Được mệnh danh là bảo tàng sinh động nhất về di tích lịch sử chiến tranh cách mạng, Quảng Trị đang lưu giữ hơn 500 di tích, cụm di tích lịch sử cách mạng, trong đó có những di tích lịch sử quốc gia đặc biệt chứa đựng nhiều giá trị về quá khứ chiến tranh như: Đôi bờ Hiền Lương-Bến Hải; Đường Trường Sơn-
Đường Hồ Chí Minh; Địa đạo Vịnh Mốc, hệ thống làng hầm Vĩnh Linh; Thành cổ Quảng Trị và những địa điểm lưu niệm sự kiện 81 ngày đêm năm 1972... Đất mẹ Quảng Trị cũng là nơi đang “ôm trong mình” 72 nghĩa trang liệt sĩ, nơi yên nghỉ của hơn 60.000 anh hùng, liệt sĩ đã anh dũng hy sinh xương máu để giành lại độc lập tự do cho đất nước, trong đó có hai nghĩa trang quốc gia là Trường Sơn và Đường 9. Đây là nguồn tài nguyên vô giá để địa phương phát triển loại hình du lịch về nguồn tìm hiểu lịch sử chiến tranh cách mạng, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ hôm nay.
Thời gian qua, Quảng Trị đã tiên phong phát triển thương hiệu du lịch “Ký ức chiến tranh-Khát vọng hòa bình”, với các tour du lịch tâm linh, hoài niệm chiến trường xưa và đồng đội. Đặc biệt, mô hình du lịch DMZ (Demilitarised Zone-khu phi quân sự) riêng có của Quảng Trị đã góp phần làm nên điểm nhấn đặc sắc cho du lịch địa phương, gây ấn tượng mạnh đối với du khách quốc tế, nhất là những cựu binh từng tham chiến tại Việt Nam.
Có lẽ không nơi nào trên dải đất hình chữ S có mật độ di tích cách mạng dày đặc và mang ý nghĩa sâu sắc như Quảng Trị. Tuy nhiên, việc khai thác các hoạt động tìm hiểu lịch sử chiến tranh để thêm trân trọng những giá trị của hòa bình tại Quảng Trị hiện vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, chưa làm nên thương hiệu du lịch có tính độc đáo và khác biệt. Đó là lý do Quảng Trị ấp ủ quyết tâm xây dựng thương hiệu điểm đến vì hòa bình. Một lễ hội mang thông điệp hòa bình lần đầu tiên sẽ được tổ chức ở Quảng Trị với tên gọi “Lễ hội Vì hòa bình năm 2024”, nhằm xây dựng Quảng Trị từng bước trở thành không gian văn hóa vì hòa bình, điểm đến vì hòa bình; thu hút nguồn lực đầu tư phát triển du lịch, nâng cao chất lượng các tour, tuyến, đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh.
Mang chủ đề “Chung tay kiến tạo thế giới hòa bình”, Lễ hội sẽ được khai mạc vào tối 6/7/2024 tại Di tích quốc gia đặc biệt Đôi bờ Hiền Lương-Bến Hải với chương trình nghệ thuật đặc biệt “Kết nối những nhịp cầu” trên sân khấu âm nhạc thực cảnh đa không gian. Cùng với đó là hàng loạt những chương trình, sự kiện đặc sắc, ý nghĩa sẽ được tổ chức tập trung trong những ngày tháng 7 để tạo cảm xúc thiêng liêng, lắng đọng tri ân những anh hùng liệt sĩ, nguyện cầu thế giới hòa bình. Tiêu biểu như: Ngày hội đạp xe vì hòa bình (từ 29-30/6) thu hút sự tham dự của khoảng 1.000 vận động viên đến từ các câu lạc bộ đạp xe trong nước và các nước Thái Lan, Lào, Campuchia; Lễ hội văn hóa-ẩm thực quốc tế “Hương vị miền hoa nắng” (từ 12-14/7) với nhiều hoạt động sôi nổi: Giao lưu diều nghệ thuật quốc tế, trình diễn tinh hoa ẩm thực Việt Nam, âm nhạc và nghệ thuật đường phố; Đêm nhạc Trịnh Công Sơn “Khúc ca hòa bình” (tối 13/7); Chương trình giao lưu âm nhạc quốc tế “Giai điệu hòa bình” (tối 20/7) có sự góp mặt của nhiều nghệ sĩ trong nước và quốc tế đến từ Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Trung Quốc.
Điểm nhấn của Lễ hội là Chương trình “Ước nguyện hòa bình” (tối 26/7) với các hoạt động chính như: Lễ viếng, dâng hương tại Thành cổ Quảng Trị; đại lễ cầu siêu tại Quảng trường Giải phóng; thả hoa đăng ở bờ nam sông Thạch Hãn. Ngoài ra, còn có nhiều hoạt động ý nghĩa hưởng ứng Lễ hội, nhất là Chương trình nghệ thuật chính luận “Vĩ tuyến 17-Khát vọng hòa bình” do Báo Nhân Dân tổ chức diễn ra vào tối 19/7 tại khu vực kỳ đài bờ bắc Khu di tích quốc gia đặc biệt Đôi bờ Hiền Lương-Bến Hải; Giải chạy marathon “Hành trình về đất lửa”; Ngày hội văn hóa các dân tộc Việt Nam; Hội chợ thương mại quốc tế “Nhịp cầu xuyên Á”…
Ông Hoàng Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị, Trưởng ban Tổ chức Lễ hội cho biết: Lễ hội Vì hòa bình là Lễ hội mở, chỉ có ngày khai mạc cùng chuỗi hoạt động ý nghĩa mà không có ngày bế mạc. Mục tiêu hướng tới là bất cứ lúc nào du khách đặt chân đến Quảng Trị cũng sẽ cảm nhận được cảm xúc đặc biệt ở Miền đất thiêng nở đóa hoa hòa bình. “Chúng tôi kỳ vọng đây sẽ là sản phẩm du lịch hoàn toàn mới của Việt Nam, chỉ có riêng ở Quảng Trị, do Quảng Trị khởi xướng và mọi người cùng chung tay kiến tạo nên. Tỉnh sẽ tổ chức lễ hội thật tốt để du khách không chỉ yêu mến Quảng Trị ngay lần đầu tiên đến mà còn quay trở lại nhiều lần sau” - ông Hoàng Nam nhấn mạnh.
Đề án tổ chức Lễ hội Vì hòa bình đã được tỉnh Quảng Trị ấp ủ, thai nghén từ 5 năm trước. Để chuẩn bị đón hàng trăm nghìn lượt du khách trong và ngoài nước trong thời gian diễn ra Lễ hội, Quảng Trị chuẩn bị những điều kiện tốt nhất về cơ sở hạ tầng, có tính đến việc sử dụng ký túc xá sinh viên, doanh trại quân đội, nhà dân để đáp ứng nhu cầu. Dự phòng tình huống lượng du khách tăng đột biến, tỉnh cũng xây dựng phương án liên kết với hai địa phương lân cận là Quảng Bình, Thừa Thiên Huế để đón khách.
Nhiều chuyên gia đề xuất, trong và sau Lễ hội, Quảng Trị cần đẩy mạnh liên kết các điểm đến với doanh nghiệp lữ hành để hình thành các tour du lịch chuyên đề vì hòa bình trên cơ sở thế mạnh du lịch tâm linh, về nguồn, kết hợp với các tài nguyên du lịch tự nhiên, nhân văn khác của địa phương để đa dạng hóa sản phẩm và trải nghiệm cho du khách.