Năm 2021, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Chỉ thị số 10 -CT/TU để tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng đối với công tác giải quyết khiếu nại, khiếu kiện hành chính liên quan đến lĩnh vực quản lý Nhà nước về đất đai, giải phóng mặt bằng. Các cấp chính quyền cũng ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, điều hành, giải quyết, hướng dẫn thực hiện tốt công tác giải phóng mặt bằng các công trình, dự án theo đúng quy định của Luật Đất đai năm 2013; kịp thời ban hành các chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư, đảm bảo quyền lợi cho tổ chức, cá nhân bị ảnh hưởng. Các địa phương như Đông Hà, Hải Lăng cũng đã ban hành các nghị quyết chuyên đề về giải phóng mặt bằng, bồi thường, tái định cư để chỉ đạo, tổ chức thực hiện trên địa bàn.
Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự nỗ lực cố gắng của đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác tuyên truyền, vận động, hướng dẫn, tổ chức thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, các quy trình tự thủ tục về công tác giải phóng mặt bằng được triển khai đúng các quy định của pháp luật, đảm bảo công bằng, công khai, dân chủ, tạo được sự đồng thuận, thống nhất cao của các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất và tài sản gắn liền với đất. Phần lớn các dự án thực hiện trong giai đoạn 2016-2021 được bàn giao mặt bằng đúng tiến độ, như dự án Mở rộng Quốc lộ 1, tuyến tránh Quốc lộ 1, đường bộ cao tốc Bắc - Nam đoạn Cam Lộ - La Sơn, đường dây 500KV mạch 3 Quảng Trạch - Dốc Sỏi, đường dây 220kV Đồng Hới - Đông Hà, Đông Hà - Huế, đường dây 220KV Đông Hà - Lao Bảo, đường trục dọc Khu kinh tế Đông Nam, Khu cảng xăng dầu Hải Hà, các dự án điện mặt trời, điện gió, các khu đô thị, khu tái định cư... đã góp phần để các dự án hoàn thành, đưa vào hoạt động và phát huy hiệu quả kinh tế - xã hội, làm thay đổi diện mạo của tỉnh.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác giải phóng mặt bằng vẫn còn những hạn chế, khó khăn. Tiến độ giải phóng mặt bằng một số công trình còn chậm; một số vướng mắc, kiến nghị liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư có lúc, có nơi chưa được xử lý kịp thời, gây bức xúc trong Nhân dân; vẫn còn một số hộ gia đình, cá nhân chưa thống nhất về chính sách bồi thường; một số địa phương chưa thực sự quan tâm đến công tác quy hoạch, kế hoạch xây dựng các khu tái định cư; công tác thẩm định hồ sơ, thủ tục liên quan đến chuyển mục đích sử dụng rừng, trồng rừng thay thế, sắp xếp xử lý tài sản công còn chậm, thủ tục phức tạp; một số trường hợp không đáp ứng được nguồn kinh phí để thực hiện bồi thường... đã làm ảnh hưởng đến tiến độ giải phóng mặt bằng để bàn giao cho các chủ đầu tư triển khai dự án, dẫn đến tỷ lệ giải ngân dự án đạt thấp, thậm chí có dự án bị Trung ương thu hồi vốn.
Trong thời gian tới, nhất là giai đoạn 2023 - 2025 trên địa bàn tỉnh sẽ tiếp tục có nhiều công trình, dự án trọng điểm của quốc gia, của tỉnh và của các địa phương như cao tốc Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2021 - 2025, cao tốc Cam Lộ - Lao Bảo, nâng cấp và mở rộng Quốc lộ 9, đường ven biển kết nối hành lang kinh tế Đông Tây, sân bay Quảng Trị, các dự án tại Khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị, các dự án khu công nghiệp, thương mại, dịch vụ và các khu đô thị…sẽ được triển khai thực hiện. Vì vậy, tổ chức thực hiện hiệu quả cao công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, bàn giao mặt bằng để triển khai dự án đúng tiến độ, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh khóa XVII, nhiệm kỳ 2020 – 2025 là vấn đề cấp bách, thiết nghĩ rằng, các cấp ủy, chính quyền và các tổ chức có liên quan bên cạnh phát huy, rút kinh nghiệm về những kết quả đã làm được trong công tác giải phóng mặt bằng trong thời gian vừa qua, cần có giải pháp khắc phục những hạn chế, yếu kém để công tác giải phóng mặt có những chuyến biến mạnh mẽ và hiệu quả hơn.
Trên tinh thần ấy, công tác GPMB được xác định là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của cấp ủy, chính quyền nơi có dự án, là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, phải bảo đảm thực hiện thành công, nhanh gọn trong thời gian ngắn nhất triển khai thành công dự án, nhất là các dự án lớn, dự án trọng điểm, góp phần tạo đột phá để thu hút đầu tư và bứt phá trong phát triển KT-XH của tỉnh.
Đề cao trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, nhất là người đứng đầu trong công tác GPMB. Các cấp, các ngành cần phải thay đổi cách nghĩ, cách làm, nghiên cứu kinh nghiệm thành công của những dự án đã triển khai và kinh nghiệm của các địa phương khác trong cả nước để vào cuộc với tinh thần chủ động, quyết liệt, vượt qua khó khăn, tạo tiền đề hình thành phương pháp, nền nếp làm việc mới, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển. Tiếp tục nhận diện rõ hơn các khó khăn, vướng mắc liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ tái định cư để có phương án giải quyết hiệu quả, đáp ứng yêu cầu đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án. Trên cơ sở đó, tăng cường công tác dân vận, tăng cường đối thoại với người dân bị thu hồi đất để kịp thời tháo gỡ, giải quyết khó khăn, vướng mắc, kiến nghị của người dân. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền phải được quan tâm hàng đầu, thông qua nhiều kênh, nhiều chiều, chuyên sâu, cần sự vào cuộc tích cực, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, nhất là cấp cơ sở. Cùng với đó, quá trình thực hiện, các cơ quan chức năng phải lựa chọn những người có uy tín trong cộng đồng, tập trung vận động, thuyết phục có lý có tình để người dân hiểu rõ ý nghĩa và lợi ích dự án mang lại. Chú trọng tuyên truyền, phổ biến sâu rộng các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước và của tỉnh về đất đai, nhất là: Luật Đất đai, Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 16/6/2022 của Hội nghị lần thứ 5, Ban Chấp hành Trung ương về “tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao”; các chế độ, chính sách về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; về các chủ trương, quyết định của cấp có thẩm quyền thu hút và đầu tư các công trình, dự án… đến tận cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, tạo sự đồng thuận, tin tưởng và tự giác trong tổ chức thực hiện. Có cơ chế phù hợp để hệ thống các cơ quan dân vận, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội tham gia ngay từ khâu cấp chủ trương dự án để nắm bắt thông tin về các dự án quy hoạch, kế hoạch giải phóng mặt bằng... phục vụ công tác vận động, tuyên truyền. Cấp ủy, chính quyền các cấp cũng cần chú trọng vận dụng phương thức nêu gương, khơi dậy tinh thần trách nhiệm “đảng viên đi trước, làng nước theo sau”.
Cấp ủy, chính quyền các cấp nhất quán quan điểm thực hiện triệt để việc công khai, minh bạch về cơ chế, chính sách, trình tự thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư; tăng cường công tác đối thoại, giải quyết dứt điểm những vướng mắc trong GPMB. Đồng thời, các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác thanh, kiểm tra, giám sát việc quản lý, sử dụng đất, ngăn chặn kịp thời những biểu hiện sai phạm. Tập trung chỉ đạo việc xác lập hồ sơ địa chính, xác định nguồn gốc, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, phục vụ công tác giải phóng mặt bằng. Tăng cường công tác quản lý hiện trạng sử dụng đất ngay từ khi có thông báo thu hồi đất, kế hoạch thu hồi đất được phê duyệt; tích cực, kịp thời điều tra khảo sát, đo đạc kiểm đếm, nhằm ngăn chặn tình trạng vi phạm để trục lợi trong giải phóng mặt bằng. Nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng phù hợp với thực tiễn của địa phương. Nắm chắc tình hình, giải quyết triệt để, thỏa đáng, đúng quy định các kiến nghị, thắc mắc của người dân. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, phản biện, phát hiện và xử lý nghiêm những trường hợp cố tình vi phạm, những đối tượng xúi dục, kích động Nhân dân làm trái chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; đồng thời, kịp thời khen thưởng, động viên những địa phương, tổ chức, đơn vị, cá nhân thực hiện tốt công tác giải phóng mặt bằng.
Tập trung kiện toàn tổ chức bộ máy và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức và nhân lực thực hiện công tác giải phóng mặt bằng. Tăng cường công tác phối hợp, đồng hành giữa nhà đầu tư với chính quyền và các lực lượng tham gia thực hiện công tác bồi thường giải phóng mặt bằng. Kịp thời trao đổi thông tin, nhất là những khó khăn, vướng mắc phát sinh liên quan đến an ninh, trật tự trong quá trình bồi thường giải phóng mặt bằng để có biện pháp tháo gỡ sớm, hỗ trợ nhà đầu tư triển khai dự án trên địa bàn tỉnh một cách thuận lợi, hiệu quả.
Thực tế cho thấy, để làm tốt công tác giải phóng mặt bằng thì sự vào cuộc tích cực của cả hệ thống chính trị, sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành và đơn vị liên quan, đặc biệt làm tốt công tác tuyên truyền, vận động Nhân dân trong vùng dự án chính là chìa khóa để mở nút thắt, giúp cho công tác giải phóng mặt bằng thuận lợi, đẩy nhanh tiến độ bàn giao mặt bằng thực hiện dự án, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của địa phương. Thanh Lan