 |
| Ông Nguyễn Hoàng Dương - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính Ngân hàng. (Ảnh: M.P) |
Đó là chia sẻ của ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính Ngân hàng (Bộ Tài chính) với phóng viên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam.
Phóng viên (PV): Sau quãng thời gian dài gặp nhiều khó khăn, nhiều nhà chuyên môn cho rằng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang bước vào giai đoạn mới với những dấu hiệu phục hồi rõ nét, xin ông cho biết nhận định của mình về quan điểm này?
Ông Nguyễn Hoàng Dương: Từ cuối năm 2022, sau vụ việc của tập đoàn Vạn Thịnh Phát và Ngân hàng SCB, thị trường TPDN biến động mạnh, nhà đầu tư mất niềm tin và yêu cầu doanh nghiệp phải mua lại trái phiếu trước hạn, doanh nghiệp gặp khó khăn khi phát hành trái phiếu mới. Đồng thời, kinh tế vĩ mô và thị trường tài chính trong, ngoài nước diễn biến phức tạp, lãi suất tăng, thanh khoản của nền kinh tế gặp khó khăn.
Trước tình hình đó, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ đã ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP (Nghị định số 08) để điều chỉnh lộ trình áp dụng một số quy định tại Nghị định số 65/2022/NĐ-CP (Nghị định số 65) theo tinh thần “lợi ích hài hòa, khó khăn chia sẻ”, hỗ trợ doanh nghiệp phát hành trái phiếu cân đối lại dòng tiền, tiếp tục hoạt động sản xuất, kinh doanh; đồng thời vẫn đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư.
Sau khi Nghị định số 08 được ban hành, cùng với việc triển khai đồng bộ các giải pháp để ổn định thị trường theo chỉ đạo của Chính phủ và lãnh đạo Chính phủ, kể từ quý II/2023, tình hình thị trường TPDN có dấu hiệu cải thiện và tâm lý nhà đầu tư đã dần ổn định trở lại, một số tổ chức chủ động mua lại trái phiếu để cơ cấu lại nguồn vốn, hoạt động đàm phán cơ cấu lại trái phiếu tiếp tục được triển khai giúp tổ chức phát hành trước mắt có thêm thời gian phục hồi sản xuất kinh doanh và tạo ra dòng tiền trả nợ, tháo gỡ áp lực thanh khoản.
Các doanh nghiệp đã phát hành được trái phiếu mới, huy động vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh và tạo ra dòng tiền trả nợ; khối lượng phát hành tăng dần qua từng tháng, theo đó, trong quý II, khối lượng phát hành bình quân khoảng 3.000 tỷ đồng/tháng, sang quý III, khối lượng phát hành bình quân khoảng 35 nghìn tỷ đồng/tháng. Từ ngày 5/3/2023 (Nghị định số 08 có hiệu lực thi hành) đến hết tháng 9/2023, có 57 doanh nghiệp phát hành riêng lẻ với tổng khối lượng đạt khoảng trên 138.000 tỷ đồng.
PV: Phải chăng đây là kết quả có được từ hàng loạt chính sách (như Nghị định 08, 4 lần hạ lãi suất của Ngân hàng Nhà nước, Thông tư 30/2023/TT-BTC của Bộ Tài chính…) mà Chính phủ, Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã thực hiện đồng bộ, thưa ông?
Ông Nguyễn Hoàng Dương: Có thể nói, sự hồi phục tích cực của thị trường trái phiếu doanh nghiệp là cộng hưởng của cả các chính sách quyết liệt của Chính phủ và sự chuyển biến của các chủ thể tham gia thị trường.
Về phía các cơ quan quản lý Nhà nước, lãnh đạo Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo để ổn định kinh tế vĩ mô, điều hành linh hoạt giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ. Từ đó tạo tiền đề cho việc hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi hoạt động sản xuất, kinh doanh, có dòng tiền để trả nợ nói chung và nợ trái phiếu doanh nghiệp nói riêng. Trong đó, Nghị định 08 cho phép tổ chức phát hành trái phiếu thỏa thuận với người sở hữu trái phiếu về việc gia hạn thời gian đáo hạn, góp phần giúp doanh nghiệp cơ cấu lại dòng tiền, giảm áp lực thanh khoản; đồng thời, việc đưa vào vận hành hệ thống giao dịch TPDN riêng lẻ tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) từ ngày 19/7/2023 vừa góp phần tăng tính minh bạch, hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư trong giao dịch TPDN riêng lẻ, vừa góp phần thúc đẩy tính thanh khoản cho thị trường TPDN và tạo điều kiện cho thị trường sơ cấp TPDN riêng lẻ phát triển bền vững hơn.
Bên cạnh đó, Chính phủ, các bộ, ngành cũng ban hành nhiều chính sách để hỗ trợ doanh nghiệp như đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính cho doanh nghiệp, tháo gỡ vướng mắc pháp lý cho các dự án bất động sản, NHNN cho phép NHTM giãn thời gian trả nợ lãi và gốc của các khách hàng đang gặp khó khăn, giảm lãi suất, duy trì thanh khoản trên thị trường tiền tệ để cung ứng vốn cho nền kinh tế…
Về phía các chủ thể khác tham gia thị trường TPDN, sau khi các chính sách được ban hành đồng bộ, công tác tuyên truyền về thị trường TPDN được Bộ Tài chính tiếp tục tăng cường, nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của cả doanh nghiệp phát hành, tổ chức cung cấp dịch vụ có chuyển biến mạnh mẽ, hiểu được trách nhiệm và nghĩa vụ của mình khi tham gia thị trường hơn. Đây là yếu tố giúp thị trường minh bạch và phát triển bền vững.
PV: Từ ngày 19/7/2023, hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đã chính thức lên HNX. Đây có thể coi là bước tiến mạnh mẽ ngay sau khi có chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về tháo gỡ cho trái phiếu doanh nghiệp. Theo ông, việc này có ý nghĩa như thế nào đối với thị trường và nhà đầu tư?
Ông Nguyễn Hoàng Dương: Trước đây, việc giao dịch TPDN riêng lẻ được thực hiện tại các tổ chức lưu ký, trong đó hình thức giao dịch chủ yếu là chuyển nhượng giữa các nhà đầu tư và chuyển nhượng giữa nhà đầu tư và tổ chức lưu ký. Nhằm tăng cường tính thanh khoản của thị trường TPDN, đồng thời tăng cường tính công khai thông tin về giao dịch trên thị trường thứ cấp, hỗ trợ việc theo dõi, giám sát thông tin của cơ quan quản lý Nhà nước, căn cứ Nghị định số 65, Bộ Tài chính đã chỉ đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), HNX đưa hệ thống giao dịch TPDN riêng lẻ vào vận hành từ ngày 19/7/2023.
Sau khi hệ thống giao dịch TPDN riêng lẻ chính thức đi vào hoạt động, nhà đầu tư thực hiện giao dịch mua, bán TPDN trên hệ thống do HNX quản lý, việc chuyển tiền và trái phiếu thực hiện quan Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam; trước khi thực hiện giao dịch, nhà đầu tư sẽ ký bản cam kết đã tiếp cận đầy đủ thông tin về trái phiếu, các tổ chức cung cấp dịch vụ hoặc bên bán trái phiếu cũng phải xác nhận đã cung cấp toàn bộ tài liệu cần thiết cho nhà đầu tư. Theo đó, việc giao dịch qua hệ thống của HNX đảm bảo thông tin minh bạch, hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư trong giao dịch TPDN riêng lẻ. Bên cạnh đó, với cơ sở dữ liệu đầy đủ về toàn bộ các giao dịch TPDN riêng lẻ, cơ quan quản lý đánh giá được mức độ phát triển của thị trường, đưa ra các giải pháp phù hợp về chính sách cũng như quản lý giám sát để đảm bảo thị trường phát triển ổn định, bền vững.
Bộ Tài chính tin tưởng, hệ thống giao dịch TPDN riêng lẻ sẽ góp phần làm lành mạnh hóa thị trường, phục vụ tốt công tác tổ chức hoạt động giao dịch trên thị trường TPDN phát hành riêng lẻ một cách chuyên nghiệp, có sự tham gia quản lý, giám sát của các cơ quan chức năng nhằm tạo ra một thị trường giao dịch an toàn, hiệu quả; qua đó thúc đẩy sự phát triển đồng bộ của cả thị trường TPDN nói chung tại Việt Nam.
PV: Để thị trường trái phiếu vượt qua khó khăn, phát triển bền vững và thực sự trở thành kênh dẫn vốn hiệu quả, ở góc độ nhà quản lý, xin ông cho biết, cần có những yếu tố nào? Với vai trò là cơ quan quản lý chuyên ngành, Bộ Tài chính đã và sẽ làm gì để thị trường tránh lặp lại những giai đoạn khó khăn như thời gian vừa qua?
Ông Nguyễn Hoàng Dương: Đứng từ góc độ của cơ quan quản lý chuyên ngành, dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, lãnh đạo Chính phủ, các bộ, ngành đã thực hiện quyết liệt, đồng bộ các giải pháp để thúc đẩy hoạt động của thị trường. Việc đồng thời triển khai các giải pháp về cơ chế chính sách, điều hành thị trường và xử lý nghiêm các vi phạm về phát hành TPDN của cơ quan chức năng thời gian qua đã dần ổn định lại thị trường và tăng niềm tin cho nhà đầu tư.
Trong thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ phối hợp các bộ, ngành liên quan tiếp tục triển khai các giải pháp để ổn định và phát triển thị trường TPDN công khai, minh bạch, an toàn, bền vững nhằm khơi thông nguồn vốn trung và dài hạn cho đầu tư và phát triển, tập trung vào một số nhóm giải pháp sau:
Thứ nhất, đối với việc ổn định kinh tế vĩ mô: Bộ Tài chính sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với NHNN, Bộ KH&ĐT và các bộ, ngành liên quan thực hiện chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ và các chính sách vĩ mô khác để giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, ổn định môi trường đầu tư, đảm bảo sự nhất quán, ổn định chính sách để nhà đầu tư yên tâm tham gia hoạt động, đầu tư trên thị trường.
Thứ hai, về hoàn thiện khung pháp lý và thể chế, Bộ Tài chính sẽ triển khai đồng bộ các giải pháp về hoàn thiện chính sách theo hướng tăng cường quản lý giám sát thị trường TPDN, nâng cao chất lượng hàng hóa, cải thiện chất lượng của các tổ chức cung cấp dịch vụ; triển khai các giải pháp thúc đẩy việc phát hành TPDN ra công chúng đối với các doanh nghiệp đủ điều kiện bên cạnh kênh phát hành riêng lẻ để đa dạng hóa nhà đầu tư.
Thứ ba, phát triển cơ sở nhà đầu tư thông qua việc rà soát, hoàn thiện cơ chế chính sách phát triển các nhà đầu tư chuyên nghiệp, nhà đầu tư dài hạn (quỹ đầu tư) để tạo cầu đầu tư bền vững cho thị trường.
Thứ tư, Bộ Tài chính tiếp tục theo dõi, yêu cầu các doanh nghiệp phải bố trí mọi nguồn lực để thanh toán gốc và lãi trái phiếu đến hạn theo đúng quy định của pháp luật, bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư. Yêu cầu các doanh nghiệp trường hợp có khó khăn trong thanh toán thì phải làm việc, đàm phán với các nhà đầu tư để thống nhất phương án cơ cấu lại trái phiếu. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục tăng cường công tác truyền thông ổn định tâm lý, tạo dựng lại niềm tin của nhà đầu tư, giúp các doanh nghiệp, nhà đầu tư an tâm tham gia huy động và đầu tư trên thị trường vốn.
Thứ năm, đối với hoạt động kiểm tra, giám sát: Bộ Tài chính tiếp tục chỉ đạo UBCKNN và các đơn vị chức năng tổ chức các đợt thanh tra, kiểm tra có trọng tâm, trọng điểm tại các doanh nghiệp phát hành, các công ty cung cấp dịch vụ để nâng cao chất lượng phát hành của doanh nghiệp phát hành, chất lượng cung cấp dịch vụ trên thị trường TPDN, củng cố niềm tin nhà đầu tư. Sau kiểm tra sẽ có công bố công khai rộng rãi ra thị trường về các sai phạm (nếu có).
Tuy nhiên, như tôi đã đề cập ở trên, sự phát triển bền vững của thị trường TPDN cần sự chung tay góp sức không chỉ từ phía chính sách quyết liệt của các cơ quan quản lý Nhà nước mà còn phụ thuộc vào nhận thức và ý thức tuân thủ pháp luật của các chủ thể tham gia thị trường. Cụ thể, doanh nghiệp có nghĩa vụ bố trí mọi nguồn lực để thanh toán nợ gốc, lãi trái phiếu đến hạn cho nhà đầu tư theo đúng cam kết. Trường hợp có khó khăn trong việc cân đối nguồn thực hiện chi trả, đề nghị doanh nghiệp phát hành chủ động đàm phán với nhà đầu tư để xem xét có các biện pháp hài hòa, hợp lý, hiệu quả để cơ cấu lại các khoản nợ trái phiếu, cơ cấu phương thức thanh toán phù hợp với tình hình thực tế và theo đúng quy định của pháp luật.
Về phía mình, khi tham gia mua và giao dịch TPDN, nhà đầu tư cần có hiểu biết đầy đủ về quy định của pháp luật, tiếp cận đầy đủ thông tin về doanh nghiệp phát hành và trái phiếu, đánh giá kỹ tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành, thận trọng đối với các dịch vụ tư vấn, phân biệt rõ sản phẩm trái phiếu doanh nghiệp với tiền gửi ngân hàng, đánh giá mức độ rủi ro tương xứng với lợi nhuận khi đầu tư trái phiếu và chịu trách nhiệm về quyết định đầu tư của mình.
Các tổ chức trung gian cung cấp các dịch vụ phát hành TPDN cần phải tuân thủ quy định của pháp luật. Các tổ chức tư vấn phát hành có trách nhiệm rà soát việc đáp ứng quy định về điều kiện phát hành và hồ sơ phát hành trái phiếu theo quy định pháp luật và không được tư vấn, hỗ trợ doanh nghiệp phát hành cung cấp thông tin sai sự thật hoặc dễ gây hiểu lầm cho nhà đầu tư về trái phiếu tại hồ sơ chào bán. Các tổ chức đấu thầu, bảo lãnh và đại lý phát hành trái phiếu cung cấp đầy đủ, chính xác các thông tin cho nhà đầu tư theo phương án phát hành trái phiếu đã được phê duyệt, đảm bảo không có nội dung để nhà đầu tư nhầm lẫn giữa việc mua TPDN và gửi tiền tại tổ chức tín dụng; cung cấp đầy đủ, chính xác thông tin cho nhà đầu tư về trách nhiệm và nghĩa vụ của tổ chức đấu thầu, bảo lãnh, đại lý phát hành khi phân phối trái phiếu; không cung cấp thông tin sai sự thật, không cung cấp thông tin dễ gây hiểu lầm về trái phiếu cho nhà đầu tư. Chỉ phân phối trái phiếu cho nhà đầu tư đã được doanh nghiệp phát hành hoặc công ty chứng khoán được ủy quyền xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp sau khi đảm bảo nhà đầu tư đã được tiếp cận, hiểu rõ đầy đủ thông tin và ký văn bản xác nhận theo quy định; không được chào mời, hỗ trợ nhà đầu tư không thuộc đối tượng nhà đầu tư mua TPDN phát hành riêng lẻ…
PV: Xin cảm ơn ông!