 |
| Thanh long là một trong những loại quả được cấp mã số vùng trồng tại ĐBSCL - Ảnh: VGP/Đỗ Hương |
Mạnh tay xử lý vi phạm về mã số vùng trồng
Tại Hội nghị trực tuyến về thực trạng và giải pháp quản lý sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật tại vùng trồng, cơ sở đóng gói nông sản tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) do Bộ NN&PTNT tổ chức mới đây, ông Nguyễn Văn Thực, Giám đốc HTX Hòa Lộc (huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang) cho hay: "Thời gian qua, việc quản lý mã số vùng trồng vẫn còn lỏng lẻo, chưa được chú trọng, chưa xây dựng kế hoạch và thực hiện công tác kiểm tra, giám sát vùng trồng, cơ sở đóng gói sau khi được cấp mã số, dẫn đến tình trạng các doanh nghiệp sử dụng không đúng mã số, mạo danh mã số của nhau để xuất khẩu".
"Điều này không những gây ảnh hưởng đến uy tín hàng trái cây Việt Nam xuất khẩu mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến các đơn vị chủ sở hữu mã số như HTX Hòa Lộc", ông Thực nói.
Hiến kế cho cơ quan chuyên môn giải quyết vấn đề này, ông Thực cho rằng, sắp tới, các cơ quan Trung ương và địa phương cần nghiên cứu đưa ra chế tài đủ mạnh để xử lý các trường hợp vi phạm về mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói.
Ngoài ra, việc kết hợp cấp mã số vùng trồng với thực hiện truy xuất nguồn gốc điện tử cho nông sản sẽ giúp các HTX, doanh nghiệp, nhà vườn, cơ sở đóng gói hạn chế được tối đa tình trạng “mượn” mã số vùng trồng để xuất khẩu.
Ông Thực cũng kiến nghị Bộ NN&PTNT cần tiếp tục chỉ đạo hình thành liên kết chuỗi sản phẩm từ vùng trồng, nhà đóng gói, nhà xuất khẩu, địa phương và cơ quan quản lý nhà nước để ngăn chặn tình trạng đưa sản phẩm từ ngoài vùng trồng hoặc cơ sở đóng gói chưa có mã số vùng trồng vào chuỗi sản phẩm.
Nêu khó khăn từ địa phương, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Cần Thơ cho biết, Chi cục đã tiếp nhận từ Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) 59 mã số vùng trồng và 4 mã số cơ sở đóng gói tại TP. Cần Thơ. Tuy nhiên, do mới thực hiện nên đơn vị còn lúng túng trong công tác thẩm định và quản lý vùng trồng, cơ sở đóng gói.
Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Cần Thơ đề nghị Cục Bảo vệ thực vật tiếp tục triển khai tập huấn, hướng dẫn, giúp địa phương quản lý mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói thuận lợi, hiệu quả và bền vững hơn.
Rà soát, chấn chỉnh kịp thời
Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật Hoàng Trung cho biết, tính đến hết tháng 4/2021, Cục đã cấp 3.414 mã số vùng trồng cho trái cây, rau, hạt giống xuất khẩu trong toàn quốc.
Đối với trái cây tươi, đã cấp 2.821 mã số vùng trồng cho 12 loại trái cây (thanh long, nhãn, vải, xoài, chôm chôm, vú sữa, chanh, bưởi, măng cụt, dưa hấu, mít và chuối) thuộc 48 tỉnh để xuất khẩu sang các thị trường như Trung Quốc, Hoa Kỳ, Australia, New Zealand, Hàn Quốc, Nhật Bản, EU.
Diện tích vùng trồng đã được cấp mã số là trên 196.000 ha, chiếm khoảng 17% tổng diện tích trồng cây ăn quả trong cả nước. Trong số này, xoài và thanh long là các sản phẩm có số lượng mã vùng trồng được cấp lớn nhất.
Vùng ĐBSCL có số lượng vùng trồng được cấp mã số lớn nhất, chiếm gần 36,84% (1.258 mã) tổng mã số đã cấp trên toàn quốc. Toàn bộ các mã này đều được cấp cho cây ăn quả.
Bên cạnh việc cấp mã số vùng trồng, đến nay, Cục Bảo vệ thực vật đã cấp 1.826 mã số cơ sở đóng gói cho các loại quả tươi được phép xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, Hoa Kỳ, Australia… Các cơ sở đóng gói này được phân bố ở 37 tỉnh trong toàn quốc. Riêng tại khu vực ĐBSCL, chỉ riêng 2 tỉnh Tiền Giang và Long An đã có số lượng cơ sở đóng gói là 862, chiếm tới 91,7% tổng số của toàn vùng.
Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật Hoàng Trung cho hay: "Trong thời gian qua, việc triển khai cấp, quản lý mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói đã đạt được những hiệu quả tích cực, giúp ổn định và nâng cao chất lượng, tăng khả năng cạnh tranh của hàng nông sản xuất khẩu. Tuy nhiên, tại các vùng, vẫn còn tình trạng mạo danh mã số vùng trồng, sử dụng không đúng mã số để xuất khẩu, làm ảnh hưởng đến uy tín của hàng Việt Nam, nguyên nhân chính là do tình trạng doanh nghiệp đến vụ thu hoạch mới thu gom nông sản từ các vùng trồng mà chưa ký kết hợp đồng bao tiêu từ đầu vụ để định hướng tổ chức sản xuất cho phù hợp.
Ông Trung dẫn chứng, năm 2020, phía Trung Quốc yêu cầu tạm ngưng xuất khẩu xoài từ 12 vùng trồng và 18 cơ sở đóng gói do phát hiện vi phạm về kiểm dịch thực vật. Trong số này, Tiền Giang là tỉnh có số mã vi phạm lớn nhất (15 mã số vùng trồng và nhà đóng gói), tiếp đó là An Giang (7 mã) và thấp nhất là Vĩnh Long (2 mã).
"Đây là một tín hiệu cho thấy công tác kiểm tra, giám sát và quản lý mã số vùng trồng đối với các nông sản xuất khẩu cần phải được rà soát, chấn chỉnh kịp thời. Nếu không kiểm tra, giám sát tốt các vùng trồng, cơ sở đóng gói đã được cấp mã số thì sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của hàng nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế cũng như ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích kinh tế của người nông dân", lãnh đạo Cục Bảo vệ thực vật khẳng định.
Để giải quyết các tồn tại nêu trên của khu vực ĐBSCL, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật cho rằng, cần đẩy mạnh phân cấp và tăng cường năng lực cho địa phương về thiết lập và giám sát mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói phục vụ xuất khẩu và tiêu thụ nội địa. Phấn đấu đến năm 2025, số lượng vùng trồng tại các tỉnh ĐBSCL được cấp mã số tăng 3-5 lần so với hiện nay, mở rộng đối tượng cây trồng cấp mã số sang cây lúa, rau màu, khoai lang…
Cục Bảo vệ thực vật cũng đề nghị Bộ NN&PTNT kiến nghị Chính phủ cần có cơ chế hỗ trợ nông dân liên kết sản xuất, thiết lập và quản lý vùng trồng, cơ sở đóng gói; đưa chỉ tiêu về thiết lập vùng trồng đủ điều kiện cấp mã số vào chỉ tiêu của Chương trình nông thôn mới, Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP); đầu tư cơ sở hạ tầng cho các vùng trồng sản xuất tập trung.
Đỗ Hương