Năm 2010, khi bắt tay vào triển khai xây dựng nông thôn mới, qua rà soát đối chiếu với Bộ tiêu chí Quốc gia về xây dựng nông thôn mới, huyện Hướng Hoá chỉ có 2 xã đạt trên 5 tiêu chí; 18 xã đạt dưới 5 tiêu chí, 7 xã không có tiêu chí nào đạt. Tổng tiêu chí đạt của 20 xã là 27 tiêu chí, bình quân mỗi xã chỉ đạt 1,35 tiêu chí. Với xuất phát điểm còn nhiều khó khăn, huyện xác định, để hoàn thành các tiêu chí nông thôn mới, nhu cầu về vốn là rất lớn. Vì vậy, ngay từ những ngày đầu bước vào xây dựng nông thôn mới, huyện đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm huy động các nguồn lực thực hiện chương trình.
Theo đó, huyện vận dụng linh hoạt, lồng ghép hiệu quả chương trình xây dựng NTM với các chương trình mục tiêu quốc gia; thực hiện đồng bộ các chương trình, dự án trên địa bàn để tập trung nguồn lực hoàn thành các tiêu chí theo lộ trình. Đồng thời, tăng cường hướng dẫn, kiểm tra, giám sát việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư cho chương trình xây dựng NTM tại các xã; đảm bảo đầu tư hiệu quả, đúng trọng tâm theo kế hoạch đề ra. Huyện tạo điều kiện thuận lợi để các xã chủ động phát huy nguồn lực tổng hợp; chỉ đạo các xã rà soát, chọn lọc các công trình thật sự cần thiết để đầu tư và đầu tư theo thứ tự ưu tiên, có lộ trình cụ thể, tránh nợ đọng khi đã đạt chuẩn sau này.
Cùng với việc sử dụng hiệu quả các nguồn lực từ ngân sách Nhà nước, huyện Hướng Hóa đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhằm huy động nguồn lực xã hội hóa trong xây dựng NTM. Công tác tuyên truyền được triển khai dưới nhiều hình thức giúp người dân nhận thức rõ ý nghĩa, vai trò chủ thể của mình. Ngoài ra, huyện thực hiện tốt quy chế dân chủ cơ sở với phương châm "Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, đảm bảo công khai, minh bạch thu - chi, nghiệm thu, thanh, quyết toán các công trình. Đồng thời thực hiện tốt công tác thi đua - khen thưởng, biểu dương, khuyến khích kịp thời các tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến, những mô hình, cách làm hay trong công tác vận động Nhân dân tham gia xây dựng NTM. Nhờ đó, Nhân dân và các đơn vị, doanh nghiệp trên địa bàn tích cực tham gia, ủng hộ, đóng góp xây dựng NTM bằng nhiều hình thức như: Đóng góp kinh phí, ủng hộ ngày công lao động, hiến đất…
Giai đoạn 2010 - 2020, huyện Hướng Hóa huy động được 550.081 triệu đồng đầu tư xây dựng NTM. Trong đó, ngân sách Trung ương 236.653 triệu đồng, ngân sách địa phương 8.258 triệu đồng, vốn lồng ghép các chương trình dự án 292.198 triệu đồng, Nhân dân đóng góp 6.486 triệu đồng, hiến hàng nghìn m2 đất các loại, ủng hộ hàng trăm nghìn ngày công lao động để xây dựng các công trình cơ sở hạ tầng, phúc lợi công cộng.
Nhờ huy động tốt các nguồn lực, chương trình xây dựng NTM trên địa bàn huyện Hướng Hóa đạt được những kết quả tích cực. Đến nay, toàn huyện có 5/19 xã đạt chuẩn NTM, 7 xã đạt 10 - 13 tiêu chí, 6 xã đạt 8 - 9 tiêu chí, 1 xã dưới 8 tiêu chí, trong đó xã Tân Hợp đang phấn đấu cán đích nông thôn mới kiểu mẫu năm 2021; 20 thôn đạt từ 10 - 14 tiêu chí, 17 thôn đạt từ 5 - 9 tiêu chí; bộ mặt nông thôn nhất là các xã vùng sâu, vùng xa có nhiều đổi thay; 100% xã đã được quy hoạch và quản lý xây dựng theo quy hoạch NTM; 100% đường giao thông liên xã, liên thôn cơ bản được cứng hóa. Đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân từng bước được nâng cao, thu nhập bình quân đầu người năm 2020 đạt 36,08 triệu đồng, tăng 15,4 triệu đồng so với năm 2015; tỉ lệ hộ nghèo giảm còn 19,67%; công tác an sinh xã hội được quan tâm; chất lượng giáo dục, y tế, văn hóa, môi trường ngày càng được nâng lên; an ninh chính trị được giữ vững, trật tự xã hội được đảm bảo; hệ thống chính trị ngày càng vững mạnh; dân chủ ở cơ sở được phát huy… Từ đó, diện mạo nông thôn đã có nhiều đổi mới, đời sống vật chất và tinh thần của người dân không ngừng đuợc cải thiện và nâng cao.
Chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Hướng Hóa lần thứ XVII nhiệm kỳ 2020 - 2025 đề ra, đến năm 2025 có thêm 3 - 5 xã đạt chuẩn NTM, các xã còn lại đạt 15 - 18 tiêu chí; 5 - 8 xã đạt NTM nâng cao; 2 - 3 xã đạt NTM kiểu mẫu; 9 - 12/36 thôn đạt NTM kiểu mẫu; 65/94 thôn, bản đạt chuẩn NTM, trong đó có 22/37 thôn thuộc các xã đặc biệt khó khăn theo Quyết định 1385 của Thủ tướng Chính phủ. Với phương châm “Dân cần, dân bàn, dân làm, dân giám sát, dân hưởng thụ” thời gian tới, Hướng Hóa tiếp tục nâng cao vai trò lãnh đạo và gắn trách nhiệm của các cấp ủy đảng, sự quản lý, điều hành của chính quyền, sự phối hợp của các phòng, ban, ngành, đoàn thể từ huyện đến cơ sở trong việc thực hiện chương trình xây dựng NTM; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và Nhân dân về mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc xây dựng NTM; làm cho người dân hiểu được chương trình xây dựng NTM là biện pháp tổng hợp để phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn, không trông chờ vào sự đầu tư, hỗ trợ hoàn toàn của nhà nước.
Phát huy vai trò và sự tham gia tích cực của chủ thể là cư dân nông thôn nhằm phát huy nội lực, huy động sức mạnh tổng hợp vào mục tiêu xây dựng NTM; chỉ đạo các xã đăng ký đạt chuẩn rà soát, xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện từng tiêu chí xây dựng NTM, cụ thể hóa nhiệm vụ, giải pháp. Trong công tác huy động nguồn lực đầu tư thực hiện các tiêu chí NTM, huyện xác định nguồn lực xã hội hóa là quan trọng và tiếp tục làm tốt công tác tuyên truyền, vận động người dân chung sức xây dựng NTM; có cơ chế khuyến khích, huy động các doanh nghiệp trên địa bàn tham gia đóng góp thực hiện các tiêu chí NTM. Đồng thời huyện sẽ thực hiện lồng ghép các nguồn vốn đầu tư cho chương trình xây dựng NTM với các dự án, chương trình mục tiêu quốc gia; đẩy mạnh đầu tư xây dựng đồng bộ các công trình trọng điểm kinh tế - xã hội ở nông thôn, nhất là hệ thống giao thông, thuỷ lợi, nước sạch, điện, trường học, trạm y tế, chợ nông thôn, các thiết chế văn hoá, thể thao… đảm bảo theo tiêu chuẩn của các bộ, ngành Trung ương quy định. Theo đó, năm 2021, huyện phấn đấu đạt 260 tiêu chí, không có xã đạt dưới 10 tiêu chí; khắc phục các chỉ tiêu bị giảm sút do thiên tai, duy trì và nâng cao chất lượng của các xã đã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới; công nhận 3 thôn, bản thuộc Đề án 1385 đạt chuẩn nông thôn mới; 5 thôn đạt thôn kiểu mẫu thuộc 05 xã; rà soát toàn diện 19/19 xã về kết quả thực hiện Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới... Nguyễn Đình Phục