Du khách trong nước đến Quảng Trị chủ yếu tham quan, hành hương rồi giãn ra Quảng Bình và Thừa Thiên Huế.
Tôi đến Quảng Trị mấy chục lần, chưa một lần ngủ lại, nhiều lần còn không ghé ăn trưa.
Du lịch quá cảnh
Lâu nay, du lịch Quảng Trị dựa vào lịch sử cách mạng với nhiều địa danh nổi tiếng. Từ sông Bến Hải, cầu Hiền Lương, Vĩnh Linh, Vịnh Mốc, Cồn Cỏ đến Thành Cổ, Dốc Miếu, Thạch Hãn, Mỹ Chánh, Khe Sanh, Dakrong, Tà Cơn, Làng Vây, Đường 9, Đại lộ Kinh Hoàng, hàng rào Điện tử McNamara, Cửa Tùng, Cửa Việt, nghĩa Trang Trường Sơn, nghĩa trang Đường 9, nhà tù Lao Bảo… Du lịch tâm linh có Đức Mẹ La Vang.
Cao điểm tháng 7, chủ yếu là các cơ quan, đoàn thể, trường học tham quan truyền thống. Tháng 8, mùa hành hương Đức Mẹ La Vang. Du khách ít khi ghé tắm biển hay ở lại Quảng Trị, dù tỉnh có 2 cửa khẩu quốc tế, trong đó Lao Bảo là cửa khẩu quốc tế sầm uất nhất của Việt Nam và Lào, có quốc lộ 1, đường xe lửa, đường Hồ Chí Minh đi qua.
Cả tỉnh, có 3 khu di tích bán vé đồng hạng 50.000 đồng là cầu Hiền Lương, sân bay Tà Cơn, địa đạo Vĩnh Mốc.
Những điều mới biết
Cuối tháng 6/2020, tôi ra khách sạn Sài Gòn Đông Hà ở mấy ngày và đi từ bất ngờ này đến ngạc nhiên khác. Bị bom đạn tàn phá nặng nề nhất, vùng đất lửa năm xưa hồi sinh mạnh mẽ, bạt ngàn xanh cây trái. Giao thông đường bộ thuận lợi. Đông Hà cách sân bay Phú Bài 85 km và Đồng Hới 100 km. Ngoài các di tích cách mạng còn có biển đảo, thác hồ, sông suối, núi và nhiều món ngon độc đáo.
Đường lên đảo Cồn Cỏ.
Đường trên đảo.
Ấn tượng nhất là huyện đảo Cồn Cỏ, cách bờ chừng 30 km. Huyện không có xã, diện tích 238 ha, mật độ nhân khẩu 200 người/ km2, hơn 70% là rừng. Đảo có 19 hộ gia đình và các cơ quan quản lý, bảo vệ. Là đảo tiền tiêu, canh giữ phía Nam vịnh Bắc bộ, hai lần được tuyên dương Anh hùng. Nhìn từ trên cao, đảo như chú rùa khổng lồ, tràn ngập sắc xanh.
Một góc hồ nước ngọt trên đảo Cồn Cỏ.
Đảo toàn đá macma và đất đỏ bazan. Ven bờ còn nguyên vẹn hang quân y, hào giao thông, các lô cốt phòng thủ. Mấy nhà bê tông đồn trú loang lổ. Ba đặc sản của đảo là rong nho, cổ giảo lam, sâm cau.
Đảo có nhà máy xử lý rác, điện nước ổn định, môi trường sạch đẹp; các dịch vụ tham quan Hải Đăng, Cột Cờ, hang quân y, đài tưởng niệm, tắm biển, ngắm san hô (không cần lặn), trekking xuyên rừng, câu cá, hái dược liệu…
Giao thông hào và cây phong ba trên đảo Cồn Cỏ.
Một góc hồ thủy điện Quán Rào nhìn từ đường 9.
Từ Cồn Cỏ về đất liền, Cửa Việt như dải lụa trắng lóa mắt vô tận, ngăn cách biển ngút ngàn và những làng chài ngang, chân quê, bình dị. Ngay sát đường 9, cạnh cầu treo Dakrong là suối nóng Klu (tiếng Vân Kiều là “Dừng lại nghỉ ngơi”), từ núi Đồng Cho uốn lượn qua ghềnh, đá, len lỏi đại ngàn, hiền hòa dâng tặng đời dòng suối đẹp hơn tranh, nghịch ngợm tạo thành những hồ, thác nhỏ. Có hồ lạnh, hồ nóng, nhiệt độ chênh nhau từ 25 - 40 độ C. Mấy thác nhỏ như sơn nữ dậy thì, chờ khách ngâm tắm, tận tình massage miễn phí.
Quảng Trị có phần lớn đường Trường Sơn Tây (223 km) đi qua với nhiều danh thắng ngỡ ngàng. Thác Chênh Vênh, cạnh bản Chênh Vênh, dưới chân đèo Sa Mù. Đường mòn vào thác xinh xắn, len lỏi giữa rừng.
Đường lên đỉnh Sa Mù.
Đèo Sa Mù dài gần 20 km, quanh năm mờ ảo giữa chập chùng xanh đồi núi nguyên sinh. Sáng mù sương, trưa chiều mù mây, tối mù gió mù co (vì lạnh). Trung tâm Bảo tồn rừng Hướng Hóa đang làm trạm dừng, tổ chức trekking chinh phục các điểm cao phụ cận.
Lá Trung Quân dọc đường vào thác Chênh Vênh.
Một tầng thác Chênh Vênh.
Thời chiến tranh ác liệt, người dân và bộ đội từng vào hang Prai tránh bom đạn. Đường vào hang khá thuận lợi, ven theo Se Bangiang – dòng sông chảy ngược khoảng 1km và leo núi tầm 100 mét là đến. Động Prai cấu trúc hang khô điển hình, càng vào sâu càng rộng, có đoạn ngập nước, có nhiều măng đá, tảng đá mòn, các hồ đá bìa, bãi đá rộng và thạch nhũ tráng lệ sắc màu, hình thù độc đáo, không khí trong lành, mát mẻ.
Cách đó không xa là động và thác Tà Puồng. Phải lội suối, băng rừng, leo dốc mới tới. Cửa động to, trần cao, lòng rộng. Một bên là dòng sông ngắn, một bên cát bồi thành bãi rộng. Thạch nhũ không nhiều nhưng sắc sảo và sống động. Độ sâu sông chênh lệch, có nơi lội qua, có chỗ phải bơi. Thác Tà Puồng cao chừng 35m, nước chảy mạnh, mát lạnh quanh năm.
Thác Ồ Ồ (thác Ba Tầng), cao chừng 40m. Tầng nào cũng có hồ và thác, tha hồ tắm và msassage thác miễn phí. Cạnh chân thác là bản Si Nuk của người Vân Kiều bình dị, nên thơ. Chợ phiên Cam Lộ, hình thành từ năm 1621, họp các ngày ba, tám, mười ba, mười tám, hai ba và hai tám âm lịch hàng tháng. Trải bao dâu bể, vẫn rực rỡ sắc màu các dân tộc, nối kết cả Lào và Đông Bắc Thái.
Ẩm thực Quảng Trị có nhiều món ngon như cháo vạt giường, còn gọi là cháo bột cá lóc (bột mì kéo thành sợi và cá lóc đồng), bánh cuốn thịt heo với nước sốt thất vị, trâu tơ lá trơng (nướng và xào), lòng sả (như cháo lòng Nam Bộ), canh ám (cá lóc đồng và rau rừng), các loại hải sản và rong nho biến tấu.
Vài đề nghị
Để du lịch Quảng Trị tăng tốc, trước hết cần thay đổi suy nghĩ. Phải xem khách qua cửa khẩu, khách hành hương La Vang, khách tham quan di tích là nguồn khách du lịch để có sản phẩm và dịch vụ tương thích.
Cam kết khách lưu trú Quảng Trị, dịch vụ rẻ hơn và được miễn vé tham quan trong tỉnh. Chất lượng dịch vụ chưa bằng nhưng tinh thần và thái độ phục vụ phải hơn, mới cạnh tranh được.
Du lịch sinh thái rừng, núi, hồ, suối, thác là trọng điểm cùng với hành hương và tham quan truyền thống.
Phát triển các loại hình trải nghiệm văn hóa bản địa, khám phá Tây Trường Sơn; các hoạt động “Outdoor training”, chèo kayak, bè tre xuôi sông Bến Hải, sông Thạch Hãn; trekking xuyên rừng nguyên sinh, chinh phục các cao điểm lịch sử, marathon theo các cung đường huyền thoại…
Quy hoạch Cồn Cỏ thành đảo du lịch sinh thái đúng nghĩa, quy định lượng khách tham quan trong ngày và lưu trú để đảm bảo chất lượng. Không dùng xe điện, xe gắn máy, chỉ xe đạp, trekking vì đảo nhỏ, đường quanh đảo chưa tới 5km. Xây dựng bộ thực đơn “Món ngon Quảng Trị” và bộ “Sản phẩm du lịch đặc thù”.
Trong khi chờ các nhà đầu tư lớn, khẩn trương phát triển loại hình du lịch cộng đồng CBT, chuẩn Asean theo các mô hình Minh Thơ (Mai Hịch, Mai Châu, Hòa Bình); A Chu (Hua Tạt, Vân Hồ, Sơn La); Pù Luông (Bá Thước, Thanh Hóa)…
Làm các bảng thông tin danh thắng Quảng Trị trên đường phố, trong các khách sạn, nhà hàng, cơ quan. Có bản đồ hướng dẫn du lịch tại các giao lộ điểm đến. Nâng cấp và cập nhật thông tin về Quảng Trị trên google và mạng xã hội.
Xây dựng công viên Hòa Bình dọc “đại lộ kinh hoàng” xưa, tưởng niệm tất cả nạn nhân cuộc chiến, khép lại quá khứ đau thương, chung tay xây dựng Quảng Trị nhân văn, giàu mạnh.
Dù không quá khó nhưng rất nhiều việc phải làm. Cần có lộ trình cụ thể, trách nhiệm rõ ràng và bắt đầu bằng những hành động thiết thực.
Nguyễn Văn Mỹ - Chủ tịch Lửa Việt Tours