 |
| (Ảnh minh họa: PV) |
Nhiều thủ đoạn tinh vi của tín dụng đen
Hoạt động cho vay ngang hàng (P2P) là mô hình kinh doanh mới được thiết kế và xây dựng trên nền tảng công nghệ số, kết nối trực tiếp người đi vay với người cho vay (nhà đầu tư) mà không thông qua trung gian tài chính. P2P hiện đang được Chính phủ giao Ngân hàng Nhà nước (NHNN) là cơ quan chủ trì nghiên cứu, xây dựng cơ chế thí điểm.
Hiện hoạt động P2P mọc lên khá nhiều, trắng đen, thật giả lẫn lộn. Ths. Nguyễn Thị Kim Sang (Cục Hồ sơ nghiệp vụ - Bộ Công an) cho biết, ở Việt Nam, mô hình P2P mới xuất hiện và có khoảng 40 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này, nhưng có một số công ty biến tướng, lừa đảo, trà trộn với tín dụng đen, đa cấp tài chính, cho vay tiền mà không gắn với việc thế chấp tài sản, vi phạm pháp luật về ngân hàng và tín dụng với diễn biến rất phức tạp. Theo đánh giá của các chuyên gia, tiềm năng của thị trường là rất lớn, bởi tỷ lệ người dân chưa tiếp cận được kênh tín dụng chính thức còn khá lớn. Với ưu điểm giải ngân nhanh chóng, không yêu cầu thế chấp tài sản..., P2P là kênh tiếp cận vốn hữu hiệu cho người dân có thu nhập thấp.
Các đối tượng thường ngụy trang hành vi cho vay nặng lãi bằng các hợp đồng biến tướng nhằm tránh sự điều tra, thu thập chứng cứ của lực lương công an. Từ phía người đi vay, rủi ro đến từ nguy cơ nợ xấu, không có cơ chế bảo vệ các nhà đầu tư. Đấy là chưa kể hàng loạt các rủi ro khác như thông tin của các bên tham gia có thể bị đánh cắp do lỗ hổng bảo mật; hệ thống lưu trữ thông tin của công ty P2P Lending có thể bị chiếm quyền kiểm soát hoặc bị đánh sập bởi các hackers dẫn đến toàn bộ thông tin giao dịch trên các nền tảng P2P Lending để trốn thuế, rửa tiền, đánh bạc qua mạng...hoặc biến tướng để huy động tài chính đa cấp khiến cho người vay, người đi vay trở thành nạn nhân của hành vi lừa đảo, chiếm dụng vốn bất hợp pháp…
Dựa trên nền tảng công nghệ, phương thức P2P hiện nay còn liên kết với những trang web, trạng mạng xã hội khác hoặc mạng viễn thông như nhắn tin, gọi điện trực tiếp đến người dân mời chào vay vốn. Các đối tượng cho vay quảng cáo với giấy tờ và thủ tục khá đơn giản, có trường hợp không cần gặp mặt, không cần thế chấp vẫn được cung cấp tiền. Nhiều trang web cho vay tiền như huydong.com, doctordong.vn, cartvaytien.info, SHA, Mobivi... đang dần trở thành những địa chỉ truy cập quen thuộc cuộc nhiều người có nhu cầu tài chính.
Để thu hút người có nhu cầu vay tiền, các trang web đưa ra những lời mời gọi như cho vay với lãi suất 0% trong vòng 10 ngày đầu tiên, phí tư vấn, phí dịch vụ 0%... Tuy nhiên, đây chỉ là quảng cáo, vì thực thế, có người dân đã phải trả với lãi suất trên trời. Ví dụ, tại trang Tima trên di động, lãi suất 15%/tháng, tức 180%/năm; hay tại doctordong.vn, dù công bố lãi suất cho vay chỉ 10,95%/năm, nhưng nếu cộng phí dịch vụ, phí tư vấn… người vay phải trả lãi lên đến 44,1%/tháng, tức là 529,2%/năm.
Có thể thấy, dù mang danh nghĩa là P2P, nhưng thực chất là tín dụng đen với lãi suất cao ngất ngưởng
Sẽ có hành lang pháp lý chặt tín dụng đen
Nhiều doanh nghiệp cho hay, rào cản lớn nhất của thị trường P2P là chưa có hành lang pháp lý chính thức khiến “trắng đen lẫn lộn”, người dân không phân biệt được công ty P2P đúng nghĩa và công ty P2P trá hình, có cái nhìn thiếu thiện cảm về mô hình này.
Hoạt động P2P là mô hình kinh doanh mới được thiết kế và xây dựng trên nền tảng công nghệ số, kết nối trực tiếp người đi vay với người cho vay mà không thông qua trung gian tài chính. P2P hiện đang được Chính phủ giao NHNN là cơ quan chủ trì nghiên cứu, xây dựng cơ chế thí điểm.
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, NHNN đã chủ trì đoàn công tác liên ngành khảo sát, kiểm tra, đánh giá thực trạng hoạt động P2P của một số công ty tại TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội.
Kết quả khảo sát cho thấy một số công ty đăng ký ngành nghề kinh doanh là tư vấn tài chính, môi giới tài chính, kinh doanh dịch vụ cầm đồ và tự nhận là công ty P2P để cung cấp các dịch vụ kết nối nhà đầu tư và người đi vay, vận hành trên nền tảng giao dịch trực tuyến.
Sản phẩm vay vốn trên các nền tảng trực tuyến được các công ty này vận hành khá đa dạng, chủ yếu dưới hình thức vay vốn không có tài sản đảm bảo; thời gian vay ngắn; khách hàng phải trả phí và lãi suất đối với các khoản vay.
Đáng chú ý, tuy mới được triển khai từ năm 2016 trở lại đây, nhưng các công ty này có sự tăng trưởng mạnh về số lượng khách hàng, hợp đồng vay vốn kết nối thành công và tổng phí dịch vụ thu được.
Theo Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng, sự phát triển nhanh chóng của hoạt động P2P đang đặt thách thức lớn đối với công tác quản lý, giám sát đối với các cơ quan quản lý nhà nước nhằm đưa hoạt động của các công ty này vận hành theo đúng quy định của pháp luật, đảm bảo trật tự xã hội, an ninh hệ thống tài chính. NHNN dự kiến đưa lĩnh vực P2P vào đề án cơ chế quản lý thử nghiệm hoạt động fintech trong lĩnh vực ngân hàng
Phía NHNN khuyến cáo người dân, doanh nghiệp cần tìm hiểu kĩ, thận trọng khi tham gia các nền tảng cho vay ngang hàng trong bối cảnh chưa có hành lang pháp lý rõ ràng điều chỉnh đối với lĩnh vực này và khuyến nghị người dân tiếp cận vốn qua kênh tín dụng ngân hàng chính thống, tránh bị lừa đảo, rơi vào vòng xoáy cho vay nặng lãi của tín dụng đen.
NHNN cũng cho biết, chỉ đạo tổ chức tín dụng (TCTD) lưu ý về các rủi ro trong hoạt động P2P; qua đó khuyến nghị TCTD thận trọng trong ký kết và thực hiện các thỏa thuận hợp tác với các công ty cho vay ngang hàng, đảm bảo đúng quy định pháp luật, không ảnh hưởng đến hoạt động, uy tín của TCTD cũng như an toàn của hệ thống ngân hàng.