây dựng và thực hiện QCDC ở cơ sở gắn với phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng - an ninh, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, bảo đảm an sinh xã hội. Tập trung nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, mỗi cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên phải phát huy tính tiên phong, gương mẫu thực hiện quy chế dân chủ, tạo niềm tin trong Nhân dân.
Năm là, kịp thời củng cố, kiện toàn và nâng cao chất lượng hoạt động của Ban Chỉ đạo thực hiện QCDC ở cơ sở sau đại hội đảng và bầu cử đại biểu HĐND các cấp. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát; nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư của cộng đồng. Trong thực hiện quy chế dân chủ ở cấp xã, phường, thị trấn cần đưa tiêu chí kết quả thực hiện quy chế làm tiêu chuẩn thi đua để đánh giá xếp loại của từng đơn vị, cá nhân. Lê Yên.