Thực hiện Thông tư số 02/2013/TT-BVHTTDL, ngày 24/01/2013 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định chi tiết tiêu chuẩn, trình tự, thủ tục xét và công nhận “Phường đạt chuẩn văn minh đô thị”, “Thị trấn đạt chuẩn văn minh đô thị”. Ban Chỉ đạo Phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa tỉnh đã chỉ đạo, hướng dẫn các huyện, thị, thành phố phát động xây dựng phường, thị trấn đạt chuẩn văn minh đô thị.
Trên cơ sở Nghị quyết số 02-NQ/TU, ngày 28 tháng 5 năm 2013 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy khóa XV và Nghị quyết số 06/2013/NQ-HĐND, ngày 31 tháng 05 năm 2013 của Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Trị, Hội đồng nhân dân thành phố đã đưa ra nghị quyết nhằm cụ thể hóa về xây dựng phát triển, đưa thành phố Đông Hà đạt đô thị loại II, gắn với thực hiện “Xây dựng văn minh đô thị” và Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc thành phố đã xây dựng đề án thực hiện cuộc vận động giai đoạn 2016-2020, trong đó chú trọng phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể quần chúng, phân công nhiệm vụ cụ thể phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của tổ chức thành viên và chính quyền thành phố cùng hướng đến mục tiêu xây dựng văn minh đô thị. Năm 2019, UBND thành phố Đông Hà đã ban hành Kế hoạch số 240/KH – UBND, ngày 18/2/2019 về xây dựng phường đạt chuẩn văn minh, tuyến phố văn minh đô thị. Công tác xây dựng được triển khai dựa trên bộ tiêu chí xây dựng văn minh đô thị theo Chỉ thị số 27-CT/TW, ngày 12/1/1998 của Bộ Chính trị, khóa VIII về “Thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội”, Kết luận 51-KL/TW, ngày 22/7/2009 của Bộ Chính trị, khóa X về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 27 của Bộ Chính trị, Chỉ thị số 16-CT/TU, ngày 15/8/2013 của Thành ủy Đông Hà về xây dựng nếp sống văn minh trong việc cưới hỏi, tang gia và lễ hội trên địa bàn. Ban Thường vụ Thành ủy đã ban hành các chủ trương, quyết sách điểu hành và chỉ đạo hiệu quả công tác giải phóng mặt bằng, xây dựng đô thị văn minh.
Bằng những giải pháp cụ thể, đến nay thành phố Đông Hà đã huy động nguồn lực đóng góp trong nhân dân tham gia xã hội hóa xây dựng được 332 công trình với gần 19 tỷ đồng; có 3 phường đạt chuẩn văn minh đô thị theo tiêu chí của Thông tư số 02/2013/TT-BVHTTDL, ngày 22/01/2013 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đó là: Phường 1, Phường 5 và Phường Đông Lương; có 20/28 tuyến phố đạt chuẩn văn minh đô thị, 88 mô hình thực hiện văn minh đô thị, bảo vệ môi trường, 108 mô hình tự phòng, tự quản về ANNTT; có 62/62 khu phố được công nhận danh hiệu khu phố văn hóa, đạt tỷ lệ 100%; có 43/46 cơ quan, trường học được công nhận danh hiệu đơn vị văn hóa, đạt tỷ lệ 93,4%; toàn thành phố có 95,6% hộ gia đình được công nhận danh hiệu gia đình văn hóa. Hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao được chú trọng đầu tư xây dựng, hiện có 61/62 khu phố có nhà văn hóa, 8/9 phường có trung tâm văn hóa thể thao1.
Cả hệ thống chính trị từ thành phố, phường đến khu dân cư thường xuyên vận động nhân dân tích cực tham gia phong trào làm sạch môi trường, duy trì “Ngày chủ nhật xanh - sạch - đẹp”; nạo vét và khơi thông cống rãnh; vận động nhân dân trồng cây xanh theo quy hoạch; nhân dân đã có ý thức hơn trong việc thực hiện thu gom rác theo giờ; không có địa phương nào để xảy ra điểm nóng về ô nhiễm môi trường.
Công tác bảo vệ môi trường ngày càng được nâng lên, các khu phố đã tổ chức cho các hộ dân ký cam kết bảo vệ môi trường. Ủy ban nhân dân các phường đã xây dựng kế hoạch và triển khai nhiều đợt ra quân giải tỏa hành lang an toàn giao thông, vận động, xử lý tình trạng lấn chiếm vỉa hè, lòng đường làm nơi kinh doanh, tập kết vật liệu xây dựng; tháo dỡ lều quán, mái che, bảng quảng cáo vi phạm trật tự an toàn giao thông, trật tự đô thị; tổ chức các đợt phát động tổng vệ sinh môi trường trên địa bàn phường với hàng ngàn lượt người tham gia. Các hoạt động xã hội từ thiện, đền ơn đáp nghĩa được các ngành, các cấp và các tầng lớp nhân dân quan tâm tham gia. Phong trào xây dựng cộng đồng thân thiện, đoàn kết giúp nhau phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo được các đoàn thể và người dân tích cực hưởng ứng.
Phong trào “Phòng chống tệ nạn xã hội” được đẩy mạnh, các khu phố phát động “Khu dân cư không có tội phạm và tệ nạn xã hội” gắn với cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”. Công tác phòng ngừa tội phạm đã nghiêm túc triển khai và thực hiện có hiệu quả, từng bước giảm dần các tệ nạn xã hội, số người vi phạm pháp luật từng bước giảm đáng kể, không có trọng án xảy ra…, đã tạo được những chuyển biến tích cực trong nhận thức và trách nhiệm của người dân về phòng, chống tội phạm và tệ nạn xã hội, qua đó góp phần xây dựng đời sống văn hóa ngày càng lành mạnh ở các khu dân cư.
Bên cạnh những kết quả đạt được, trong quá trình xây dựng văn minh đô thị ở thành phố Đông Hà vẫn còn một số khó khăn, hạn chế đó là: Công tác quản lý kiến trúc, xây dựng đô thị có mặt còn khó khăn, chấp hành quy chế quản lý, xây dựng đô thị trong một bộ phận nhân dân còn hạn chế. Công tác tuyên truyền, giáo dục tuy đã tổ chức với nhiều hình thức phong phú, đa dạng nhưng ý thức, nhận thức của một bộ phận người dân chưa thật sự đổi mới. Nhiều phong trào, mô hình phát động còn mang nặng tính hình thức, thiếu chiều sâu. Xây dựng môi trường văn hóa đô thị có mặt còn hạn chế, ý thức văn minh đô thị trong một bộ phận nhân dân chậm được đổi mới, thực hiện quy định nếp sống văn minh đô thị trong việc cưới, việc tang chưa nghiêm túc, bạo lực gia đình và tệ nạn xã hội dễ phát sinh; việc quảng cáo, rao vặt trên cây xanh, cột điện có chiều hướng phổ biến gây ảnh hưởng đến mỹ quan môi trường đô thị. Vệ sinh môi trường có lúc chưa đảm bảo, nhất là việc đỗ rác không đúng nơi quy định, tình trạng xả nước thải ra đường vẫn còn xảy ra. Ý thức chấp hành pháp luật trong một bộ phận nhân dân chưa cao, dân chủ chưa thật sự đi đôi với kỷ cương.
Để đẩy mạnh hơn nữa xây dựng văn minh đô thị và hướng đến thực hiện mục tiêu của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố Đông Hà lần thứ XIII nhiệm kỳ 2020-2025, đưa thành phố Đông Hà đạt đô thị loại II vào thời gian sớm nhất, cần tập trung thực hiện một số giải pháp sau:
Thứ nhất, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục một cách sâu rộng và đồng bộ trong các ban ngành, đoàn thể, cơ quan, trường học, doanh nghiệp, các cộng đồng dân cư để mọi người nhận thức rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của việc xây dựng phường văn minh đô thị nhằm tạo nên sự chuyển biến rõ rệt về nhận thức, ý thức trách nhiệm của mọi người. Tiếp tục quán triệt triển khai thực hiện nghiêm túc Chỉ thị 27-CT/TW, của Bộ Chính trị ngày 12 tháng 01 năm 1998 về việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội; Thông tư 04/2011/TT-BVHTTDL, ngày 21 tháng 01 năm 2011 của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch về thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội; Quyết định số 43/2019/QĐ-UBND, ngày 25 tháng 10 năm 2019 của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Trị về việc Ban hành Quy định về việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.
Thứ hai, cần tăng cường sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo việc tổ chức triển khai thực hiện Đề án xây dựng đời sống văn minh đô thị từ thành phố, phường đến khu dân cư; tiếp tục chỉ đạo đưa nội dung thực hiện Đề án xây dựng văn minh đô thị vào nghị quyết hàng năm và có các nghị quyết chuyên đề phù hợp với tình hình của địa phương. Cấp ủy chính quyền cần ban hành quy định cụ thể về quản lý quảng cáo, rao vặt; bãi đậu đỗ ô tô, mô tô; đầu tư hoàn thiện cơ sở hạ tầng đô thị một cách đồng bộ; đầu tư thêm nhà vệ sinh công cộng để phục vụ khách du lịch và các dịch vụ kinh doanh về đêm.
Thứ ba, tập trung phát triển cơ sở hạ tầng đô thị một cách đồng bộ, như: Trụ sở các cơ quan, đơn vị, trường học, trạm y tế; đường giao thông; hệ thống điện lưới, điện chiếu sáng công cộng; cấp thoát nước, xử lý nước thải; xử lý và thu gom rác thải; thông tin liên lạc; các điểm vui chơi, giải trí; Trung tâm văn hóa thể dục thể thao, nhà sinh hoạt cộng đồng, phục dựng các lễ hội văn hóa tâm linh có giá trị, trùng tu các di sản văn hóa đã được công nhận trên địa bàn tỉnh.
Thứ tư, làm tốt công tác kiểm tra, giám sát, quản lí quy hoạch xây dựng, quản lí về trật tự đô thị, kiểm tra ngăn chặn các hành vi vi phạm các công trình hạ tầng đô thị. Tăng cường công tác chỉnh trang, quản lí trật tự đô thị theo hướng xanh - sạch - đẹp, kiên quyết tổ chức lập lại trật tự vỉa hè, lòng đường, tạo lập cảnh quan đô thị văn minh, hiện đại; trong đó ưu tiên tập trung chỉnh trang các tuyến phố chính. Có chế tài xử lí cụ thể, kịp thời và đủ sức răn đe đối với những hành vi lệch chuẩn, vi phạm pháp luật và biểu dương, khen thưởng kịp thời những tập thể, cá nhân có cách làm hay, thành tích tiêu biểu. Nêu cao việc phát huy dân chủ, vai trò tự quản, ý thức vì cộng đồng của từng người dân tại các khu dân cư để tạo sự chuyển biến rõ nét trong nhận thức và hành động thông qua những việc làm cụ thể, có ý nghĩa để hướng tới môi trường sống trong lành, an toàn và thân thiện.
Những thành tựu Đông Hà đạt được trong quá trình xây dựng văn minh đô thị là minh chứng phản ánh rõ nét nhất nỗ lực, đồng tâm của cấp ủy, chính quyền, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể và Nhân dân. Hy vọng trong thời gian tới thành phố Đông Hà sẽ trở thành một đô thị văn minh và đạt đô thị loại II như mục tiêu đã đề ra, xứng đáng là thành phố trung tâm của tỉnh Quảng Trị.
[1] Báo cáo xây dựng đời sống văn minh đô thị trên địa bàn thành phố Đông Hà, năm 2020.
Th.S.Lê Thị Thanh Nhạn - Khoa Xây dựng Đảng, Trường Chính trị Lê Duẩn