“Tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” có cùng nguồn gốc và cùng dẫn tới làm suy yếu, rối loạn và làm sụp đổ chế độ. “Tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” đều xuất phát từ những nguyên nhân chủ quan bên trong. “Tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” là hai quá trình khác nhau, nhưng lại gắn kết với nhau trong một quá trình vận động, biến đổi của đất nước cũng như trong các tổ chức và mỗi con người. Quá trình diễn ra “tự diễn biến” cũng là quá trình diễn ra “tự chuyển hóa” nhưng ở những giới hạn nhất định. Đến mức nào đó thì từ “tự diễn biến” chắc chắn sẽ dẫn đến “tự chuyển hóa” toàn bộ, lúc đó đất nước, tổ chức, con người sẽ thay đổi hoàn toàn về bản chất chính trị. Quá trình diễn ra “tự diễn biến” làm cho quá trình “tự chuyển hóa” nhanh hơn. Và ngược lại, mỗi bước “tự chuyển hóa” cũng thúc đẩy quá trình “tự diễn biến” mạnh mẽ thêm.
Trong quá trình lãnh đạo sự nghiệp cách mạng Việt Nam, Đảng ta ngày càng nhận thức đầy đủ, rõ hơn nội dung, tính chất nguy hại, nguyên nhân và có nhiều giải pháp phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Điều này tùy theo từng giai đoạn lịch sử được Đại hội của Đảng và các Hội nghị Trung ương đánh giá một cách phù hợp với điều kiện thực tiễn của đất nước. Từ Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ V của Đảng đã nhận định về tình trạng sa sút phẩm chất, giảm sút ý chí chiến đấu trong một bộ phận cán bộ, đảng viên: “Nhiều người từ sai lầm trong sinh hoạt, quan liêu hóa trong tác phong, đã đi đến chỗ bị biến chất trong lối sống, thoái hóa về chính trị”; đến Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI tiếp tục khẳng định: “ Trong nội bộ, những biểu hiện xa rời mục tiêu của chủ nghĩa xã hội, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” có những diễn biến phức tạp”. Đặc biệt, Nghị quyết Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp hành Trung ương Khóa XI nhận định: “Những biểu hiện xã rời mục tiêu chủ nghĩa xã hội, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” nếu không được ngăn chặn kịp thời sẽ là nguy cơ rất khó lường, đe dọa sự tồn vong của Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta”.
Đảng ta đã chỉ rõ, nguyên nhân “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” là do sự chống phá của các thế lực thù địch bằng chiến lược “Diễn biến hòa bình”, nhưng căn bản nhất là do quá trình phát triển đất nước, nhiều vấn đề mới đặt ra chưa được luận giải kịp thời; quá trình tiến tới xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa có những mặt chưa hoàn thiện, hiệu lực quản lý nhà nước ở các cấp có nội dung chưa cao, văn hóa, đạo đức xã hội có mặt xuống cấp, một bộ phận cán bộ, đảng viên thoái hóa biến chất, chạy chức, chạy quyền, tham nhũng, sách nhiễu Nhân dân, vi phạm pháp luật và chuẩn mực văn hóa, đạo đức; công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp Nhân dân chưa tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ. Đây là một thực tế rõ ràng, trong quá trình công tác đã xuất hiện nhiều quần chúng, cán bộ, đảng viên, kể cả cán bộ cao cấp với bản lĩnh và nhận thức chính trị hết sức đơn giản, hạn chế dẫn đến vi phạm pháp luật mà Đảng, Nhà nước đang quyết liệt bằng nhiều giải pháp phòng, chống, ngăn chặn.
Thời gian vừa qua, lợi dung vấn đề Quốc hội nước ta chuẩn bị thảo luận, thông qua dự án Luật Đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt và Luật An ninh mạng; mặc dù sau khi lắng nghe, tiếp thu ý kiến của Nhân dân, Chính phủ đã đề nghị lùi thời gian trình Quốc hội thông qua dự Luật Đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt để tiếp tục bổ sung điều chỉnh cho phù hợp nhưng dư luận vẫn còn nhiều luồng ý kiến. Lợi dụng vấn đề này các thế lực thù địch và những phần tử cơ hội, các đối tượng cực đoan phản đối quyết liệt, tìm mọi thủ đoạn để tung tin phản động, kích động tạo dự luận xấu và bất ổn. Những người này cho rằng tất cả các đặc khu đều do Trung Quốc định đoạt, xây dựng đặc khu là bán nước; họ cắt ghép hình ảnh và bình luận các nội dung theo chiều hướng xấu. Đáng tiếc, một số phần tử này lại lôi kéo được khá đông bà con Nhân dân ở một số tỉnh thành có các hành động xuống đường biểu tình, thậm chí quá khích đập phá, đốt trụ sở chính quyền, phương tiện, tấn công lực lượng của cơ quan chức năng (ở Bình Thuận)… Đối với Luật An ninh mạng, cũng bị các phần tử xấu lợi dụng truyên truyền, kích động xấu về an ninh, không gian mạng của Việt Nam (Mặc dù không riêng chỉ Việt Nam, mà theo số liệu của Liên Hợp quốc, hiện nay có 138 quốc gia ban hành Luật An ninh mạng, tuy với các tên gọi khác nhau; năm 2017 có hơn 1 tỷ người trở thành nạn nhân của các vụ tấn công mạng và ngày 12/11 vừa qua có 51 quốc gia và 150 công ty công nghệ trên thế giới cam kết phòng, chống tội phạm mạng…). Lòng yêu nước của Nhân dân lúc này bị lợi dụng, dẫn đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” nếu không kịp thời định hướng. Và, nhiều cán bộ, đảng viên liên quan đến tham nhũng, liên đới trách nhiệm, dung túng, thao túng, bao che, buông lỏng quản lý, vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ…mà Ủy ban kiểm tra Trung ương, cấp ủy Đảng các cấp phát hiện xử lý kỷ luật vừa qua, thể hiện sự nghiêm túc của kỷ cương (Nhưng cũng đau lòng vì có nhiều cán bộ, đảng viên cả một quá trình phấn đấu, trung kiên lại dễ bị lôi kéo, sa ngã, rơi vào lao lý). Mới đây, khi Ủy ban kiểm tra Trung ương quyết định thi hành kỷ luật bằng hình thức khai trừ ra khỏi Đảng đối với ông Chu Hảo, Giám đốc-Tổng Biên tập Nhà xuất bản Tri thức, nguyên Ủy viên Ban cán sự đảng, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, nguyên thành viên Hội đồng Trung ương Liên hiệp và Kỹ thuật Việt Nam vì đã vi phạm rất nghiêm trọng nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng, vi phạm tư cách, tiêu chuẩn đảng viên không được làm; có những bài viết, phát ngôn trái với Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng, Nhà nước, biểu hiện rỏ sự suy thoái về tư tưởng chính trị, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”…Như vậy, chúng ta dễ dàng nhận thấy cùng với tính khách quan là lực lượng thù địch chống phá, lôi kéo, kích động, thì còn lại chủ quan là do đảng viên, cán bộ và Nhân dân ta bản lĩnh chưa vững vàng, nhận thức chưa đầy đủ, hoặc quá trình rèn luyện bị tác động tiêu cực tích tụ dần dẫn đến mất sức chiến đấu, mất phương hướng. Đây là nguyên nhân cho “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và cũng là mục đích chiến lược “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch.
Trong tình hình thế giới, khu vực hiện nay có những diễn biến hết sức phức tạp, khó lường. Để tiếp tục giữ vững ổn định, thực hiện mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh” hơn bao giờ hết và hơn lúc nào hết, không những đối với Đảng, Nhà nước mà cả các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương, các ban ngành, đoàn thể và các tầng lớp Nhân dân cần phải tiếp tục, tích cực, chủ động thực hiện tốt việc phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.
Để đấu tranh phòng, chống, đẩy lùi “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” cần phát huy sức mạnh tổng hợp của tất cả các tổ chức, các lực lượng tham gia, trong đó cần chú trọng thực hiện tốt một số vấn đề sau:
Tăng cường giáo dục chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cho đảng viên, cán bộ và các tầng lớp Nhân dân ta. Đây là yếu tố quan trọng hàng đầu trong phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ở nước ta hiện nay. Vì chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là kim chỉ nam cho mọi hành động của cách mạng Việt Nam, là cơ sở lý luận của Đảng ta trong xác định chủ trương, đường lối, chiến lược, sách lược cách mạng, trong xem xét giải quyết những vấn đề nảy sinh từ thực tiễn, là vũ khí lý luận sắc bén để đấu tranh chống lại hệ tư tưởng phi vô sản, phản bác lại những luận điệu, những học thuyết cách mạng màu sắc mới và những lý giải phản động dưới mọi góc độ. Trong khi các thế lực thù địch hiện nay đang ra sức phủ nhận chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, gây hoang mang về nhận thức, tư tưởng trong xã hội ta, muốn phá vỡ nền tảng tư tưởng, nền tảng chính trị - xã hội của Đảng và của Nhân dân ta. Cho nên, hơn bao giờ hết, để phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ở nước ta phải tăng cường giáo dục chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.
Thường xuyên giáo dục đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước cho cán bộ, đảng viên, lực lượng vũ trang và Nhân dân. Đây là vấn đề đặc biệt quan trọng, tác động trực tiếp đến phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ở các địa phương hiện nay. Chỉ có trên cơ sở nắm chắc đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước thì cán bộ, đảng viên, lực lượng vũ trang và Nhân dân mới củng cố được lòng tin vào Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa; tin tưởng vào tiền đồ sự nghiệp cách mạng, tương lai phát triển của đất nước; mới có bản lĩnh đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn xuyên tạc, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng, vai trò quản lý của Nhà nước; có niềm tin vào những quyết sách của Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ về sự nghiệp phát triển đất nước, nhất là những vấn đề liên quan đến tầm nhìn xây dựng đất nước, tầm nhìn phát triển địa phương đến 20, 30, 50 năm sau…và thời gian tiếp theo; không để mắc mưu các thế lực thù địch, không để cán bộ và Nhân dân bị cuốn theo những nhận thức, quan điểm, luận điệu lệch lạc, sai trái của một bộ phận những người bất đồng quan điểm về vai trò lãnh đạo của Đảng, vai trò quản lý của Nhà nước.
Nâng cao nhận thức, xác định rõ vị trí, vai trò lãnh đạo của tổ chức đảng và trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương trong đấu tranh phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Mỗi cấp ủy, tổ chức đảng và người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương cần nhận thức đầy đủ, sâu sắc việc tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện các nội dung, yêu cầu, nhiệm vụ phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, nhất là sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên trong phạm vi quyền hạn, trách nhiệm của mình. Trên cơ sở đó, xác định rõ quyết tâm chính trị, ý thức trách nhiệm cá nhân trong đấu tranh phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, coi đó là nhiệm vụ chính trị và là lương tâm, danh dự của người cán bộ, đảng viên trước Đảng, trước vận mệnh Tổ quốc và trước Nhân dân. Vì thế, cấp ủy, tổ chức đảng và người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương cần đưa nội dung lãnh đạo, chỉ đạo vào nghị quyết thường kỳ và chương trình hành động hàng quý, hàng năm để tổ chức thực hiện đấu tranh chống lại các tư tưởng, quan điểm phản động, sai trái, ngăn ngừa và khắc phục trình trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng và đạo đức, lối sống ở một bộ phận cán bộ, đảng viên và quần chúng. Đồng thời, chú trọng công tác kiểm tra, quản lý cán bộ, đảng viên, quần chúng ở nơi công tác, nơi cư trú bằng nhiều biện pháp cụ thể, chủ động phát hiện và ngăn chặn những hành vi sai trái, những biểu hiện suy thoái trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân. Thường xuyên rà soát chính trị nội bộ, kịp thời phát hiện, chấn chỉnh và có biện pháp quản lý, sử dụng phù hợp với các đối tượng.
Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng các cấp và xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có phẩm chất, trình độ, năng lực, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, là tấm gương tiêu biểu về bản lĩnh chính trị, trong sáng về đạo đức, lối sống. Đấu tranh phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” nội bộ tùy thuộc vào khả năng của mỗi cấp ủy, tổ chức đảng và phẩm chất, năng lực của mỗi cán bộ, đảng viên ở cơ quan, đơn vị, địa phương. Do đó, để phát huy vai trò của các cấp ủy, tổ chức đảng và các lực lượng ở các cơ quan, đơn vị, địa phương tham gia đấu tranh phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” phải thường xuyên chăm lo xây dựng, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp, nhất là tổ chức cơ sở đảng; bồi dưỡng nâng cao phẩm chất, năng lực của cán bộ, đảng viên, nhất là bồi dưỡng bản lĩnh chính trị, đạo đức lối sống của đội ngũ cán bộ chủ chốt, chủ trì các cấp. Cấp ủy, tổ chức đảng các cấp cần phải có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao; người đứng đầu các cơ quan, đơn vị, địa phương phải có trình độ, năng lực tương xứng với chức trách, nhiệm vụ được giao và thực sự là tấm gương tiêu biểu về tư tưởng chính trị, về đạo đức, lối sống mới đủ sức lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức đấu tranh làm thất bại âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, tăng cường sức “đề kháng”, ngăn ngừa, đẩy lùi “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.
Thực hiện tốt việc tuyên truyền, giáo dục về tình hình thế giới, khu vực, nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam nói chung và tình hình, nhiệm vụ, những hoạt động của địa phương, cơ quan, đơn vị nói riêng cho cán bộ, đảng viên và Nhân dân. Nội dung này cần thực hiện thường xuyên, liên tục ở mỗi cấp, mỗi ngành, mỗi địa phương đối với cán bộ, đảng viên và Nhân dân ta. Bởi vì, tình hình thế giới, khu vực hiện nay diễn biến hết sức phức tạp, mau lẹ, bất ngờ…Nhiều vấn đề mới nẩy sinh, chúng ta nhiều khi khó phân biệt đúng - sai, thật - giả, chính nghĩa và phi nghĩa. Các thế lực thù địch đặc biệt triệt để lợi dụng tình hình đó để chống phá cách mạng nước ta, tung ra những luận điệu gây hoang mang về nhận thức, tư tưởng, niềm tin của Nhân dân và kể cả của một bộ phận cán bộ, đảng viên. Cho nên, thực hiện tốt việc tuyên truyền, giáo dục về tình hình thế giới, khu vực, tăng cường định hướng nhận thức, tư tưởng cho cán bộ, đảng viên và Nhân dân sẽ góp phần quan trọng phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ngay ở trong mỗi cơ quan, đơn vị và địa phương hiện nay. Mặt khác, phải tăng cường và có nhiều hình thức tuyên truyền, giáo dục về nhiệm vụ, mục tiêu cách mạng Việt Nam, biện pháp phát triển địa phương, xây dựng đất nước, nhất là những nội dung chủ yếu trong nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trong đó khẳng định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, xây dựng đất nước, phát triển kinh tế - xã hội gắn liền với quốc phòng - an ninh, gắn liền với nhiệm vụ bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong bất cứ điều kiện nào. Thông qua đó, tiếp tục củng cố lòng tin vào Đảng, Nhà nước, vào mục tiêu, sự nghiệp cách mạng, vào vai trò, trách nhiệm cụ thể hóa đường lối, chính sách ở các địa phương của các cấp ủy đảng, chính quyền.
Trên cơ sở kết hợp chặt chẽ giữa “phòng” và “chống”, “xây” với “chống”, lấy “phòng” và “xây” làm chính, phát huy cao độ sự đồng tâm, hiệp lực của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta, kiên quyết đấu tranh làm thất bại âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch đối với cách mạng Việt Nam; ngăn chặn, đẩy lùi “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ ta. Thành bại của cuộc đấu tranh này hoàn toàn phụ thuộc vào sức mạnh đồng thuận và sự nổ lực của Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta…Đặc biệt, trong tình hình hiện nay, chúng ta càng thấm nhuần sâu sắc lời dạy của V.I. Lênin: “Không ai có thể tiêu diệt được chúng ta, ngoài những sai lầm của bản thân chúng ta…Nếu chúng ta do sai lầm của bản thân mà gây ra sự chia rẽ thì tất cả sẽ sụp đổ”./. Thượng tá Nguyễn Bá Duẩn-Phó Chính ủy Bộ CHQS tỉnh Quảng Trị