So với các xã, thị trấn trong huyện, xã Hướng Phùng là địa phương phát triển diện tích chanh leo khá lớn với 80 ha, trồng tập trung chủ yếu tại các thôn: Đại Độ, Cheng, Phùng Lâm, Cợp, Mã Lai Pun. Theo các hộ trồng chanh leo cho biết so với các cây trồng khác, như cà phê, lúa, ngô, sắn, gừng, nghệ thì hiệu quả thấp hơn so với trồng chanh leo. Đặc biệt, đối với loại cây trồng này, Công ty Cổ phần Nafoods Tây Bắc hỗ trợ giống, phân bón và ký kết bao tiêu sản phẩm, do đó người dân yên tâm về đầu ra của sản phẩm. Đây cũng là một trong những hướng đi mới, góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo, tăng thu nhập cho người dân nơi đây.
Trước đây, gia đình bà Hồ Thị Chung ở thôn Đại Độ chủ yếu trồng cà phê chè catimor, sau nhiều năm canh tác, cây già cỗi nên năng suất, chất lượng giảm hẳn. Năm 2018, gia đình bà chuyển đổi một phần diện tích cà phê kém hiệu quả để trồng thử nghiệm hơn 100 gốc chanh leo. Qua niên vụ đầu tiên, chanh leo phát triển rất tốt, cho thu hoạch 2 vụ/năm, với sản lượng 18 tấn quả tươi/ha, đem lại nguồn thu nhập đáng kể cho gia đình. Từ hiệu quả bước đầu này, gia đình bà mở rộng diện tích qua mỗi năm. Đến nay, gia đình bà đã trồng 270 gốc, tất cả đều đã cho thu hoạch, với số tiền thu được hơn 300 triệu đồng. Bà Chung cho biết: “ So với cà phê và các loại cây trồng khác thì cây chanh leo trồng và chăm sóc dễ hơn, đầu ra ổn định và cho thu nhập khá hơn”.
Phó Chủ tịch UBND xã Hướng Phùng Hà Ngọc Dương cho biết: Trong những năm qua, xã đã chú trọng thực hiện các mô hình phát triển kinh tế, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, liên kết với các tổ chức, doanh nghiệp đảm bảo nguồn tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp ổn định cho người dân. Điển hình như mô hình chanh leo, tuy là cây trồng mới nhưng đã và đang khẳng định được lợi thế, đem lại hiệu quả kinh tế khá cao cho người dân. Cũng chính vì vậy, diện tích cây chanh leo trên địa bàn ngày một tăng, năm 2018, toàn xã trồng 7,5 ha thì đến nay lên đến 80 ha, năng suất bình quân 18 tấn/ha. Với như giá hiện nay, sau khi trừ chi phí mỗi ha thu về từ 150 - 200 triệu đồng.
Cũng như các hộ trồng chanh leo ở xã Hướng Phùng, nhận thấy lợi ích từ chương trình liên doanh liên kết này, nhiều hộ gia đình tại các xã như Tân Hợp, Tân Liên, Tân Lập, Lìa… đã trồng chanh leo. Đến nay, sau một thời gian trồng và chăm sóc, mô hình chanh leo tại các xã đang sinh trưởng, phát triển khá tốt. Theo đánh giá ban đầu cho thấy: Cây chanh leo cho thu hoạch quả liên tục trong thời gian từ 3 - 4 năm với năng suất bình quân đạt từ 15 - 40 tấn/ha.
Phó Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp xã Tân Hợp Lê Thị Huệ cho biết, năm 2018 hợp tác xã được thành lập, từ đó đến nay hợp tác xã đã liên kết với hơn 70 hộ dân; hợp tác xã hỗ trợ giống, phân bón, bao tiêu sản phẩm cho các hộ trồng chanh leo trên địa bàn, bình quân hàng năm hợp tác xã thu mua khoảng 300 - 400 tấn chanh leo, với giá cả tùy theo chất lượng quả chanh leo, loại A là 35.000đồng/kg, loại B là 25.000 đồng, còn loại thấp nhất là 10.000 đồng. So với các cây trồng khác, chanh leo đem lại nguồn thu nhập cao. Đến nay, các hộ trên địa bàn huyện đã liên kết với hợp tác xã trồng hơn 20.000 cây chanh leo.
Trưởng Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Hướng Hóa Hoàng Đình Bình cho biết, qua gần 5 năm triển khai thí điểm, kết quả bước đầu của mô hình chanh leo đã được khẳng định tại Hướng Hóa, đặc biệt là góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân. Đến nay, năng suất bình quân khoảng 20 tấn/ha, giá bán xô 10.000 đồng/kg. Thời gian tới, huyện tiếp tục tuyên truyền, vận động người dân chuyển đổi từ các loại cây trồng kém chất lượng, năng suất thấp để mở rộng mô hình chanh leo lên 120 ha. Tiếp tục hỗ trợ các hợp tác xã, doanh nghiệp liên doanh, liên kết sản xuất và bao tiêu sản phẩm để ổn định đầu ra cho sản phẩm chanh leo ở địa phương.
Thực tiễn trong những năm vừa qua, hiệu quả mô hình trồng chanh trên địa bàn huyện Hướng Hóa đã góp phần cùng các cây trồng chủ lực: Cà phê, cao su, chuối, hồ tiêu đã đem lại nguồn thu nhập cao cho người dân thiết thực giảm nghèo bền vững, vươn lên khá giàu, xây dựng Hướng Hoá ngày một phát triển.
Nguyễn Đình Phục