Xung quanh vấn đề trên, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Nguyễn Xuân Cường đã có cuộc trao đổi với phóng viên báo chí.
Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường (Ảnh: BT)
Phóng viên (PV): Xin Bộ trưởng cho biết, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã triển khai chính sách khuyến khích phát triển Hợp tác xã liên kết trong sản xuất tiêu thụ sản phẩm như thế nào?
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường: Để thúc đẩy HTX kiểu mới phát triển nhanh, trở thành nhân tố liên kết trong sản xuất nông nghiệp thì Đảng, Chính phủ, Nhà nước đã có rất nhiều chủ trương, chính sách. Gần đây là ban hành Nghị định 98 về tổ chức hợp tác trong chuỗi liên kết, cùng với đó là Quyết định 461 về đề án phát triển 15 nghìn HTX từ nay đến 2020.
Thực hiện những chủ trương đó, Bộ NN&PTNT đã phối hợp với Liên minh Hợp tác xã, Hội Nông dân Việt Nam có chương trình hành động tổ chức thực hiện. Chương trình bao hàm những nội dung lớn, một là từ nay đến 2020 chúng ta phải củng cố, hoàn thiện 6.400 HTX hiện có nhưng còn yếu, cần phải nâng cấp để hoạt động hiệu quả hơn. Thứ hai là thành lập mới 5.200 HTX, đầu năm 2018, tốc độ triển khai của các tỉnh rất nhanh. Riêng vấn đề này, 6 tháng đầu năm, các tỉnh đã thành lập được 1.400 HTX. Như vậy, mục tiêu 5.200 HTX từ nay đến 2020 chúng ta có khả năng đạt được. Mục tiêu thứ ba là duy trì củng cố 4.000 HTX, trong tổng số 12.000 HTX hiện đang hoạt động tốt rồi nhưng chúng ta vẫn phải nâng cao hơn nữa. Trước hết, chúng ta cần có số lượng HTX, nhưng chất lượng cũng rất quan trọng. Và từ 15 nghìn HTX này là hạt nhân để liên kết với các doanh nghiệp lớn, các doanh nghiệp vừa và các doanh nghiệp nhỏ để tạo một hệ thống đồng trục 8,6 triệu hộ nông dân cùng với các HTX, tạo thành một chuỗi khép kín, bao gồm cả khu vực tổ chức sản xuất vùng nguyên liệu, khu vực chế biến và xúc tiến thương mại để hoàn thiện một chu trình sản xuất khép kín. Trên cơ sở đó mới đảm bảo được mục tiêu chuỗi giá trị ngành hàng nông nghiệp sâu rộng hơn và chúng ta mới có điều kiện tham gia sâu hơn ở hội nhập quốc tế, đưa nông sản Việt Nam đi thị trường quốc tế cũng như tổ chức cho thị trường gần 100 triệu dân của chúng ta.
PV: Bộ trưởng đánh giá như thế nào về các liên hiệp và HTX hoạt động hiệu quả trong thời gian vừa qua?
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường: Nhu cầu về hình thái kinh tế HTX là một nhu cầu rất bức thiết hiện nay, vì sức sản xuất của Việt Nam hiện nay là rất lớn. Chỉ riêng thực phẩm, chúng ta có thể đạt công suất 5,5 triệu tấn thịt các loại, 30 triệu tấn rau quả, 45 triệu tấn lương thực một năm. Chúng ta sản xuất lớn nhưng điểm yếu là liên kết rời rạc, tách rời khâu sản xuất, khâu chế biến và khâu tổ chức thị trường dẫn đến hiệu quả cuối cùng rất thấp. Do vậy, buộc liên kết với nhau là một nhu cầu khách quan đặt ra; cần có HTX là người đại diện cho từng thành viên, xã viên, nông dân trên cơ sở một dạng hình kinh tế tự nguyện cùng có lợi, liên kết cùng với nhau để tạo thành sức mạnh lớn hơn, làm sao để các hình thức dịch vụ đầu vào ở mức hợp lý và. Có như vậy mới hình thành vùng nguyên liệu tập trung và có giá phù hợp, hiệu quả nhất cho người sản xuất.
Qua hình thức này, chúng ta mới có điều kiện cho “5 nhà” tổ chức lồng ghép cùng phối hợp thực hiện. Vì vậy, chúng tôi nhấn mạnh rằng việc hình thành các HTX trong nông nghiệp hiện nay là một nhu cầu cấp bách. Nếu làm được điều này thì chuỗi nông sản của chúng ta tăng lên rất nhiều và nông nghiệp Việt Nam sẽ bước sang giai đoạn mới, tiếp tục có bước phát triển theo chiều hướng hội nhập sâu rộng vào chuỗi nông sản toàn cầu và chúng ta tiếp tục làm nên những kỳ tích như giai đoạn vừa qua.
PV: Hiện nay số HTX hoạt động yếu kém vẫn còn khá lớn, vậy Bộ NN&PTNT có giải pháp gì để cải thiện chất lượng của các HTX này?
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường: Chúng ta phải khẳng định là trong tổng số 12 nghìn HTX hiện nay thì 70-80% HTX chuyển đổi từ mô hình cũ sang hoạt động theo mô hình của Luật Hợp tác xã năm 2012. Chính vì vậy đây là một bước chuyển đổi, do vậy trong số 70-80% này có khoảng 35-40% là hoạt động khá và hiệu quả, còn một bộ phận rất cần có sự thay đổi tư duy quản trị. Do vậy, chúng ta không thể kỳ vọng một sớm một chiều nhưng 30% HTX kiểu mới hình thành đúng theo những yêu cầu của Luật Hợp tác xã năm 2012 thì phải khẳng định những HTX này đa phần hoạt động hiệu quả.
PV: Với những HTX thành lập mới trong năm nay, Bộ NN&PTNT có những định hướng như thế nào để các HTX này đi theo hướng kiểu mới và hoạt động có hiệu quả?
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường: Những HTX kiểu mới tới đây thành lập phải khẳng định yếu tố then chốt là chuyển nhận thức tự thân của người sản xuất muốn hình thành HTX, để những hộ nông dân của chúng ta có nhu cầu hợp tác một cách chính xác. Đây là HTX có mô hình quản lý làm sao mà HTX làm được những khâu khó nhất mà từng thành viên không thực hiện được, còn hộ xã viên vẫn là trụ cột, là người quyết định cuối cùng cho hiệu quả của chính HTX.
Do đó, hiệu quả của HTX gồm hai phần là dịch vụ của HTX, tối ưu hóa các khâu dịch vụ cần cho sản xuất của các thành viên xã viên và phần thứ hai là hiệu quả hoạt động của từng thành viên. Đây là những điều quan trọng trong hoạt động của một HTX.
PV: Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!./.
BT (ghi)