Một trong những nội dung quan trọng trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng đối với đoàn viên thanh niên hiện nay là tích cực học tập lý luận chính trị. Bởi vì, lý luận chính trị và công tác giáo dục lý luận chính trị có vai trò đặc biệt quan trọng đối với Đảng và hoạt động lãnh đạo của Đảng; là ngọn hải đăng soi đường, chỉ lối; là “kim chỉ nam” cho mọi hoạt động của Đảng và cán bộ đảng viên.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Không có lý luận thì lúng túng như nhắm mắt mà đi”.Vì vậy, Bác Hồ từng căn dặn các thế hệ cán bộ cách mạng về vai trò của lý luận. Bác chỉ ra rằng: học để hiểu biết, để làm việc, học để phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân, học để làm người. Muốn vậy phải có thói quen đem lý luận liên hệ với thực tiễn, đem những lý luận đã tiếp thu được cùng với những kinh nghiệm đã tích lũy được trong đời sống hàng ngày mà áp dụng vào các công việc thực tế.
Đặc biệt, Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII “Về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” tiếp tục khẳng định: “Nhận thức sai lệch về ý nghĩa, tầm quan trọng của lý luận và học tập lý luận chính trị; lười học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước” là một trong những biểu hiện của suy thoái về tư tưởng chính trị. Đây chính là mầm mống của “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Điều đó đã khẳng định, trong mọi giai đoạn cách mạng, lý luận và việc học tập lý luận chính trị có vai trò và ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, nhất là trong giai đoan hiện nay khi chúng ta đang tiến hành đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội lần thứ XIII của Đảng, vì vậy, việc tích cực học tập lý luận chính trị là một yêu cầu cần thiết và cấp bách, thường xuyên và lâu dài đối với mỗi đoàn viên, thanh niên.
Nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trò của lý luận và học tập lý luận chính trị, thời gian qua, thực hiện sự chỉ đạo của Đảng, của Trung ương Đoàn, các cấp bộ đoàn từ tỉnh đến cơ sở đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, chú trọng đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục lý luận chính trị, coi đây là nhiệm vụ quan trọng trong công tác xây dựng Đảng. Nhờ vậy, công tác giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ đoàn viên trong toàn tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực, đi vào nền nếp, góp phần củng cố, nâng cao trình độ, bản lĩnh chính trị của đoàn viên, thanh niên, tạo sự thống nhất cao trong Đảng, sự đồng thuận trong xã hội.
Cụ thể, trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo các cấp bộ đoàn luôn quan tâm định hướng tuyên truyền, sát sao việc đổi mới, nâng cao chất lượng của các buổi học nghị quyết của Đảng, của Đoàn. Trong đó yêu cầu các cấp bộ đoàn phải chú trọng nghiên cứu lý luận, các quan điểm, đường lối của Đảng, kịp thời phát hiện những vấn đề mới, mang tính đột phá để vận dụng sáng tạo vào tình hình thực tiễn của cơ quan đơn vị; coi trọng tổng kết thực tiễn, bổ sung lý luận, nhất là những mô hình mới, những cách làm hay, hiệu quả đã được thực tiễn kiểm nghiệm để nhân rộng; khắc phục tính hình thức trong sơ kết, tổng kết các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, của Đoàn. Đặc biệt, một số đơn vị đã mạnh dạn nghiên cứu, đề xuất, phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện Đề án cử đoàn viên đi học lý luận chính trị nhằm nâng cao trình độ hiểu biết về lý luận chính trị. Qua đó góp phần nâng cao nhận thức của đoàn viên, thanh niên về vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của lý luận và học tập lý luận chính trị.
Mặt khác, các cấp bộ đoàn đã tham mưu, lập kế hoạch, tổ chức triển khai việc phổ biến, quán triệt, học tập các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng, của Đoàn, và địa phương một cách hiệu quả. Hằng năm tổ chức đánh giá tình hình vận dụng lý luận chính trị vào công tác đối với số đoàn viên, thanh niên; đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh… Các cấp bộ đoàn cũng thường xuyên bồi dưỡng, cập nhật thông tin, kiến thức mới, nâng cao nhận thức chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, năng lực công tác cho đội ngũ đoàn viên, thanh niên trong hệ thống chính trị, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ.
Có thể khẳng định, công tác giáo dục lý luận chính trị và học tập lý luận chính trị trong đoàn viên thanh niên nói chung, tỉnh Quảng Trị nói riêng đã góp phần quan trọng vào việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong giai đoạn mới. Đa số đội ngũ đoàn viên, thanh niên thông qua việc học tập lý luận chính trị đã không ngừng nâng cao bãn lĩnh chính trị, lập trường tư tưởng, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; vận dụng được những kiến thức đã học vào thực tế công việc góp phần đưa chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống một cách hiệu quả, củng cố niềm tin của Nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, qua thực tế cho thấy, một bộ phận đoàn viên, thanh niên nhận thức chưa đúng đắn vị trí, vai trò, tầm quan trọng của học tập lý luận chính trị. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến việc áp dụng lý luận vào công tác, cuộc sống. Một người dù giỏi chuyên môn, nhưng không nắm chắc lý luận chính trị, “mù về chính trị” thì họ không rõ làm theo chủ nghĩa nào, đường lối nào, phục vụ ai, dễ dẫn đến mất phương hướng, kết quả thường thất bại. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ những hạn chế trong học tập và nghiên cứu lý luận, trong việc gắn lý luận với thực tiễn. Những hạn chế đó được chia làm ba nhóm: kém lý luận, khinh lý luận và lý luận suông.
Vì vậy, trong thời gian tới, để góp phần ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng lười học tập lý luận chính trị của đoàn viên, thanh niên hiện nay, nhất là khi cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang tác động đến mọi mặt của đời sống xã hội, đòi hỏi công tác giáo dục lý luận chính trị cần có những giải pháp kiên quyết và đồng bộ và có tính lâu dài, vì vậy, các cấp bộ đoàn, cần tập trung vào các giải pháp cơ bản sau:
Một là, phải xác định đúng vị trí, vai trò và tầm quan trọng của lý luận chính trị và học tập lý luận chính trị
Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”. Vì vậy, “Huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng". Do đó, đối với các cấp bộ đoàn, các cơ quan, ban ngành, đoàn thể cần phải nâng cao nhận thức, trách nhiệm của mình về vai trò của lý luận chính trị và việc học tập lý luận chính trị. Bởi vì, nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức đảng, đoàn thể, của đội ngũ đoàn viên, thanh niên là cơ sở hàng đầu có ý nghĩa quyết định đến chất lượng học tập học tập lý luận chính trị, khắc phục tình trạng lười học tập lý luận chính trị của đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Hai là, thực hiện nghiêm quy định, chế độ học tập lý luận chính trị gắn với việc cung cấp thông tin, cập nhật kiến thức mới cho đoàn viên, thanh niên.
Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII của Đảng yêu cầu: “Có kế hoạch học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ lý luận bắt buộc hằng năm đối với đoàn viên, thanh niêngắn với việc cung cấp thông tin, cập nhật kiến thức mới phù hợp từng đối tượng, từng cấp, từng ngành, từng địa phương”. Phát huy vai trò nêu gương của người đứng đầu, của cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp, phải coi việc học tập lý luận chính trị là nghĩa vụ bắt buộc đối với mọi đoàn viên, thanh niênvà phải được quy định thành chế độ để mọi người tự giác thực hiện nghiêm túc. Đưa chế độ tự học tập, nghiên cứu lý luận chính trị thành tiêu chí bắt buộc trong hoạt động của cán bộ, đảng viên, trong đó có đoàn viên, thanh niên. Thường xuyên cung cấp thông tin về những quan điểm, chủ trương mới của Đảng.
Ba là, không ngừng đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy lý luận chính trị theo hướng lý luận phải gắn với thực tiễn, phục vụ nhu cầu của người học sao cho giờ học nghị quyết trở nên sinh động, hấp dẫn.
Học tập lý luận chính trị không chỉ truyền dạy nghị quyết một chiều mà cần phải biết vận dụng tri thức lý luận vào thực tiễn; biết khai thác những tư liệu từ kinh nghiệm thực tiễn của cả người dạy lẫn người học để làm giàu tri thức. Trong quá trình giảng dạy, phải lựa chọn nội dung cốt lõi nhất để giảng dạy, truyền thụ, nội dung ngắn gọn, súc tích, cô đọng, dễ nhớ, dễ hiểu và dễ tổ chức thực hiện; bám sát nghị quyết các cấp, xác định thật cụ thể, rõ ràng khâu đột phá để giải quyết nhiệm vụ then chốt, khâu yếu, mặt yếu, tạo bước phát triển. Kiên quyết khắc phục tình trạng giảng dạy nghị quyết chung chung, dàn trải, kinh viện, xa rời thực tiễn; cần coi trọng đổi mới, đa dạng hóa hình thức, phương pháp truyền đạt, quán triệt nghị quyết vừa bảo đảm tính hấp dẫn, tính khoa học, vừa bảo đảm tính thực tiễn; kết hợp tuyên truyền miệng với sử dụng hiệu quả các phương tiện thông tin đại chúng; đội ngũ báo cáo viên phải được lựa chọn kỹ, thực sự là những người có phẩm chất tốt, có kỹ năng và năng lực truyền đạt nghị quyết.
Bốn là, phát huy tính tích cực, chủ động của mỗi đoàn viên, thanh niên trong tự học tập, tự nghiên cứu để nâng cao trình độ lý luận chính trị theo phương châm “học đi đôi với hành”.
Theo Người, cách giáo dục đúng đắn là "trong lúc học lý luận, phải nghiên cứu công việc thực tế, kinh nghiệm thực tế". Trong cách học tập, phải "lấy tự học làm cốt. Do thảo luận và chỉ đạo giúp vào". Vì vậy, đối với mỗi đoàn viên, thanh niên cần thấm nhuần sâu sắc lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về mục đích của việc học: “Học để làm việc, làm người, làm cán bộ. Học để phụng sự đoàn thể, giai cấp và Nhân dân, Tổ quốc và nhân loại”. Phải thường xuyên học tập, trau dồi phẩm chất chính trị, gắn việc học lý luận với thực tiễn công việc hằng ngày: “Học hỏi là một việc phải tiếp tục suốt đời. Suốt đời phải gắn liền lý luận với công tác thực tế. Không ai có thể tự cho mình đã biết đủ rồi, biết hết rồi. Thế giới ngày ngày đổi mới, Nhân dân ta ngày càng tiến bộ, cho nên chúng ta phải tiếp tục học và hành để tiến bộ kịp Nhân dân”.
Các Mác đã từng khẳng định “…lực lượng vật chất chỉ có thể bị đánh đổ bằng lực lượng vật chất, nhưng lý luận cũng sẽ trở thành lực lượng vật chất, một khi nó thâm nhập vào quần chúng”. Tân Linh