Quy định số 24-QĐ/TW kế thừa bố cục (35 mục) của Quy định số 29-QĐ/TW, điều chỉnh một số câu chữ, cách diễn đạt cho phù hợp, dễ hiểu hơn (23 mục) và sửa đổi, bổ sung một số nội dung. Cụ thể như sau:
- Về giới thiệu và kết nạp người vào Đảng
Quy định mới bổ sung mục đảng viên chính thức giới thiệu người vào Đảng, ngoài điều kiện cùng công tác, lao động, học tập “hoặc cùng sinh hoạt nơi cư trú ít nhất 12 tháng với người được giới thiệu vào Đảng trong cùng một đơn vị thuộc phạm vi lãnh đạo của đảng bộ, chi bộ cơ sở”. Đồng thời, Quy định đồng bộ nội dung với việc kết nạp người vào Đảng ở nơi chưa có đảng viên, chưa có chi bộ: “Cấp ủy cấp trên trực tiếp của tổ chức cơ sở đảng (nơi người vào Đảng công tác, lao động, học tập, cư trú) giao cho chi bộ có điều kiện thuận lợi nhất để phân công đảng viên chính thức giúp đỡ người vào Đảng…”.
Để thống nhất với Quy định số 05-QĐi/TW, ngày 28/8/2018 của Ban Bí thư, Trung ương bổ sung nội dung tại mục về kết nạp lại người vào Đảng: “Ít nhất là 36 tháng kể từ khi ra khỏi Đảng (riêng người bị án tử hình về tối ít nghiêm trọng thì phải sau 60 tháng kể từ khi xóa án tích; đảng viên đã bị đưa ra khỏi Đảng do vi phạm chính sách dân số và kế hoạch hóa gia đình thì thực hiện theo quy định của Ban Bí thư), làm đơn xin kết nạp lại vào Đảng…”.
- Về kết nạp người vào Đảng và công nhận đảng viên sai quy định
Quy định mới bổ sung nội dung về cơ quan có thẩm quyền trong trường hợp kết nạp người vào Đảng và công nhận đảng viên chính thức sai quy định:
1. “Nếu quyết định kết nạp người vào Đảng và công nhận đảng viên chính thức không đúng tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định tại Điều 1, Điều lệ Đảng, thì cấp ủy ban hành quyết định phải hủy bỏ quyết định của mình và thông báo cho đảng bộ, chi bộ nơi đảng viên sinh hoạt xóa tên trong danh sách đảng viên. Trường hợp tổ chức đảng ban hành quyết định kết nạp đảng viên đã giải thể hoặc bị giải tán thì cấp ủy có thẩm quyền nơi đảng viên đang sinh sống hủy bỏ quyết định kếp nạp đảng viên không đúng tiêu chuẩn, điều kiện”.
2. “Nếu quyết định kết nạp người vào Đảng, công nhận đảng viên chính thức không đúng thẩm quyền, không đúng thủ tục theo quy định tại Điều 4, Điều 5, Điều lệ Đảng thì phải hủy bỏ quyết định đó, chỉ đạo cấp ủy có thẩm quyền làm lại các thủ tục theo quy định và xem xét trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan. Trường hợp tổ chức đảng đã giải thể hoặc bị giải tán thì cấp ủy có thẩm quyền nơi đảng viên đang sinh hoạt tiến hành thẩm tra, xác minh và làm lại các thủ tục theo quy định”.
- Về quản lý hồ sơ đảng viên
Quy định cập nhật nội dung để bảo đảm việc bổ sung lý lịch hằng năm của đảng viên đang ở nước ngoài phù hợp với thực tế: “Hằng năm, các cấp ủy chỉ đạo, kiểm tra việc bổ sung lý lịch đảng viên và quản lý hồ sơ đảng viên. Đối với đảng viên ra nước ngoài công tác, lao động, học tập từ 12 tháng trở lên, cấp ủy quản lý hồ sơ đảng viên hướng dẫn bổ sung lý lịch khi đảng viên về nước”.
- Để thực hiện thống nhất trong toàn Đảng về nguyên tắc tập trung dân chủ, Trung ương quy định: “Căn cứ vào Điều lệ Đảng, quy định của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, mối quan hệ công tác của cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan chuyên trách tham mưu, giúp việc của cấp ủy và quy chế làm việc của cấp ủy cấp trên, các cấp ủy đảng, đảng đoàn, ban cán sự đảng, cơ quan tham mưu, giúp việc của cấp ủy phải xây dựng quy chế làm việc bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ và thực hiện đúng trách nhiệm, quyền hạn được giao…”.
- Về bầu đại biểu dự đại hội cấp trên
Quy định mới bổ sung nội dung để thống nhất cách hiểu trong quá trình chuẩn bị nhân sự bầu đại biểu dự đại hội đảng bộ cấp trên như sau: “Chỉ được đề cử đại biểu chính thức của đại hội để bầu làm đại biểu dự đại hội đại biểu đảng bộ cấp trên, danh sách bầu cử lập một danh sách chung; bầu đại biểu chính thức trước, số còn lại bầu đại biểu dự khuyết…”
Để phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII và thống nhất với Quy định số 69-QĐ/TW, ngày 13/02/2027 của Ban Bí thư, Quy định mới bổ sung, sửa đổi việc lập các cơ quan chuyên trách tham mưu, giúp việc tại đảng bộ cấp trên trực tiếp tổ chức cơ sở đảng trực thuộc đảng ủy khối Trung ương như sau:
1. "Đảng bộ cấp trên trực tiếp tổ chức cơ sở đảng trực thuộc Đảng ủy khối Các cơ quan Trung ương: Được thành lập các cơ quan chuyên trách tham mưu, giúp việc gồm văn phòng, ban tổ chức, ban tuyên giáo, cơ quan ủy ban kiểm tra. Đảng bộ cấp trên trực tiếp tổ chức cơ sở đảng trực thuộc Đảng ủy khối Doanh nghiệp Trung ương: Các cơ quan tham mưu, giúp việc của đảng ủy hợp nhất với các cơ quan chuyên môn của doanh nghiệp có chức năng, nhiệm vụ tương đồng để thực hiện công tác kiểm tra, tổ chức, tuyên giáo và văn phòng".
2. "Không thành lập cơ quan chuyên trách tham mưu, giúp việc của tổ chức cơ sở đảng. Những đảng bộ cơ sở mà đảng ủy được giao quyền hoặc thí điểm giao quyền cấp trên cơ sở thực hiện theo Tiết a, Điểm 10.5.2 của Quy định này".
Quy định mới bổ sung, sửa đổi nội dung để cụ thể hóa nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo tổ chức bộ máy, biên chế của hệ thống chính trị: "Cơ quan Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Nông dân Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam):
- Ở cấp Trung ương do Bộ Chính trị quyết định chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và giao Ban Tổ chức Trung ương tham mưu, quản lý.
- Ở cấp tỉnh, cấp huyện do Ban Bí thư quy định chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế; ban thường vụ tỉnh ủy, thành ủy quản lý, định kỳ báo cáo Ban Bí thư (qua Ban Tổ chức Trung ương).
Về sinh hoạt định kỳ của đảng bộ cơ sở, chi bộ, Quy định mới bổ sung nội dung để phù hợp với tình hình thực tế: "Việc thí điểm sinh hoạt trực tuyến ở một số đảng bộ, chi bộ đặc thù hoặc trong hoàn cảnh đặc biệt theo hướng dẫn của Ban Bí thư".
- Về đảng ủy cơ sở được ủy quyền quyết định kết nạp và khai trừ đảng viên
Để đồng bộ với Quy định số 132-QĐ/TW, ngày 8/3//2018 của Bộ Chính trị, Trung ương sửa đổi cụm từ "công nhận đạt tiêu chuẩn đảng bộ trong sạch vững mạnh" thành: "Các đảng bộ cơ sở ở các cơ quan, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp, lực lượng vũ trang có trên 100 đảng viên và được xếp loại và được xếp loại hoàn thành tốt nhiệm vụ 3 năm liên tục trở lên có thể được cấp ủy cấp trên trực tiếp xem xét, ra quyết định ủy quyền cho đảng ủy cơ sở quyền quyết định kết nạp đảng viên, thi hành kỷ luật đảng viên".
Tại Mục 24 của Quy định mới sửa đổi cụm từ "cơ quan chính trị Công an nhân dân" thành "cơ quan đảm nhiệm công tác đảng, công tác chính trị và công tác quần chúng trong Công an nhân dân" để thống nhất tên gọi chung phù hợp với việc sắp xếp lại tổ chức bộ máy của Bộ Công an.
Trong Quy định mới bỏ nội dung "Tổ chức đảng trong Công an nhân dân không có hệ thống dọc từ Trung ương đến các đơn vị cơ sở trong Công an nhân dân địa phương", vì Điều lệ Đảng (tại khoản 1, Điều 29) đã quy định rõ: "Tổ chức đảng trong Công an nhân dân địa phương cấp nào đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp về mọi mặt của cấp ủy cấp đó..."
- Về công tác kiểm tra, giám sát của Đảng
Do các nội dung về công tác kiểm tra, giám sát của Đảng; về ủy ban kiểm tra các cấp và kỷ luật Đảng đã được cụ thể hóa tại Quy định số 22-QĐ/TW, ngày 28/7/2021 của Ban Chấp hành Trung ương, nên Quy định mới lần này chỉ quy định ngắn gọn: "Tổ chức cơ quan ủy ban kiểm tra: Ban Tổ chức Trung ương chủ trì, phối hợp với Ủy ban Kiểm tra Trung ương và các cơ quan liên quan hướng dẫn về tổ chức bộ máy của cơ quan ủy ban kiểm tra các cấp".
- Về khen thưởng đối với tổ chức đảng và đảng viên
Trung ương bổ sung, sửa đổi quy định tặng và truy tặng Huy hiệu Đảng như sau:
1. "Đảng viên bị bệnh nặng hoặc từ trần có thể được xét tặng, truy tặng Huy hiệu Đảng sớm, nhưng không được quá một năm; đảng viên 70 năm, 80 năm, 85 năm, 90 năm tuổi Đảng trở lên, nếu bị bệnh nặng có thể được xét tặng Huy hiệu Đảng sớm, nhưng không được quá 2 năm theo quy định...".
2. "Tại thời điểm xét tặng Huy hiệu Đảng, đảng viên bị kỷ luật về Đảng thì chưa được xét tặng; sau 6 tháng (đối với kỷ luật khiển trách), 9 tháng (đối với kỷ luật cảnh cáo), 1 năm (đối với kỷ luật cách chức), nếu sửa chữa tốt khuyết điểm, được chi bộ công nhận sẽ được xét tặng Huy hiệu Đảng".
Để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo của đảng đoàn, ban cán sự đảng trong tình hình mới, Quy định lần này sửa đổi "Đảng đoàn, ban cán sự đảng họp định kỳ 1 tháng 1 lần, họp đột xuất khi cần...".
Trên đây là một số điểm mới trong Quy định thi hành Điều lệ Đảng do Hội nghị Trung ương 3 khóa XIII ban hành để thay thế Quy định số 29-QĐ/TW. Quy định đã khắc phục những vướng mắc, hạn chế trong thực tiễn thi hành Điều lệ Đảng; cập nhật, đồng bộ một số nội dung để phù hợp với các quy định hiện hành của Đảng và đáp ứng yêu cầu tình hình mới trong công tác xây dựng, chỉnh đốn đảng và xây dựng hệ thống chính trị khóa XIII./.
Phan Văn Lãn