 |
| Ảnh minh họa. (M.P) |
Lãi suất huy động không chỉ phản ánh sức hấp dẫn của hệ thống ngân hàng mà còn là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến lãi suất cho vay. Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tiền gửi từ dân cư và các tổ chức kinh tế vào ngân hàng đã đạt mức kỷ lục - tính đến hết tháng 8/2024. Lượng tiền gửi của dân cư đạt hơn 6,92 triệu tỷ đồng, tăng 6% so với cuối năm 2023; trong khi tiền gửi từ các tổ chức kinh tế đạt 6,83 triệu tỷ đồng, tăng gần 70.000 tỷ đồng chỉ trong một tháng.
Mặc dù dòng tiền gửi tăng, nhiều ngân hàng đã bắt đầu điều chỉnh lãi suất huy động, đặc biệt là ở các kỳ hạn ngắn. Các ngân hàng thương mại cổ phần tư nhân như HDBank, VIB đã tăng lãi suất từ 0,1% đến 0,2%/năm cho các kỳ hạn dưới 12 tháng. Không chỉ nhóm ngân hàng tư nhân, một số ngân hàng quốc doanh như Agribank cũng gia nhập làn sóng tăng lãi suất huy động, điều hiếm thấy trong thời điểm cuối năm khi kỳ vọng thông thường là giữ ổn định hoặc giảm nhẹ lãi suất để hỗ trợ nền kinh tế.
Theo các chuyên gia, việc tăng lãi suất huy động là một bước đi hợp lý trong bối cảnh các ngân hàng phải cạnh tranh với các kênh đầu tư khác như trái phiếu doanh nghiệp, cổ phiếu và bất động sản. Đồng thời, áp lực trích lập dự phòng nợ xấu ngày càng lớn khiến ngân hàng cần bổ sung nguồn vốn để duy trì thanh khoản và đảm bảo an toàn tài chính. TS. Nguyễn Trí Hiếu - chuyên gia kinh tế nhận định rằng, nhu cầu vốn tăng mạnh vào cuối năm đã buộc các ngân hàng phải nâng lãi suất huy động để thu hút tiền gửi, từ đó phục vụ nhu cầu tín dụng ngày càng tăng.
Tuy nhiên, lãi suất huy động tăng kéo theo câu hỏi quan trọng: lãi suất cho vay sẽ diễn biến ra sao? Trong bối cảnh cuối năm, các doanh nghiệp cần vốn để duy trì và mở rộng sản xuất kinh doanh, việc lãi suất cho vay tăng sẽ gây thêm áp lực chi phí, ảnh hưởng đến khả năng phục hồi kinh tế.
Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng chia sẻ rằng, việc điều hành lãi suất cho vay hiện nay gặp không ít khó khăn do áp lực từ thị trường quốc tế và tình hình trong nước. Biến động của đồng USD trong thời gian qua, cùng với những căng thẳng về cung – cầu ngoại tệ, đã khiến NHNN phải ưu tiên ổn định tỷ giá. Nếu lãi suất cho vay giảm mạnh, tỷ giá có nguy cơ tăng cao, gây mất ổn định kinh tế vĩ mô và tâm lý lo ngại cho nhà đầu tư nước ngoài.
Bên cạnh đó, tỷ lệ nợ xấu gia tăng cũng làm gia tăng áp lực lên hệ thống ngân hàng. Để bảo đảm hoạt động, các ngân hàng buộc phải trích lập dự phòng rủi ro, làm giảm lợi nhuận và hạn chế khả năng tiếp tục giảm lãi suất cho vay. Theo các chuyên gia, mặt bằng lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng tại các ngân hàng lớn có thể tăng thêm khoảng 50 điểm cơ bản, đạt mức 5,2%-5,5% vào cuối năm, tạo sức ép không nhỏ lên lãi suất cho vay.
Tuy vậy, NHNN vẫn khẳng định sẽ tiếp tục chỉ đạo các ngân hàng tiết giảm chi phí hoạt động để giữ ổn định hoặc giảm nhẹ lãi suất cho vay, hỗ trợ doanh nghiệp và nền kinh tế. Trong thời gian gần đây, NHNN đã ban hành văn bản yêu cầu các tổ chức tín dụng tập trung rà soát, tiết giảm các chi phí không cần thiết, miễn giảm phí dịch vụ và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin để đơn giản hóa thủ tục cho vay.
Ngoài ra, việc cải cách hành chính trong hệ thống ngân hàng cũng được nhấn mạnh là giải pháp quan trọng để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp tiếp cận vốn. Theo ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó Giám đốc NHNN chi nhánh TP Hồ Chí Minh, các biện pháp cải tiến về chất lượng dịch vụ, đổi mới mô hình giao dịch và tiết giảm chi phí đầu vào sẽ giúp ngành ngân hàng có cơ sở vững chắc để giữ ổn định hoặc giảm lãi suất cho vay.
Nhìn vào diễn biến hiện tại, có thể thấy rằng lãi suất cho vay khó giảm sâu trong ngắn hạn, nhưng khả năng duy trì ổn định vẫn là mục tiêu ưu tiên của NHNN. Trong bối cảnh nhu cầu tín dụng cuối năm tăng cao, việc kiểm soát tốt lãi suất cho vay là yếu tố quan trọng để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua giai đoạn cao điểm sản xuất kinh doanh.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng, áp lực tăng lãi suất cho vay vẫn hiện hữu, nhất là khi hệ thống ngân hàng phải đối mặt với bài toán thanh khoản do tín dụng tăng tốc trong những tháng cuối năm. Để giảm thiểu tác động tiêu cực, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa NHNN, các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp trong việc cân đối nguồn lực, tối ưu hóa chi phí và thúc đẩy sản xuất kinh doanh.
Trong thời điểm cuối năm, khi mọi hoạt động kinh tế đều hướng đến mục tiêu tăng tốc, vai trò của lãi suất không chỉ là công cụ điều hành tiền tệ mà còn là đòn bẩy để kích thích tăng trưởng. Việc giữ ổn định lãi suất cho vay, dù đối mặt với nhiều khó khăn, sẽ là tín hiệu tích cực cho doanh nghiệp và nền kinh tế, tạo tiền đề để bước sang năm 2025 với triển vọng lạc quan hơn./.