Đây là nội dung được trao đổi tại Hội nghị trực tuyến về tiến độ giải ngân vốn ODA do Bộ Tài chính tổ chức ngày 26/6 tại Hà Nội.
Tốc độ thực hiện chậm ở nhiều khâu
Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết giải ngân nguồn vốn ODA và vay ưu đãi từ năm 2016 đến nay đều không đạt dự toán.
 |
| Toàn cảnh Hội nghị trực tuyến. Ảnh:VGP/Huy Thắng. |
Cụ thể, theo kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020 thì vốn vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài điều chỉnh theo Nghị quyết Quốc hội là 360.000 tỷ đồng. Đến hết năm 2019, tổng số đã giao trong dự toán ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2016-2019 là 244.300 tỷ đồng (còn 115.700 tỷ đồng), bằng 67,9% kế hoạch điều chỉnh cả giai đoạn. Số đã giải ngân lũy kế từ 2016 đến tháng 5/2019 là 133.042 tỷ đồng, bằng 54,5% kế hoạch đã giao (2016-2019), bằng 36,96% kế hoạch trung hạn điều chỉnh giai đoạn 2016-2020 (so với kế hoạch 300.000 tỷ đồng, thì đạt 46%).
Số vốn còn lại đến hết tháng 5/2019 chưa giải ngân theo kế hoạch (300.000 tỷ đồng) là 166.958 tỷ đồng, theo kế hoạch điều chỉnh (360.000 tỷ đồng) là 226.958 tỷ đồng. Đặc biệt 6 tháng đầu năm 2019 mới chỉ đạt 2,7% kế hoạch vốn năm 2019 được Quốc hội phê duyệt. Đây là một con số đáng báo động. Trước tính cấp bách của vấn đề này, cần có sự vào cuộc của các bộ ngành trung ương, các cơ quan chủ quản dự án, các chủ dự án và của cả các đối tác phát triển để cùng bàn các giải pháp hữu hiệu nhằm thúc đẩy việc giải ngân các dự án sử dụng vốn ODA và vay ưu đãi.
Ông Trương Hùng Long, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại (Bộ Tài chính) cho biết việc thông báo kế hoạch vốn năm 2019 của các bộ ngành và địa phương hiện chậm, một phần do Bộ Kế hoạch và Đầu tư mới giao kế hoạch bằng 48% kế hoạch vốn Quốc hội giao, nên một số nơi không có nguồn để giải ngân.
Việc bố trí vốn thiếu so với kế hoạch, tiến độ triển khai cũng như với cam kết của các hiệp định vay đang là mối quan tâm của cả chủ dự án và các nhà tài trợ. Riêng nhóm các dự án của 6 nhà tài trợ phát triển đã có trên 60 dự án chưa được bố trí đủ kế hoạch vốn năm 2019 theo đúng nhu cầu cần bổ sung là trên 34.000 tỷ đồng.
Tình trạng giao kế hoạch vốn chưa đúng, chưa đủ tồn tại kéo dài, thậm chí hết thời hạn giải ngân vẫn chưa được bố trí kế hoạch vốn…
Ở chiều ngược lại, có không ít trường hợp các dự án mặc dù được bố trí đủ kế hoạch vốn nhưng công tác triển khai lại chậm. Điều này cho thấy, công tác chuẩn bị dự án còn nhiều bất cập bặc biệt là các vấn đề liên quan đến tư vấn thiết kế dự án, việc triển khai công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư.
Cần có cơ chế, quy trình phối hợp rõ ràng hơn
Theo các đại biểu, việc điều chỉnh kế hoạch vốn ở các dự án và các tiểu dự án diễn ra thường xuyên và liên tục ở tất cả bộ, ngành và địa phương. Vấn đề là thủ tục điều chỉnh kế hoạch vốn theo quy định rất phức tạp qua nhiều cấp. Có không ít trường hợp dự án đến khi được điều chỉnh đã hết thời hạn giải ngân và lại phải xin gia hạn dự án, kéo theo nhiều thủ tục pháp lý phức tạp.
Đại diện một đối tác phát triển, ông Eric Sidgwick – Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam nhận định: Tốc độ giải ngân trung bình của Việt Nam chỉ bằng một nửa giai đoạn trước và chậm so với các nước cùng nhận tài trợ từ ADB.
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là vấn đề thủ tục,việc điều chỉnh trong các dự án như bổ sung phạm vi, cũng mất nhiều thời gian chờ đợi, xin phép, trong lúc đó các hoạt động thanh toán đều bị tạm dừng.
Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải (GTVT) Nguyễn Ngọc Đông cho biết, dự kiến giải ngân 6 tháng năm 2019 các dự án ODA của Bộ GTVT đạt khoảng 1.680 tỷ đồng, đạt 27,04% kế hoạch giao.
Ông Nguyễn Ngọc Đông chỉ ra nguyên nhân giải ngân chưa đạt như dự kiến do một số dự án đang trong giai đoạn quyết toán cần hoàn thiện một số thủ tục trước khi tiến hành giải ngân; gặp khó khăn, vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng đối với một số dự án; vướng mắc trong quá trình thi công…
“Từ nay đến cuối năm, Bộ GTVT sẽ tiếp tục quyết liệt chỉ đạo các chủ đầu tư, ban quản lý dự án phối hợp chặt chẽ với các địa phương trong công tác giải phóng mặt bằng, đẩy nhanh tiến độ thực hiện, đẩy mạnh công tác nghiệm thu, thanh toán để đảm bảo giải ngân hết kế hoạch giao của từng dự án”, ông Nguyễn Ngọc Đông nói.
Về các giải pháp tổng thể, Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng cho rằng, để giải quyết vấn đề cần có các giải pháp đồng bộ.
“Việc thúc đẩy tiến độ giải ngân của các dự án không thể thực hiện được nếu không có sự chung tay, góp sức của các dự án, các cơ quan chủ quản, các bộ, ngành quản lý như Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng như của các nhà tài trợ”, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng nói.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà cho rằng, để đẩy nhanh giải ngân vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài, cần phải tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách đồng bộ. Đặc biệt, khi Quốc hội đã thông qua Luật Đầu tư công mới, cần khẩn trương xây dựng Nghị định mới về quản lý vốn ODA và vay ưu đãi theo hướng thông thoáng hơn; cần đơn giản hóa quy trình bổ sung kế hoạch vốn hàng năm; đơn giản hóa cơ chế điều chỉnh, điều chuyển kế hoạch vốn cũng như cơ chế hạch toán và chuyển nguồn đối với vốn vay ODA, vay ưu đãi.
Các bộ, ngành, địa phương, các ban quản lý dự án cần phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính, Kho bạc Nhà nước, các nhà tài trợ trong giải ngân rút vốn; tiếp tục phối hợp với Bộ Tài chính trong thẩm định các chương trình, dự án vay về cho vay lại trong đó có chương trình, dự án của ngân sách địa phương; phối hợp chặt chẽ trong đàm phán ký kết các hiệp định vay cũng như các thủ tục điều chỉnh; thúc đẩy thực hiện dự án, không để kéo dài thời hạn giải ngân rút vốn như hầu hết các hiệp định hiện nay. Hiện nay tính sẵn sàng của các dự án còn nhiều khó khăn nên đề nghị các bộ, địa phương, ban quản lý dự án chú trọng việc chuẩn bị, đấu thầu, giải phóng mặt bằng, nhanh chóng triển khai dự án để có khối lượng hoàn thành và thanh toán vốn.