Để nâng cao chất lượng cải cách tư pháp, hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của các cấp uỷ Đảng đối với hoạt động tư pháp, Ban Thường vụ Tỉnh uỷ đã thành lập Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp tỉnh do đồng chí Phó Bí thư Bí thư Thường trực Tỉnh uỷ làm Trưởng ban. Hằng năm, Ban Chỉ đạo đề ra chương trình trọng tâm, đồng thời phân công từng thành viên chỉ đạo từng công việc gắn với lĩnh vực công tác chuyên môn và chức trách được giao. Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp tỉnh chú trọng lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện Kết luận số 92 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị (khóa IX) về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 và các văn bản của Trung ương, Tỉnh ủy về công tác cải cách tư pháp. Ban Nội chính tỉnh ủy thực hiện tốt nhiệm vụ cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp; tham mưu thực hiện tốt các nhiệm vụ về công tác tư pháp và cải cách tư pháp do Thường trực Tỉnh ủy và Ban Chỉ đạo giao. Các cơ quan tư pháp tỉnh, các huyện, thị, thành uỷ, đảng uỷ trực thuộc căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ đã xây dựng chương trình công tác cải cách tư pháp năm 2018 phù hợp với tình hình của mỗi địa phương, đơn vị và tổ chức triển khai thực hiện tạo được chuyển biến tích cực. Các ban chỉ đạo cải cách tư pháp cấp huyện đã thành lập tổ giúp việc, xây dựng chương trình công tác cải cách tư pháp năm 2018 và tham mưu, giúp cấp uỷ huyện chỉ đạo việc triển khai thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng về công tác cải cách tư pháp ở địa phương.
Cùng với đó, Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp tỉnh đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, ban hành nhiều văn bản chỉ đạo triển khai đồng bộ các nhiệm vụ cải cách tư pháp. Nổi bật trong năm 2018 đã chỉ đạo triển khai hiệu quả Kế hoạch cải cách tư pháp năm 2018 và Kế hoạch công tác cải cách tư pháp giai đoạn 2016-2021; các kế hoạch kiểm tra, giám sát về công tác cải cách tư pháp, Chương trình hành động thực hiện Kết luận số 05-KL/TW về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 48-CT/TW. Trong đó nhấn mạnh nội dung xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật liên quan đến cải cách tư pháp; triển khai các đạo luật mới ban hành, đẩy mạnh phổ biến giáo dục pháp luật; tăng cường chỉ đạo xử lý các vụ án, vụ việc nghiêm trọng, phức tạp. Bên cạnh đó, tỉnh cũng duy trì nền nếp chế độ giao ban khối nội chính; chỉ đạo trực tiếp thường xuyên sâu sát các cơ quan tư pháp của tỉnh trong việc xử lý các vụ án, vụ việc theo Chỉ thị 15-CT/TW, Chỉ thị 50-CT/TW của Bộ Chính trị và các quy chế, quy định của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ.
Cũng trong năm 2018, tỉnh đã quan tâm đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy các cơ quan tư pháp gắn với triển khai thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”. Đồng thời, quan tâm công tác xây dựng, đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tư pháp.
Cấp ủy các ngành tư pháp, nổi bật là Đảng ủy Công an tỉnh, Ban cán sự đảng Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh, Ban cán sự đảng TAND tỉnh đã chủ động, kịp thời ban hành nhiều văn bản triển khai thực hiện hiệu quả các chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh về công tác cải cách tư pháp phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và đặc thù của từng ngành. Công an tỉnh đã ban hành nhiều nghị quyết, kết luận chuyên đề về nâng cao chất lượng công tác điều tra, chất lượng đội ngũ điều tra viên và cán bộ điều tra; hằng năm đều ban hành Nghị quyết về nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội và xây dựng lực lượng Công an nhân dân để lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện, trong đó có đề ra các chỉ tiêu, nhiệm vụ của công tác cải cách tư pháp. Trong năm 2018, Công an tỉnh đã tăng cường kiểm tra, hướng dẫn công tác điều tra, xử lý tội phạm nhằm ngăn ngừa oan sai, tiêu cực; không bỏ lọt tội phạm; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan Nội chính trong quá trình tố tụng, giải quyết các vụ án nghiêm trọng, phức tạp, có nhiều khó khăn, vướng mắc... đã tiếp nhận 623 tin báo, tố giác tội phạm, đã giải quyết 561 tin, đạt tỷ lệ 90%; điều tra khám phá 310 vụ phạm pháp hình sự, bắt xử lý 531 đối tượng, đạt tỷ lệ 88,1% (vượt chỉ tiêu của Bộ Công an đề ra 13,1%, vượt 2,1% so với cùng kỳ năm trước); trong đó án rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng đạt 83% (xảy ra 23 vụ, điều tra làm rõ 19 vụ/30 đối tượng). Viện kiểm sát nhân dân tỉnh đã phối hợp với TAND tỉnh ký kết Quy chế tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm; thực hiện tốt vai trò là cơ quan chủ trì tổ chức hội nghị giao ban các cơ quan tiến hành tố tụng định kỳ; tổ chức các cuộc họp liên ngành trong phối hợp giải quyết các vụ án, vụ việc. Riêng trong năm 2018 đã tổ chức 60 phiên toà rút kinh nghiệm (trong đó có 14 phiên tòa do Viện trưởng hoặc Phó Viện trưởng cấp huyện trực tiếp THQCT và KSXX), góp phần nâng cao kỹ năng thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử của kiểm sát viên. Tiếp tục đổi mới trong công tác chỉ đạo nghiệp vụ để thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 06/CT-VKSTC, Chỉ thị số 04/CT-VKSTC của Viện kiểm sát nhân dân tối cao, về tăng cường các biện pháp phòng chống oan sai và khâu công tác đột phá năm 2018 của ngành “Tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra nhằm chống oan, sai và bỏ lọt tội phạm”, không để xảy ra việc đình chỉ vụ án, bị can do không phạm tội; chỉ đạo kịp thời, sâu sát nên kết quả hoạt động của Ngành đã đạt được kết quả tích cực, nhiều khâu công tác đã đạt và vượt chỉ tiêu đề ra của cả năm. Kiểm sát chặt chẽ việc khởi tố, không khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can; nâng cao trách nhiệm trong phê chuẩn các quyết định, lệnh của cơ quan điều tra đảm bảo đúng quy định của pháp luật. Chủ động đề ra các yêu cầu điều tra; phối hợp với cơ quan điều tra cùng cấp chú trọng nâng cao chất lượng điều tra các vụ án.
Tòa án nhân dân hai cấp đã triển khai thực hiện xây dựng mô hình phòng xét xử mới theo thông tư 01/2017/TT-TANDTC ngày 28 tháng 7 năm 2017 của Chánh án TANDTC, theo đó sắp xếp lại vị trí của người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng, người tham dự phiên tòa tại phòng xét xử. Trong năm 2018 đã công bố 312 bản án, quyết định của tòa án có hiệu lực trên cổng thông tin điện tử theo Nghị quyết 03/2017/NQ-HĐTP ngày 16 tháng 3 năm 2017 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao. Việc thực hiện công bố bản án, quyết định đã góp phần nâng cao chất lượng hoạt động xét xử đồng thời đảm bảo quyền tiếp cận thông tin và giám sát của nhân dân vào hoạt động của tòa án. Thực hiện tốt nguyên tắc tranh tụng, nâng cao chất lượng xét xử, tạo chuyển biến trong công tác xét xử các vụ án theo tinh thần cải cách tư pháp, phù hợp với quy định của pháp luật tố tụng mới. Việc thực hiện xét xử theo mô hình tranh tụng bước đầu có hiệu quả; công tác hòa giải, đối thoại trong các vụ án dân sự, hôn nhân gia đình, lao động, kinh doanh thương mại, hành chính được chú trọng. Riêng trong năm 2018, Tòa án hai cấp đã thụ lý 2560 vụ, việc; đã giải quyết được 2483 vụ, việc các loại, đạt tỷ lệ 97 % (tăng 505 vụ việc so với năm 2017); án bị hủy do lỗi chủ quan: 24 vụ, chiếm tỷ lệ 0,97 % (cấp tỉnh hủy 08 vụ, cấp huyện bị hủy 16 vụ); án bị sửa do lỗi chủ quan 11 vụ, chiếm tỷ lệ 0,4 % (cấp tỉnh bị sửa 04 vụ; cấp huyện sửa 07 vụ).
Trong năm 2018 tỉnh không để xảy ra án oan, sai nghiêm trọng phải tiến hành bồi thường. Các cơ quan tư pháp tích cực phối hợp tham mưu cho cấp ủy, chính quyền giải quyết tốt các vụ việc nổi cộm, phục vụ nhiệm vụ chính trị địa phương, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.
Trong năm qua, tỉnh đã tiếp tục thực hiện chủ trương xã hội hóa các hoạt động bổ trợ tư pháp; tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động luật sư, công chứng. Các hoạt động giám sát, chất vấn của cơ quan dân cử; giám sát, phản biện xã hội của mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội đối với hoạt động tư pháp được tăng cường. Ngoài ra, trong công tác tiếp xúc cử tri, xử lý đơn thư khiếu nại tố cáo đã thường xuyên yêu cầu các cơ quan tư pháp làm rõ, trả lời công dân các vấn đề liên quan hoạt động tư pháp. Cùng với các nội dung trên, trong năm qua, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tư pháp cũng ngày càng được mở rộng. Cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện phục vụ cho hoạt động của các cơ quan tư pháp được quan tâm đầu tư, hỗ trợ, từng bước đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Đa số cấp ủy địa phương đã quan tâm ban hành kế hoạch, chương trình công tác cải cách tư pháp hằng năm để triển khai thực hiện. Một số địa phương đã chủ động ban hành văn bản để lãnh đạo, chỉ đạo công tác nội chính và phòng, chống tham nhũng, trong đó có công tác cải cách tư pháp như: Triệu Phong, Hải Lăng, Đakrông, Đông Hà... Ngoài ra, nhiệm vụ công tác cải cách tư pháp còn được chỉ đạo lồng ghép trong các Nghị quyết phát triển kinh tế - xã hội, các văn bản chỉ đạo về công tác nội chính của địa phương.
Từ những kết quả đạt được, thời gian tới, các cấp ủy, chính quyền, các cơ quan tư pháp cần tiếp tục triển khai, thực hiện có hiệu quả các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Quốc hội về công tác tư pháp và cải cách tư pháp; các đạo luật mới có liên quan đến công tác cải cách tư pháp. Trong đó, trọng tâm là tiếp tục quán triệt, tổ chức thực hiện quan điểm, phương hướng, nhiệm vụ CCTP nêu trong Nghị quyết số 49-NQ/TW, ngày 2/6/2005 của Bộ Chính trị và các nhiệm vụ cụ thể nêu trong Chương trình trọng tâm công tác CCTP giai đoạn 2016-2021 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy; Kết luận 92-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết 49-NQ/TW của Bộ Chính trị về “Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020”; Kế hoạch 38-KH/CCTP, ngày 15/8/2014 của Ban chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương về đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền về chủ trương, nhiệm vụ cải cách tư pháp và hoạt động tư pháp. Triển khai thực hiện tốt Bộ Luật Hình sự 2015, Bộ Luật Tố tụng Hình sự 2015, Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự 2015, Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam 2015, Luật Trợ giúp pháp lý 2017; Nghị quyết số 111/2015/QH13 ngày 27/11/2015 của Quốc hội về công tác phòng, chống vi phạm pháp luật và tội phạm, công tác của Viện kiểm sát nhân dân, của Tòa án nhân dân và công tác thi hành án. Tiếp tục tổ chức tập huấn chuyên sâu những nội dung cơ bản, những quy định mới liên quan đến vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan tư pháp nhằm bảo đảm thống nhất nhận thức, thực hiện có hiệu quả cao nhất. Tiến hành rà soát, sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật ở địa phương phù hợp với quy định của các luật mới được ban hành, sửa đổi, bổ sung.
Cấp ủy, tổ chức đảng tập trung lãnh đạo đối với các cơ quan tư pháp làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống, nâng cao phẩm chất, đạo đức, ngăn ngừa sai phạm trong cán bộ, công chức các cơ quan tư pháp. Kiện toàn tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan tư pháp; xây dựng đội ngũ cán bộ tư pháp của tỉnh vững về chính trị, giỏi về chuyên môn nghiệp vụ, có phẩm chất đạo đức tốt. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm những trường hợp có dấu hiệu tiêu cực, làm ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan tư pháp, nhất là đối với những vụ án có đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân, phản ánh của dư luận. Đồng thời tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng đối với các cơ quan tư pháp trong phối hợp hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án để nâng cao chất lượng hoạt động tư pháp; xử lý kịp thời các vụ án, vụ việc, nhất là các vụ án tham nhũng, nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm.
Nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với các hoạt động bổ trợ tư pháp; tăng cường công tác kiểm tra hạn chế và xử lý nghiêm minh các hành vi tiêu cực trong những tổ chức, cá nhân hành nghề luật sư, công chứng.
Tiếp tục đổi mới và tăng cường hoạt động giám sát của HĐND tỉnh, huyện, thị xã, thành phố đối với các cơ quan tư pháp bảo đảm thiết thực, trọng tâm. Tăng cường trách nhiệm người đứng đầu của các cơ quan tư pháp trong việc thực hiện các kết luận, kiến nghị giám sát của Đoàn ĐBQH tỉnh và Hội đồng nhân dân tỉnh đối với hoạt động của các cơ quan tư pháp. Bên cạnh đó, Ban chỉ đạo cải cách tư pháp tỉnh cũng sẽ tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc tuân thủ pháp luật của các cơ quan tư pháp, nhất là công tác tiếp nhận, giải quyết tin báo tố giác tội phạm, việc bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án, đảm bảo tính nghiêm minh trong thực thi pháp luật./. Hải Yến