Tác giả trong một lần tác nghiệp
Quảng Trị - mảnh đất lạ kỳ, nơi ôm ấp hai con sông từng mang vác sứ mệnh lịch sử làm dòng sông giới tuyến. Sông Bến Hải cắt chia hai miền Nam - Bắc sau Hiệp định Giơ-ne-vơ (1954) và sông Thạch Hãn sau Hiệp định Pa-ri (1973). Từ ngày non sông thống nhất, Quảng Trị có 2 trong tổng số 4 nghĩa trang liệt sĩ cấp quốc gia đó là Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn và Nghĩa trang Đường 9. Rồi những địa danh từng vang vọng như Lao Bảo, Làng Vây, Khe Sanh, Tà Cơn, Phu-Lơ, Cồn Tiên, Dốc Miếu, Cửa Tùng, Cửa Việt và đặc biệt Thành cổ Quảng Trị với trận chiến 81 ngày đêm máu lửa…
Bên bờ Bắc dòng Thạch Hãn, tượng đài mô phỏng 19 giọt máu lung linh soi bóng xuống dòng sông. Nhẹ và trầm ấm đúng chất giọng Quảng Trị, tôi được nghe những dòng thơ ăn sâu mọi tiềm thức qua thời đại: “Đò xuôi Thạch Hãn xin chèo nhẹ/ Đáy sông còn đó bạn tôi nằm/ Có tuổi hai mươi thành sóng nước/ Giữ yên bờ bãi mãi ngàn năm”. Đã hơn 40 năm trôi qua, câu chuyện về các anh, những người lính dũng cảm hiến dâng tuổi thanh xuân cho độc lập, tự do của Tổ quốc vẫn sống mãi trong lòng những người dân nơi đây. Đứng trên cầu Thạch Hãn hướng tầm mắt về phía Bắc, nơi từng diễn ra trận đánh vô tiền khoáng hậu của Trung đội Mai Quốc Ca anh hùng… không một ai nín nổi lệ dòng.
Miên man sóng nước dòng Thạch Hãn
Cùng những hy sinh của Trung đội Mai Quốc Ca, sông Thạch Hãn còn là nghĩa trang không bia mộ của bao chiến sĩ thành cổ kiêu hùng. Vào những ngày tháng Bảy, hoa cứ trôi mênh mang trên dòng Thạch Hãn. Dòng sông này mỗi năm có đến hai ngày Rằm tháng Bảy. Qua thời khắc âm dương là lung linh hàng vạn ngọn nến trong lễ thả hoa đăng. Khác với lễ thả hoa đăng báo hiếu mẹ cha vào Rằm tháng Bảy âm lịch, Lễ thả hoa đăng đêm 27/7 dương lịch để tưởng nhớ những chiến sỹ đã hy sinh vì đất nước. Ngày đó, dòng sông máu lửa năm xưa thành dòng sông hoa lửa - ngọn lửa của tâm linh thắm đượm nghĩa tình.
Đời sông vốn dài hơn đời người, ấy là quy luật. Chiều, trên dòng Bến Hải mênh mang sóng nước, tôi nghe được cô gái chèo đò xa xa đưa đẩy mấy ca từ: “Có con thuyền trong sương trắng/ Bồng bềnh như một cánh chim/ Có em chèo thuyền áo trắng/ Xôn xao như trốn như tìm/ Có vầng mặt trời rực sáng/ Bồi hồi như một trái tim”. Hồn cốt những dòng sông cũng dạt dào như nhịp đập trái tim người miền Trung...