Cộng hòa Hồi giáo Iran, vốn đã dần thoát khỏi các cam kết theo thỏa thuận Vienna về các hoạt động hạt nhân của mình kể từ tháng 5/2019, đã bắt đầu làm giàu uranium lên 20%, ngưỡng uranium được làm giàu cao, tại cơ sở hạt nhân Fordow.
Cho đến tháng trước, Iran vẫn chưa làm giàu uranium vượt ngưỡng 4,5%, cao hơn một chút so với mức trần 3,67% mà thỏa thuận hạt nhân lịch sử đưa ra (còn được biết đến với tên gọi khác là Bản kế hoạch hành động chung toàn diện – JCPOA).
Hãng tin Reuters dẫn lời một nhà ngoại giao cấp cao cho biết: “Họ sản xuất 15kg uranium làm giàu 20% mỗi tháng. Đây là tỷ lệ sản xuất của họ".
Một đạo luật được Quốc hội Iran thông qua vào tháng 12 yêu cầu Iran sản xuất 120kg uranium làm giàu 20% mỗi năm, hoặc 10kg mỗi tháng.
Theo một nhà ngoại giao thứ hai được phỏng vấn, Cộng hòa Hồi giáo Iran hiện đang "nhỉnh hơn" mục tiêu hàng tháng này. IAEA cho biết Iran đã sản xuất 17,6kg uranium 20% tính đến ngày 16/2. Tổng lượng uranium làm giàu tồn kho của Iran cùng ngày ở mức gần 3 tấn, tăng từ 2,4 tấn vào tháng 11, trong khi thỏa thuận năm 2015 đưa ra mức giới hạn là 202,8kg.
Trong một báo cáo thứ hai, IAEA cho biết họ đã phát hiện ra các hạt uranium vào năm ngoái tại 2 địa điểm ở Iran mà họ đã không thể tiếp cận trong vài tháng, đồng thời nói thêm rằng Cộng hòa Hồi giáo đã không trả lời các câu hỏi liên quan đến những phát hiện này.
Cũng trong ngày 23/2, Pháp, Đức và Anh đưa ra tuyên bố chung yêu cầu Iran phải hợp tác đầy đủ với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) và loại bỏ các biện pháp làm giảm tính minh bạch về chương trình hạt nhân của họ. Ba quốc gia châu Âu ký kết vào thỏa thuận năm 2015 ("E3") phản đối quyết định của Tehran về việc đình chỉ nghị định thư bổ sung và các biện pháp minh bạch được quy định trong Bản kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA).
Trong thông cáo báo chí, các Ngoại trưởng E3 nói rằng họ “vô cùng hối tiếc rằng Iran đã không còn áp dụng nghị định thư bổ sung và các biện pháp minh bạch trong thỏa thuận cho đến ngày hôm nay”. "Những biện pháp của Iran sẽ vi phạm thêm các cam kết của nước này theo JCPOA và làm giảm đáng kể sự kiểm soát của IAEA bằng các biện pháp bảo vệ" – các Ngoại trưởng E3 cho biết thêm. "Chúng tôi kêu gọi Iran ngừng và từ bỏ tất cả các biện pháp làm giảm tính minh bạch và bảo đảm hợp tác đầy đủ và kịp thời với IAEA".
Paris, Berlin và London cũng nêu rõ cần "lưu ý" thông báo hôm 21/2 về một "thỏa thuận song phương tạm thời" giữa Tehran và IAEA bảo lưu khả năng cơ quan Liên hợp quốc tiếp cận một số thông tin nhất định, trong khoảng thời gian lên đến 3 tháng./.
Khánh Linh (Theo Reuters, AFP)