Xác định công tác hòa giải ở cơ sở là một trong những nhiệm vụ trọng tâm góp phần đảm bảo ổn định về an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội (ANCT, TTATXH) ở địa phương, sau khi Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013 có hiệu lực thi hành, UBND thị xã đã ban hành kế hoạch triển khai thực hiện luật trên địa bàn, trong đó xác định trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, địa phương trong việc đảm bảo các điều kiện thực hiện Luật Hòa giải ở cơ sở trong phạm vi quản lý của mình. "
Phối hợp chặt chẽ với Ủy ban MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội thị xã tăng cường tuyên truyền, phổ biến Luật Hòa giải ở cơ sở; chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, UBND các phường, xã phổ biến, quán triệt luật một cách sâu rộng, nhằm nâng cao nhận thức về công tác hòa giải trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân.
Trong 10 năm triển khai thi hành Luật Hòa giải ở cơ sở, UBND thị xã đã tổ chức 5 hội nghị tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật để quán triệt, phổ biến luật, các văn bản pháp luật liên quan trong hoạt động hòa giải ở cơ sở và kỹ năng hòa giải cho hòa giải viên là tổ trưởng, tổ phó và thành viên của các tổ hòa giải trên địa bàn.
Thông qua các lớp bồi dưỡng, tập huấn, 100% đội ngũ hòa giải viên được nâng cao kiến thức pháp luật, kỹ năng hòa giải về một số lĩnh vực pháp luật có liên quan đến đời sống hằng ngày của người dân để vận dụng trong hoạt động hòa giải ở cơ sở.
Qua đó kịp thời giải quyết các mâu thuẫn, tranh chấp, vi phạm pháp luật thuộc phạm vi hòa giải ở cơ sở, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác hòa giải ở địa phương, phát huy tinh thần đoàn kết trong cộng đồng dân cư, hạn chế khiếu kiện, khiếu nại, giữ vững ANCT, TTATXH trên địa bàn. Chú trọng công tác biên soạn, cấp phát tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ, tài liệu hỗ trợ, tham khảo dành cho hòa giải viên, tập huấn viên.
Việc biên soạn, phát hành tài liệu pháp luật đã có nhiều đổi mới về nội dung và hình thức, chất lượng được chú trọng, cấp phát hiệu quả. Các hòa giải viên ở cơ sở mới được bầu, bổ sung, kiện toàn hằng năm được tập huấn kiến thức pháp luật, bồi dưỡng kỹ năng nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở theo chương trình khung và bộ tài liệu do Bộ Tư pháp phát hành. Mặt khác, để nâng cao năng lực cho người làm công tác hòa giải ở cơ sở, năm 2022, UBND thị xã đã ban hành quyết định công nhận tập huấn viên thị xã Quảng Trị.
Theo đó, đội ngũ tập huấn viên thị xã có đủ khả năng, kiến thức, phương pháp để hướng dẫn nghiệp vụ, kỹ năng hòa giải ở cơ sở cho đội ngũ hòa giải viên; luôn bám sát vào tình hình thực tế tại đơn vị thực hiện các hoạt động hòa giải ở cơ sở đúng theo quy định của pháp luật.
Hiện nay, trên địa bàn thị xã có 23 tổ hòa giải với 125 hòa giải viên, đảm bảo 100% khu phố, thôn có tổ hòa giải ở cơ sở.
Thành phần chủ yếu của tổ hòa giải là những người có uy tín trong Nhân dân, sống mẫu mực, cơ bản có trình độ hiểu biết pháp luật cần thiết, đa số có trình độ học vấn từ THPT trở lên, một số hòa giải viên có trình độ chuyên môn luật, có nhiều kinh nghiệm trong cuộc sống, có khả năng thuyết phục và lắng nghe mọi người.
Hoạt động hoà giải đã từng bước được nâng cao về chất lượng, tổ chức và hoạt động ngày một đi vào nền nếp, có hiệu quả, đúng quy định của pháp luật.
Các hòa giải viên sau khi được bầu, công nhận đã có ý thức tích cực nghiên cứu, tìm hiểu quy định pháp luật, kỹ năng hòa giải để thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở ngày một tốt hơn, tỉ lệ hòa giải thành cao hơn.
Cụ thể, tính từ ngày 1/1/2014 đến ngày 30/6/2023, các tổ hòa giải trên địa bàn đã tiến hành hòa giải 235 vụ, việc, trong đó hòa giải thành 190 vụ, việc, đạt tỉ lệ: 81%; hòa giải không thành 45 vụ, việc, đạt tỉ lệ: 19%. Những mâu thuẫn, tranh chấp phổ biến được hòa giải ở cơ sở chủ yếu thuộc lĩnh vực dân sự, hôn nhân gia đình, đất đai, môi trường, các mâu thuẫn phát sinh trong sinh hoạt tại cộng đồng dân cư.
Thông qua hoạt động hòa giải và những vụ việc hòa giải thành đã góp phần duy trì, củng cố sự đoàn kết trong nội bộ Nhân dân, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội, phát huy đạo lý, truyền thống tốt đẹp của dân tộc, nâng cao ý thức tôn trọng pháp luật, sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật trong cộng đồng dân cư.
Ngoài ra, việc hòa giải thành còn góp phần hạn chế đơn thư, khiếu kiện vượt cấp, giúp tiết kiệm thời gian, công sức, chi phí cho cơ quan nhà nước và công dân.
Bên cạnh những kết quả đạt được, hiện nay, công tác hòa giải cơ sở ở trên địa bàn thị xã vẫn còn gặp một số tồn tại, hạn chế cần tháo gỡ như: đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về hòa giải ở các cấp còn kiêm nhiệm, vì vậy công tác tham mưu quản lý nhà nước về hòa giải ở cơ sở còn gặp nhiều khó khăn; việc bố trí kinh phí cho công tác hòa giải ở cơ sở vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra; một số tổ hòa giải hoạt động còn mang tính sự việc, chưa chú trọng đến chiều sâu nên vẫn còn tồn tại tình trạng khi sự việc xảy ra chưa phát hiện kịp thời…
Thời gian tới, thị xã Quảng Trị sẽ tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng, sự quản lý, điều hành của chính quyền, sự phối hợp thực hiện của UBMT và các đoàn thể đối với công tác hòa giải ở cơ sở, coi đây là khâu quan trọng của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật.
Thường xuyên củng cố, kiện toàn đội ngũ hòa giải viên; đồng thời kịp thời biểu dương, khen thưởng để các hòa giải viên nêu cao tinh thần trách nhiệm, chủ động, sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động hòa giải ở cơ sở của địa phương, góp phần giữ gìn trật tự an toàn xã hội, xây dựng khối đoàn kết cộng đồng văn minh, bền vững.
Thu Hạ